Προσωπογραφία του Κωνσταντίνου Τυφόξυλου, φυλαγμένη στη βιβλιοθήκη Κοζάνης, αναζητεί τον δημιουργό της
Σε αναζήτηση του δημιουργού της μίας από τις δύο προσωπογραφίες του Κοζανίτη επιχειρηματία του 19ου αιώνα Κωνσταντίνου Τυφόξυλου, που βρίσκονται στο Ιστορικό Αρχείο Κοζάνης, είναι οι άνθρωποι της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης.
Πρόκειται για προσωπογραφίες, με μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς όπως σημειώνει ο ομότιμος καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Αλκιβιάδης Χαραλαμπίδης σε δημοσίευση του με τίτλο “Δύο Βιεννέζικες προσωπογραφίες στη Βιβλιοθήκη Κοζάνης” του 1973 «τα έργα πέρα από τη σύνδεση τους με την τοπική ιστορία και την καλλιτεχνική τους σπουδαιότητα, αξίζει να δημοσιευτούν, αφού είναι κοινά παραδεκτό το πόσο λίγο γνωρίζουμε ότι έχει σχέση με τη νεώτερη και ξένη καλλιτεχνική παραγωγή σε ιδιωτικές συλλογές ή τοπικά μουσεία στην Ελλάδα».
Οι δύο προσωπογραφίες δεν έχουν χρονολογηθεί, ενώ η μεγαλύτερη, που προκαλεί και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει, σύμφωνα με τον Αλκιβιάδη Χαραλαμπίδη, στην πάνω αριστερή γωνία γραμμένη με μαύρο χρώμα την αρκετά δυσανάγνωστη υπογραφή “C. Paptilens”, με την πιθανότητα το “P” να είναι και “F”. Στην πάνω αριστερή γωνία της πίσω επιφάνειας του πίνακα είναι ορατό το όνομα “Κonst. Tifoxilos” ενώ υπάρχει γραμμένη και η λέξη “Robilsek”.
Σύμφωνα με την μελέτη του Καθηγητή Χαραλαμπίδη «στην αρχή της τελευταίας δεκαετίας του 19ου Αιώνα και ενώ βρισκόταν ακόμα στη Βιέννη, ο Κ. Τυφόξυλος παράγγειλε τη μεγάλη προσωπογραφία στον Paptilens(;) ακαδημαικό ζωγράφο του κύκλου του Hans Canon. Λίγο προν φύγει όμως για τη Θεσσαλονίκη (1900-1903) ανέθεσε σε κάποιο άλλο ζωγράφο την αντιγραφή του πρώτου έργου. Αλλά όπως ο άνθρωπος είναι κάτι διαφορετικό για τον καθένα από τους συνανθρώπους του, επίσης η προσωπογραφία του σημαίνει για τον καθένα ότι βλέπει κάτι άλλο. Ετσι ο δεύτερος ζωγράφος είδε το μεγάλο έργο με το δικό του μάτι και προσπάθησε να δώσει τη συνισταμένη της συνάντησής του μ’ αυτό και με το μοντέλο του, που ήταν κιόλας δέκα χρόνια μεγαλύτερο. Συνέπεια ήταν η καινούργια προσωπογραφία να μην αποτελέσει ξερή αντιγραφή, αλλά γόνιμη παραλλαγή της πρώτης. Τα δύο έργα μεταφέρθηκαν το 1903 στην Ελλάδα από τον κάτοχό τους, όπως μαρτυρούν οι σφραγίδες του Αυστριακού, προφανώς, τελωνείου, και μέσω της συγγενούς του, έφθασαν στο ιστορικό αρχείο Κοζάνης».
Τα δύο έργα παραδόθηκαν το 1963 στο τότε έφορο της Βιβλιοθήκης Μ. Δελιαλή.
Το θέμα ανέδειξε ο Πρόεδρος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης ο οποίος με ανάρτηση του στο facebook σημειώνει πως υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για την προσωπγραφία αυτή και θέτει το ερώτημα αν υπάρχει περίπτωση το έργο να είναι του Κωνσταντίνου Παρθένη.
Οπως αναφέρει «o Κωνσταντίνος Παρθένης ζούσε την εποχή εκείνη (τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα και αρχές του 1900) στην Βιέννη. Ο Κ.Τυφόξυλος ήταν επίτροπος του ορθόδοξου ναού Αγίου Γεωργίου Βιέννης και ο Κ. Παρθένης εικονογράφησε εκεί ως 20χρονος. Μήπως και το “C. Paptilens» που γράφει ο Α. Χαραλαμπίδης στη μελετη του της ΕΜΣ, είναι «C. Parthenis»».
O κ. Δημόπουλος ξεκαθαρίζει πάντως πως “και Παρθένης να μην είναι, πρέπει να βρούμε τί είναι» και συμπληρώνει πως “ όπως και να έχει οι πίνακες, τα κειμήλια, τα χειρόγραφά μας είναι όλα αξιόλογα αλλά χρειάζονται τεκμηρίωση και και συντήρηση».
Γιάννης Κωσταρέλλας