Τι να κάνουμε, του Χρήστου Λάσκου
“Εμείς”, “αυτοί” και εφτά σκέψεις για το πως να νικήσουμε
Είναι πρόδηλο πως κινούμαστε προς γεγονότα πολύ μεγάλης σημασίας. Όσο κι αν οι λέξεις έχουν φθαρεί, το να μιλάμε για ιστορικής
και παγκόσμιας επίδρασης αναμενόμενες εξελίξεις είναι δικαιολογημένο. Η ισχυρή πιθανότητα μια ριζοσπαστική αριστερή δύναμη να αναλάβει σε μια χώρα της ευρωζώνης την διακυβέρνηση, επιδιώκοντας να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα ανατροπής της λιτότητας και ανάσχεσης της –προληπτικής;- ταξικής αντεπανάστασης, που εκτυλίσσεται στην ήπειρό μας με εργαλείο την καπιταλιστική κρίση, συνιστά εξέλιξη καθοριστική για το μέλλον των ευρωπαϊκών λαών –όχι μόνο του ελληνικού.
Κι αυτό γίνεται όλο και περισσότερο κατανοητό από φίλους και εχθρούς. Η μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων, για να θυμηθούμε τον Καβάφη, ακούγεται όλο κι εντονότερα. Γι’ αυτό κιόλας «αυτοί» κάνουν τόσο θόρυβο. Επιχειρούν να κάνουν την ελπίδα τρόμο ή, αν όχι αυτό, γελοία προσμονή μιας, μεταμφιεσμένης σε ανατροπή, συνέχειας υπό την επίβλεψη μιας «ώριμης και λογικής» κυβερνητικής δύναμης. «Αυτοί» κάνουν αυτό κι άλλα πολλά και θα κάνουν ακόμη περισσότερα. Διαθέτουν απείρως περισσότερους πόρους και όπλα από εμάς.
Τα καλά νέα είναι πως κι εμείς έχουμε όπλα, που αν αξιοποιηθούν κατάλληλα μπορούν να αποδειχτούν αποτελεσματικότερα από τα πολύ ισχυρότερα, καταρχήν, των αντιπάλων. Τι να κάνουμε, λοιπόν; .
1 Να σεβόμαστε τη «γραμμή». Που σημαίνει να μένουμε πιστοί, ακόμη και στις διατυπώσεις, σε ό,τι συλλογικά έχουμε αποφασίσει σε Συνέδρια, Συνδιασκέψεις και κομματικά όργανα. Είναι αποδεδειγμένο πως όποτε το κάνουμε τα αποτελέσματα μας δικαιώνουν. Ενώ, αντίθετα, κάθε φορά που κάποιος από μας λειτουργεί στη βάση του «έχω μια ιδέα» παρέχεται χρυσή ευκαιρία στη δεξιά να μας κάνει φύλλο και φτερό. Πράγμα που, πέρα από τα προφανή, είναι και εντελώς άδικο για τα μέλη μας.
