Μαγιακόφσκι… στο «σφυρί»
Δημοπρατήθηκε το μοναδικό εναπομείναν χειρόγραφο του σπουδαίου ποιητή από την περίοδο της έναρξης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Γρηγόρης Τραγγανίδας
Στο «σφυρί» εξακολουθεί να βγαίνει η πολιτιστική κληρονομιά της Ρωσίας. Τελευταίο θλιβερό κρούσμα αποτελεί το ξεπούλημα του μοναδικού χειρόγραφου του Μαγιακόφσκιπου έχει φτάσει μέχρι τις μέρες μας από την περίοδο της έναρξης του Α” Παγκοσμίου Πολέμου.
Πρόκειται για το ποίημα «Κήρυξη πολέμου» που φέρει ημερομηνία 20 Ιουλίου 1914 και σύμφωνα με το ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο itar-tass, πουλήθηκε σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη έναντι 43,75 χιλιάδων δολαρίων. Το χειρόγραφο ήταν μέρος της δημοπρασίας του οίκου Bonhams που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη με ρωσικά βιβλία και φωτογραφίες.
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές το ποίημα απήγγειλε ο ίδιος ο Μαγιακόφσκι ακριβώς την επομένη της συγγραφής του μπροστά σε κοινό στην πλατεία Τβερσκάγια. Στις 28 Ιουνίου είχε προηγηθεί η δολοφονία του αρχιδούκα και διαδόχου της Αυστρίας Φερδινάνδου στο Σεράγεβο, γεγονός που αποτέλεσε την αφορμή για την έναρξη του ιμπεριαλιστικού μακελειού.
Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου το ποίημα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Νόβαγια Ζιζν» («Νέα Ζωή»).
Δεν είναι η πρώτη φορά που σημαντικά έργα τέχνης της Ρωσίας πωλούνται ανά τον κόσμο και βέβαια η προέλευσή τους απέχει μακράν από το να είναι διάφανη. Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, ο πολιτιστικός πλούτος των λαών της λεηλατήθηκε κυριολεκτικά. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2009, οι αρμόδιες αρχές κατέγραψαν 14.000 «απουσίες» αντικειμένων από 1.330 μουσεία της χώρας. Το 2006, κατά τη διάρκεια ελέγχου ρουτίνας στο Μουσείο Ερμιτάζ στο Λένινγκραντ, διαπιστώθηκε η κλοπή περισσότερων από 220 έργων τέχνης, κυρίως κοσμημάτων και αντικειμένων από σμάλτο, αξίας άνω των 4,8 εκατ. δολαρίων. Το 2001 κλάπηκε από την κορνίζα του έργο του Γάλλου ζωγράφου του 19ου αιώνα Ζαν Λεόν – Ζερόμ, ενώ πέντε χρόνια νωρίτερα είχε συλληφθεί ένας Ρώσος, στην κατοχή του οποίου βρέθηκαν έγγραφα, σχέδια και γραμματόσημα αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Τον Δεκέμβριο του 2010, ένα αντικείμενο από τα κλεμμένα του 2006 εντοπίστηκε σε δημοπρασία «οίκου» του εξωτερικού.
Μόλις το περασμένο καλοκαίρι, πάλι στις ΗΠΑ, δημοπρατήθηκε από τον οίκο Mercer and Middlesex μία εκπληκτική συλλογή προπαγανδιστικών πλακάτ του σοβιετικού μεσοπολέμου, τα οποία έφεραν τη «σφραγίδα» της δουλειάς σπουδαίων εκπροσώπων αυτού που αργότερα θα ονομαζόταν ρωσική πρωτοπορία: Μαγιακόφσκι, Ροντσένκο, Γιεφίμοβα, Λέβιν κ.ά. Η συλλογή αριθμούσε 103 έργα, με το παλαιότερο να είναι της άνοιξης του 1917. Το «φιλέτο» της δημοπρασίας ήταν μια προπαγανδιστική αφίσα των Μαγιακόφσκι – Λέβιν του 1924, με στίχους του ποιητή που δεν έχουν συμπεριληφθεί σε καμία συλλογή έργων του.
ως απάντηση, στίχοι του Ποιητή, από το Σύννεφο με Παντελόνια, μτφ. Γιάννη Ρίτσου:
Τη σκέψη σας που νείρεται
πάνω στο πλαδαρό μυαλό σας
σάμπως ξιγκόθρεφτος λακές
σ” ένα ντιβάνι λιγδιασμένο,
εγώ θα την τσιγκλάω
επάνω στο ματόβρεχτο κομμάτι της καρδιάς μου.
Φαρμακερός κι αγροίκος πάντα
ως να χορτάσω χλευασμό.