2 Να εξηγούμε συνεχώς τι είναι αυτό που έχουν να κατακτήσουν άμεσα οι «μικροί» άνθρωποι με μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Αυτή η ατζέντα είναι που μας δίνει μεγάλο πλεονέκτημα, όπως πολύ καλά έδειξε η περίοδος, που ακολούθησε την παρουσίαση του «μικρού προγράμματος» της Θεσσαλονίκης. Γιατί αυτό που θα καθορίσει την έκβαση της μεγάλης σύγκρουσης που έρχεται είναι η δυνατότητα μιας κυβέρνησης της Αριστεράς, ήδη από την αρχή, να κάνει πράγματα. Η καθολική και απροϋπόθετη πρόσβαση όλου του πληθυσμού στα δημόσια αγαθά –νερό, ηλεκτρικό, στέγη, τροφή, υγεία, εκπαίδευση, η εγγύηση πως καμιά οικογένεια στην επικράτεια δεν θα είναι χωρίς εισόδημα, η αποκατάσταση των εργασιακών δικαιωμάτων και των κατώτατων μισθών, η επαναφορά της ασφάλειας στους απλούς ανθρώπους πως δεν θα τους έρχεται μια νέα κεραμίδα κάθε μέρα είναι τέτοια πράγματα, όσα δηλαδή έθεσε σε πρώτο πλάνο η Θεσσαλονίκη. Και είναι ανόητος, όποιος τα θεωρεί λίγα. Στην τωρινή στιγμή του καπιταλισμού, η διασφάλισή τους μπορεί να σημάνει επαναστατικούς μετασχηματισμούς, στο μέτρο που κάνει απτό αυτό που έχουν να υπερασπιστούν οι εργαζόμενοι και οι φτωχοί, δίνοντάς τους έναν πολύ πρακτικό λόγο για να εμπλακούν, να αντισταθούν και να επεκτείνουν
3 Να μην ξεχνάμε το «μεγάλο πρόγραμμα». Συχνότατα υποκύπτουμε στη μονοθεματική συζήτηση περί «διαπραγμάτευσης» και, μάλιστα, με τους όρους του αντιπάλου. Έτσι, αναλώνονται σύντροφοι να εξηγούν πόσο καλύτεροι διαπραγματευτές θα είμαστε εμείς, ενώ η συμφωνημένη συνεδριακά γραμμή είναι πως οι κυβερνητικοί δεν είναι κακοί στη διαπραγμάτευση. Βρίσκονται στην ίδια πλευρά του τραπεζιού, σύμμαχοι με τους ευρωπαίους «εταίρους» στην ταξική εξόντωση των φτωχών και των μισθωτών. Το μεγάλο πρόγραμμα, λοιπόν, πρέπει να λέγεται ολόκληρο στις βασικές του γραμμές:
Ριζική αναδιανομή εισοδήματος και πλούτου υπέρ των κατώτερων τάξεων
Κατάργηση των μνημονίων, αναδιαπραγμάτευση σχετικά με το δημόσιο χρέος με στόχο διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους. Σταμάτημα της λιτότητας
Κοινωνικοποίηση –με εργατικό έλεγχο- των τραπεζών και στρατηγικών επιχειρήσεων
Παραγωγικός μετασχηματισμός με γνώμονα τις ανάγκες των πολλών
4 Να συνεχίσουμε να πολιτευόμαστε στη βάση του συνθήματος «ή εμείς ή αυτοί». Αυτό που έκανε τον ΣΥΡΙΖΑ αληθοφανή εναλλακτική είναι το ό,τι, σε μια στιγμή πρωτοφανούς ιστορικά όξυνσης της ταξικής επίθεσης στις κατώτερες τάξεις και στους απλούς ανθρώπους, έθεσε τις σωστές διαχωριστικές γραμμές. Που πάει να πει πως ήταν η ταξική πάλη και οι ανάγκες των εκμεταλλευόμενων που «επέλεξαν» τη ριζοσπαστική Αριστερά, για να ηγηθεί στην κοινωνική άμυνα και στην προσπάθεια για αντεπίθεση. Το «ή εμείς ή αυτοί» υπήρξε ο οδοδείκτης στην πορεία εκτίναξης του ΣΥΡΙΖΑ θέτοντας ακριβώς τις κατάλληλες διαχωριστικές: το «εμείς» της διάζευξης ήταν «εμείς, οι απλοί άνθρωποι», «εμείς, οι εκμεταλλευόμενοι», «εμείς, που σημαίνει εσείς» και το «αυτοί» σήμαινε τους εκμεταλλευτές και τους πολιτικούς τους εκπροσώπους.
5 Να επιμείνουμε στο ηθικό πλεονέκτημα. Η δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ στηρίχθηκε κατεξοχήν στο «άλλο» που έφερε, στην πεποίθηση πως είναι όχι μόνο εκτός συστήματος, αλλά και ριζικά αντισυστημικός. Που σημαίνει πως οι καθαρές διαχωριστικές δεν αφορούν μόνο κοινωνικές κατηγορίες, αλλά και πολιτικούς οργανισμούς, πρόσωπα και πρακτικές, που σημαίνει βίους και πολιτείες. Που σημαίνει, δηλαδή, πως στις πολιτικές μας συμμαχίες δεν χωρούν όσοι στήριξαν ασμένως την τρικομματική βοηθώντας καθοριστικά την καθόλου δεδομένη αρχικά μακροημέρευσή της, ούτε υποστηρικτές και εφαρμοστές των δολοφονικών μνημονιακών πολιτικών και από υπουργικές θέσεις ακόμη. Όπως δεν χωρούν πρώην και νυν παράγοντες βουτηγμένοι στον πελατειασμό και στη διαπλοκή, συνδικαλιστικά απολιθώματα οριστικά προγραμμένα στη συνείδηση του κόσμου και τοπικά «στελέχη» με προσωπικά δίκτυα και περίεργες άκρες. Όλα αυτά θα δημιουργούσαν αίσθημα έντονης αποφοράς στους μεγάλους αριθμούς ανθρώπων που ξέρουν καλά και δεν αντέχουν πλέον το παραμικρό παρατράγουδο. Ακόμη και η υπόνοια, έστω κι αν τίποτε σχετικό δεν συμβαίνει, θα ήταν αρκετή να αποβεί έως και καταστροφική και στην εκλογική μας προσπάθεια.
6 Να σκεφτόμαστε και να πράττουμε στρατηγικά. Θέλω να πω, να μην πέφτουμε ποτέ στον συνήθη και εύκολο πολιτικισμό. Η πολιτική είναι πράγματι διαχείριση της συγκυρίας. Η αριστερή πολιτική, όμως, είναι συγκεκριμένη διαχείριση της συγκυρίας, άδραγμα του χρόνου, ώστε να γίνει πράξη η ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών και η χειραφέτηση των πολλών. Οτιδήποτε υποσκάπτει αυτήν την επιδίωξη, όσο ευφυές τακτικά, επιτακτικά επιβαλλόμενο ή και «μαγικό» κι αν εμφανίζεται, βλάπτει ανεπανόρθωτα το εγχείρημα. Να σκεφτόμαστε και να πράττουμε στρατηγικά σημαίνει πως το κάνουμε «από την οπτική γωνία του κομμουνισμού», εδώ και τώρα. Πράγμα που, αν και σε αρκετούς φαίνεται ηθικισμός, περιοριστική επιλογή ή και έλλειψη αντίληψης των «προτεραιοτήτων» ισχυρίζομαι πως είναι ακριβώς το αντίθετο. Γιατί, εκτός όλων των άλλων, υπάρχει και το δεδομένο πως, σε χίλιες περιπτώσεις στην ιστορία, «πραγματιστικές» πολιτικές, που με τους δικούς τους όρους εμφανίζονταν ως άμεσα πετυχημένες, ακύρωσαν στην πραγματικότητα τις δυνατότητες ενός ριζικού μετασχηματισμού, που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν με ένα άλλο σύνολο πρακτικών. Στην περίπτωσή μας, πάντως, θεωρώ πως δεν ισχύει ούτε το επιχείρημα της άμεσης αποτελεσματικότητας: πολιτικές εικαζόμενες ως «πραγματιστικές» είναι εντελώς έξω από την πραγματικότητα, ένας «ρεαλισμός» εκτός τόπου και χρόνου.
7 Τελευταίο, αλλά κάθε άλλο παρά έσχατο: Βασική προϋπόθεση, για να κερδηθεί το μεγάλο στοίχημα της ανατροπής, είναι ο ενθουσιασμός και το φρόνημα για το δίκαιο των αγώνων, για την αναγκαιότητα των ρήξεων. Αυτός ο ενθουσιασμός και αυτό το φρόνημα, νομίζω, πως εξαρτάται καθοριστικά και από την «αισθητική», δηλαδή τον πολιτισμό του εγχειρήματος. Όλα όσα αναπτύχθηκαν στα προηγούμενα έξι σημεία αφορούν πρωταρχικά και αυτό το ζήτημα.
Χρήστος Λάσκος, μέλος ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ
