Σκιαγραφώντας την ιστορική ταυτότητα της Κοζάνης, από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέχρι και σήμερα. (Από το site του Οργανισμού Αθλητισμού, Πολιτισμού, Νεολαίας Δήμου Κοζάνης)
Η πόλη της Κοζάνης ανιχνεύεται στα ευρήματα της κλασσικής, της ρωμαϊκής αλλά και της βυζαντινής περιόδου, εμφανίζεται δε, στη σύγχρονη ιστορία στο τέλος του 14ου αιώνα με τους πρώτους διάσπαρτους
μικροοικισμούς γύρω από τη σημερινή της θέση. Ο γεωγραφικός της χώρος με τα πυκνά της δάση, αποτελούσε ασφαλές καταφύγιο για όποιους γύρευαν να φυλαχθούν από τους Τουρκαλβανούς.
Οι πρώτοι της κάτοικοί ήταν κατατρεγμένοι Έλληνες της περιοχής των Σερβίων, της σημερινής Β. Ηπείρου (Κόσδιανη, Μπιθικούκιον). Αργότερα, ο πληθυσμός της διευρύνεται από ομάδες μετοίκων που ήρθαν από περιοχές με αποτυχημένα επαναστατικά κινήματα, όπως το κίνημα του Διονύσιου Σκυλόσοφου, στα Άγραφα ή στην Ηπειρο (Παπαγκίκα).
Το 1649 εγκαταστάθηκε στην πόλη μια σημαντική ομάδα πληθυσμού από την περιοχή του σημερινού χωριού Κτένι, όταν το βυζαντινό κάστρο της περιοχής καταστράφηκε. Ο Ιωάννης Τράντας, ο αρχηγός τους, έδωσε στην πόλη τη σημερινή της περίπου μορφή (1660) κι αποτέλεσε τον πρώτο της άρχοντα. Το 1750, μία πληθυσμιακή ενότητα ήρθε και από την Αίγυπτο.
Από τότε που σχηματίζεται σε οργανωμένη κοινωνία, διοικείται με τα πρώτα συλλογικά αυτοδιοικητικά σπέρματα, τη Δημογεροντία. Πλήρωναν οι κάτοικοί της τους φόρους υποτέλειας στους Οθωμανούς κατακτητές, τους οποίους όμως, χάρη στις προσπάθειες του Χ. Τράντα, δε γνώρισαν έντονα στην καθημερινότητα τους, λόγω του προνομιακού καθεστώτος να τεθούν το 1690 υπό την προστασία της βασιλομήτορος και να χαρακτηριστούν ως πόλη «Μαλικιανέ».
Το μικρό και άσημο χωριό του 14ου και 15ου αιώνα, τώρα, στις αρχές του 18ου αιώναμετατρέπεται σε μια ακμάζουσα χριστιανική πόλη του Βορειοελλαδικού χώρου διατηρώντας / ωστόσο τα κύρια χαρακτηριστικά της ορεινής γεωργοκτηνοτροφικής κοινωνίας. Οι κάτοικοι της, ήδη από τα μέσα του 17ου αιώνα, επιδίδονται στο εμπόριο μεταφέροντας με τα καραβάνια των κιρατζήδων τα προϊόντα της Δυτικομακεδονικής γης, στις αγορές της Κεντρικής Ευρώπης(Γερμανίας, Αυστρουγγαρίας) και στις μεγάλες πόλεις Βιέννη, Βενετία, Βούδα-Πέστη. Ιδρύουν τις εμπορικές εταιρίες, τις περίφημες κομπανίες. Αποκτούν ισχύ κοινωνική και πλούτο, μέρος του οποίου μεταφέρουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους κι αυτό αποτυπώνεται στα περίφημαμακεδονικά αρχοντικά της πόλης του 17ου, του 18ου και του 19ου αιώνα. Ομοίως και στις δωρεές κι ευεργεσίες προς την πατρίδα τους.
Η οικονομική άνοδος των κατοίκων, έφερε μία ιδιαίτερη ώθηση στις τέχνες και στα γράμματα. Το1745 ιδρύεται η περίφημη «Στοά», Σχολή της Κοζάνης στην οποία δίδαξαν σημαντικοί δάσκαλοι (όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης) και η οποία είχε μεγάλη απήχηση, αφού συγκέντρωνε μαθητές και δασκάλους από πολλά μέρη της Ελλάδας. Τότε εμφανίζεται (1688) η σημερινή μας Δημοτική βιβλιοθήκη με τη μορφή αρχικά της σχολικής βιβλιοθήκης. Μία βιβλιοθήκη που διέθετε εξ αρχής πλούσιο αρχειακό υλικό, εκατοντάδες παλαίτυπα, κι αρχέτυπα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης, έντυπα, χειρόγραφα, χάρτες κ.λπ.
Οι δεσμοί της Κοζάνης με τη Δύση, αρκετά ισχυροί και μακροχρόνιοι, επέτρεψαν στην πόλη να δέχεται όχι μόνον τον υλικό πλούτο, αλλά και τις νέες ευρωπαϊκές ιδέες του Διαφωτισμού, τις νέες αναζητήσεις και τάσεις αλλά και διάφορα πολιτιστικά προϊόντα.
Την περίοδο του ύστερου νεοελληνικού διαφωτισμού αλλά και λίγο μετά από την Επανάσταση του ‘21, η πόλη γέννησε τον «Χρυσόν αιώνα» των γραμμάτων της, με επιφανείς λόγιους όπως ο Χ. Μεγδάνης, Γ. Σακελλάριος, Γ. Ρουσιάδης, Μητιώ Σακελλαρίου, Μιχ. Περδικάρης, Ευφ. Πόποβιτς.
Η πόλη διατηρούσε στενές επαφές με το Μοναστήρι (πρωτεύουσα άλλωστε του ομώνυμου Βιλαετίου) και φυσικά με την Κωνσταντινούπολη μέσω των εμπορικών σχέσεων και οίκων, διευρύνοντας έτσι τον κύκλο των ιδεών και αντιλήψεων που έφθαναν μέχρις αυτήν από την Ανατολή.
Στην αυγή του 20ου αιώνα αρχίζει στην Κοζάνη η συστηματική καλλιέργεια της έντεχνης μουσικής με την ίδρυση της Μορφωτικής Αδελφότητας «Πανδώρα» (1902). Τα πρώτα σπέρματα μουσικής παιδείας όμως, είχαν ήδη πέσει από τον 18ο αιώνα, από τους λόγιους και φιλόμουσους Κοζανίτες εμπόρους της διασποράς, ενώ το 1803 ξεκίνησαν και τα πρώτα μαθήματα μουσικής στο Ελληνικό Σχολείο της πόλης.
Η ανασύσταση της φιλαρμονικής (1922), μαζί με την ίδρυση του Ωδείου (1931), με άλλες μικρότερες ορχήστρες και με τη δημιουργία χορωδίας και συμφωνικής ορχήστρας (την πρώτη αυτού του είδους σε όλη την Ελλάδα) υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Σασαρόλη, συνέβαλαν καθοριστικά στην μετέπειτα μουσική κίνηση της πόλης. Τα σχήματα αυτά συνετέλεσαν στη δημιουργία μιας ισχυρής προπολεμικής όσο και μεταπολεμικής μουσικής παράδοσης και μιας μοναδικής μουσικής σχολής, πλαισιωμένης από ντόπιους καλλιτέχνες, με πολλές ατομικές ή και συλλογικές διακρίσεις, όπως αυτή του 1960 με το χορωδιακό σχήμα«Άγιος Νικόλαος», στο πανελλήνιο φεστιβάλ χορωδιών της Αθήνας. Στα νεώτερα χρόνια, η παράδοση αυτή, με νέα σχήματα (Σύλλογος Συναυλιών και χορωδίες όπως της Ελίμειας και Δωματίου Κοζάνης, τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δημοτικού Ωδείου, το Σεμινάριο Κλασσικής Μουσικήςκ.α. ), συνεχίζεται αδιάλειπτα μέχρι τις μέρες μας.
Σε όλη την ιστορία της η Κοζάνη δεν ήταν μόνο μια πόλη ξεχωριστή στο σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης αλλά στα νεότερα χρόνια ήταν ένα είδος κόμβου επικοινωνίας μεταξύ του ελληνικού βορρά και του ελληνικού Νότου, αφού μέχρι και το 1959, από την πόλη περνούσε ο αμαξωτός δρόμος που συνέδεε τη Θεσσαλονίκη με την Αθήνα. Στις μέρες μας άλλωστε, έρχονται να την διασταυρώσουν με τα γειτονικά βαλκανικά κράτη οι άξονες της Εγνατίας οδού Αλεξανδρούπολης- Ηγουμενίτσας. Το γεγονός αυτό, την ανέδειξε σε φυσικό διοικητικό, συγκοινωνιακό και εμπορικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας.
Η πόλη της Κοζάνης, μέχρι και την απελευθέρωση της (1912) κατοικούνταν από έναν συμπαγή και ομοιογενή ορθόδοξο ελληνικό πληθυσμό κι οι κάτοικοι της μιλούσαν την ελληνική κάνοντας απλώς, χρήση του κοζανίτικου ιδιώματος. Οι μεγάλες πληθυσμιακές ανακατατάξεις στον κοινωνικό ιστό της δε σημειώθηκαν με την απελευθέρωση από τους Τούρκους αλλά με τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Οι ξεριζωμένοι Έλληνες πρόσφυγες του 1922 από τη Θράκη, τον Πόντο, τη Μικρασία, την Καππαδοκία, την ενδοχώρα της Τουρκίας μαζί με όσους προέκυψαν από την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1923, βρήκαν καταφύγιο στα άδεια χωριά των Τούρκων της περιοχής Κοζάνης κι άλλοι, οι οποίοι κατοίκησαν στην ανατολική πλευρά της πόλης στον Συνοικισμό. Απομονωμένοι για κάποια χρόνια από τον ντόπιο πληθυσμό, ρίζωσαν σ’ αυτόν το τόπο, πρόκοψαν και προόδευσαν διατηρώντας ζωντανά μέχρι σήμερα τη ντοπολαλιά των προγόνων τους, τα ήθη και τα έθιμά τους, τα τραγούδια, τους χορούς τους.
Η εκρηκτική εκβιομηχάνιση με τη σταδιακή αστικοποίηση του πληθυσμού που/η οποία ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ανανέωσαν τον κοινωνικό ιστό της πόλης με νέα στοιχεία από όλα σχεδόν τα μέρη της Ελλάδας. Τότε, άρχισαν δειλά-δειλά και συνεχίστηκαν με εντονότερους ρυθμούς στη συνέχεια, οι προσμίξεις των προσφύγων της δεκαετίας του ’20 με τους ντόπιους και με τη σύναψη κοινωνικών σχέσεων.
Στην περιοχή της Κοζάνης, ισχυρές πληθυσμιακές ανακατατάξεις παρουσιάζονται ξανά, στη δεκαετία του ’90 με την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ. Κύματα οικονομικών μεταναστών κάνουν την εμφάνισή τους στην ευρύτερη περιοχή προερχόμενοι κυρίως από Αλβανία, Νότια Ρωσία, Ρουμανία, Ουκρανία. Πολλοί ήδη, γίνονται κομμάτι της κοινωνίας της.
Στο τέλος του 20ου αιώνα η Κοζάνη βρίσκεται στην πνευματική ακμή της. Διαθέτει ΤΕΙ, Πανεπιστήμιο, ΔΗΠΕΘΕ, το ΙΝΒΑ (Πόλη του Βιβλίου), το Δημοτικό Ωδείο (από τη δεκαετία του 30), το Εικαστικό Εργαστήρι. Τα καλοκαίρια διοργανώνονται από το Δήμο οι πολιτιστικές εκδηλώσεις «Λασσάνεια», οι οποίες μαζί με τις φημισμένες Αποκριές της, κινητοποιούν σημαντικό τμήμα των δημοτών της.
Μετά το σεισμό του ’95, η πόλη της Κοζάνης μεγαλώνει σε πληθυσμό αφού γίνεται δέκτης εσωτερικής μετανάστευσης ανοίγοντας την αγκάλη της -κυρίως μετά και την έναρξη εφαρμογής του σχεδίου επέκτασης της πόλης, στις αρχές του ’90- σε κατοίκους από τα γειτονικά χωριά των Γρεβενών και από την επαρχία Βοΐου.
Αυτή η πληθυσμιακή έκρηξη, η οποία υπερδιπλασίασε τον πληθυσμό της, συνέπεσε στις αρχές του 21ου αιώνα και με την αλλαγή του αυτοδιοικητικού τοπίου στο Δήμο Κοζάνης. Από το παλιό σχήμα αυτοδιοίκησης που περιλάμβανε μόνον την πόλη, το 1998, πέρασε στον διευρυμένο Καποδιστριακό Δήμο Κοζάνης, στον οποίο προστέθηκαν 6 ακόμη χωριά που βρίσκονται περιμετρικά της πόλης. Λίγα χρόνια αργότερα, το 2011, στο πλαίσιο του Καλλικράτη, ο Δήμος διευρύνθηκε ακόμη περισσότερο, φθάνοντας στον σημερινό των 52 χωριών. Οι παλιοί Δήμοι της Αιανής, της Ελίμειας, του Υψηλάντη και του Ελλησπόντου ενώθηκαν με την Κοζάνη και μέσα από αυτή τη συνένωση προέκυψε ο μεγάλος, σημερινός Καλλικρατικός Δήμος Κοζάνης.
Ανιχνεύοντας την πολιτιστική μας ταυτότητα
μετά τη Μεταπολίτευση
Μετά τη Μεταπολίτευση, στην πολιτιστική σκηνή της ευρύτερης περιοχής της Κοζάνης, παρατηρείται το γενικότερο φαινόμενο της ανασύστασης των τοπικών πολιτιστικών συλλόγων , καταργημένων επί Χούντας. Αυτοί συντονίζουν πλέον, τις πολιτιστικές εκδηλώσεις της κάθε κοινότητας χωριστά.
Στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης, κινούμενοι σε παράλληλες τροχιές δράσης, συνεχίζουν την σημαντική τους παρουσία o «Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών», η «Εύξεινος Λέσχη Κοζάνης» και το θεατρικό σχήμα «οι Φίλοι της Τέχνης», ενώ οι «Φανοί» σηκώνουν με εντονότερους ρυθμούς το βάρος πλέον, της Κοζανίτικης Αποκριάς.
Από το ’80 και μετά, εμφανίζεται δυναμικά στο προσκήνιο και ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος» ενώ στην επαρχία του Τσιαρτσιαμπά, ο νεοσύστατος Σύλλογος «Αλιάκμων» αρχίζει και συντονίζει τους εντοπίους σε κοινές δράσεις.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, με χορευτικά κυρίως δρώμενα κάνει αισθητή την παρουσία του ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Αριστοτέλης» ενώ στο τέλος της ίδιας δεκαετίας, μετά και τη μετεξέλιξή τους σε πολιτιστικούς συλλόγους, κάνουν πιο αισθητή την παρουσία τους «οι Φανοί», αναλαμβάνοντας μερικοί από αυτούς, όπως «ο Λάκκος τ’ Μαγγαν’» , «της Σκ’ρκας σε συνεργασία με το Σύλλογο «Ηριδανό», τη διοργάνωση ποικίλων εκδηλώσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Παράλληλα οι νέες πληθυσμιακές δυνάμεις, που κατά κύριο λόγο εγκαταστάθηκαν στα νότια περίχωρα της πόλης , δίνουν ώθηση στη δημιουργία νέων πολιτιστικών συλλόγων –φανών (Αγίου Αθανασίου, Πλατάνια). Από τη συνολική κίνηση, δε λείπουν φυσικά και οι καινούριοι θεματικοί σύλλογοι : χορωδίες, θεατρικά σχήματα, σύλλογοι φωτογραφίας, κινηματογράφου, κλπ
Στην πόλη, με την αυγή του 21ου αιώνα και μετά από την απόσχιση ομάδας χορευτών από τον «Αριστοτέλη», πρωτοεμφανίζεται ο πολιτιστικός σύλλογος των «Μακεδνών», από τη διάσπαση του οποίου θα δημιουργηθεί μερικά χρόνια αργότερα ο σύλλογος «Οι φίλοι της παράδοσης». Το puzzle, στις αρχές της δεκαετίας, συμπληρώνεται και με διάφορους εθνικοτοπικούς συλλόγους, που πρωτοεμφανίζονται αυτή την περίοδο: Κρήτες, Γρεβενιώτες, Ηπειρώτες, Μεταξιώτες, Βοϊάτες.
Στο τέλος της 1ης δεκαετίας του 2000, δημιουργούνται δύο ακόμη σύλλογοι στα νέα περίχωρα της πόλης, οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι της ΖΕΠ και των Κρεββατακίων, ενώ λίγο αργότερα πρωτοεμφανίζεται ο Σύλλογος των Μικρασιατών.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά
του νέου πολιτιστικού μας χάρτη;
Στα πλαίσια του Καλλικρατικού μας Δήμου κυριαρχεί ένας μεγάλος πλουραλισμός και μία μεγάλη ποικιλία πολιτιστικής έκφρασης περιλαμβάνοντας με την ευρύτερη έννοια του όρου τόσο τα ήθη και τα έθιμα με τοπικά χαρακτηριστικά όσο και τις έννοιες και τις ψυχολογικές στάσεις των ανθρώπων, τις συμπεριφορές, τις αναπαραστάσεις και τις αντιλήψεις τους.
Στον ίδιο χώρο δραστηριοποιούνται άλλωστε ομάδες με διαφορετική εθνική προέλευση και διαφορετικές καταβολές. Συνευρίσκονται ντόπιοι, Πόντιοι, Μικρασιάτες, Θρακιώτες, Καππαδόκες κι όχι μόνον. Σας υπενθυμίζουμε, ότι στο Δήμο μας ζουν άνθρωποι με μνήμες και ιστορίες από τα παράλια μέχρι τα βάθη της Μ. Ασίας, παλλινοστούντες, αλλά και πρόσφυγες με ποικίλες γλωσσικές διαδρομές και πολιτιστικές αναφορές. Συνυπάρχουν ξεριζωμένοι από τη Νότια Ρωσία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη μέχρι την Ανατολία και την Αρμενία αλλά και γηγενείς μαζί με Γρεβενιώτες, Ηπειρώτες, Κρήτες. Συναντάμε ακούσματα γλωσσών σαν τα ελληνικά, τα βλάχικα, τα ρώσικα, τα αρμένικα, τα τούρκικα. Διακρίνουμε διαλέκτους σαν τα ποντιακά, τα καππαδόκικα, τα κουβουκλιώτικα αλλά ακούμε και τα ιδιαίτερα τοπικά ιδιώματα της Κοζάνης, του Βελβεντού, της Σιάτιστας. Ιδιώματα που παραπέμπουν στη συνύπαρξη και στην επαφή των γλωσσών όπως θα λέγαμε για το σλαβομακεδονικό ιδίωμα της περιοχής μας.
Γι’ αυτό και θεωρούμε ότι το κυριότερο χαρακτηριστικό του νέου πολιτιστικού μας χάρτη είναι ηπολυπολιτισμικότητα και μάλιστα, η δια-πολιτισμικότητα, δηλ. η επαφή των πολιτισμών και η διάδρασή τους. Και όχι μόνο. Στη διαπολιτισμικότητα εντάσσεται και η προσπάθεια να αντιληφθούμε συλλογικά τον εαυτό μας αποκτώντας ταυτόχρονα επίγνωση της ιδιαιτερότητάς μας.
Καθήκον του ΟΑΠΝ είναι πλέον, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις και τη βάση για την ανάπτυξη συνεργατικών πολιτιστικών και εκπαιδευτικών δράσεων και ειδικότερα επιμορφωτικών, ερευνητικών προγραμμάτων και προγραμμάτων ανταλλαγής και κινητικότητας. Άλλωστε, η μέχρι τώρα εμπειρία έδειξε ότι η κάθε πολιτιστική ομάδα απευθύνονταν κυρίως στα δικά της μέλη ή στην καλύτερη περίπτωση στα μέλη της ίδιας εθνολογικής ομάδας. Παρά το πλούσιο εθνολογικά ανθρώπινο περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής Κοζάνης, η μέχρι τώρα συνολική πολιτιστική δραστηριότητα, μη εμφορούμενη από τη διαπολιτισμική αντίληψη της συνεύρεσης και της πολυμορφίας, δεν προωθούσε τη συνάντηση και την επαφή των διαφορετικών πολιτισμών. Περιορισμένες ήταν οι περιπτώσεις, κυρίως μέσα από χορωδιακά και χορευτικά συλλογικά σχήματα, που οι πολίτες κατάφερναν να συλλειτουργήσουν.
Το δεύτερο στοιχείο, στο οποίο αξίζει να στηριχτούμε είναι η εξωστρέφεια. Μέχρι σήμερα οι περισσότεροι σύλλογοι προέβαλαν τις πολιτιστικές τους δραστηριότητες τοπικά, είτε εντός της πόλης είτε εκτός, στην περιφέρεια. Ελάχιστοι είχαν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν τη δράση τους σε πανελλήνια ή ευρωπαϊκή κλίμακα. Στην ίδια λογική κινούνταν και τα περισσότερα τοπικά θεατρικά σχήματα, με εξαίρεση ίσως τους «Φίλους της Τέχνης» παλιότερα και το ΔΗΠΕΘΕ με το «Θεατροδρόμιο» σήμερα, τα οποία πολλές φορές έχουν συμμετάσχει σε πανελλήνια φεστιβάλ αποσπώντας μάλιστα και ουκ ολίγες τιμητικές διακρίσεις. Στην κατηγορία της εξαίρεσης ανήκουν προφανώς και οι φανοί, τα χορευτικά και οι χορωδίες των συλλόγων, οι οποίοι κατόπιν προσκλήσεως παρευρέθηκαν σε διάφορες γιορτές και φεστιβάλ εκτός περιφέρειας Δ.Μακεδονίας.
Στόχος του ΟΑΠΝ πλέον, θα είναι μέσα από διαδικασίες πανελλήνιας και ευρωπαϊκής δικτύωσης να προβάλλει σε πανελλήνια και παραπέρα σε ευρωπαϊκή κλίμακα τα λαϊκά δρώμενα του τόπου μας (χειμωνιάτικα Νυχτέρια, Μωμόγεροι, Αποκριάτικα δρώμενα – Φανοί, Γιορτές της Άνοιξης, Λαζαρίνες, Χελιδονίσματα, Μαγιάτικες εκδηλώσεις, Δημοτικά Τραγούδια, Λαϊκά Παραμύθια). Δρώμενα, τα οποία εκφράζουν όλο το απαύγασμα του λαϊκού μας πολιτισμού και αποτελούν συστατικό της πολλαπλής μας ταυτότητας. Χωρίς να ξεχνάμε φυσικά και τα έντεχνα πολιτιστικά μας στοιχεία, που καλλιεργούνται σήμερα στα ωδεία, στις χορωδίες, στα θεατρικά, στα ποικίλα καλλιτεχνικά σχήματα αποτελώντας εκφάνσεις της σύγχρονης τέχνης.
Τρίτο χαρακτηριστικό που αποτελεί και απάντηση στη μείωση των κονδυλίων από την κεντρική εξουσία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στη δυνατότητα του ΟΑΠΝ να αναπτύξει απρόσκοπτα της πολιτιστικές του δράσεις, είναι οι αρχές της συμμετοχικότητας και του εθελοντισμού. Από κοινού με τους πολιτιστικούς συλλόγους, θα σχεδιάσουμε και θα συντονίσουμε, τις πολιτιστικές μας δράσεις, οι οποίες θα προκύψουν τόσο μέσα από ένα ετήσιο προγραμματισμό όσο και από ένα καλά σχεδιασμένο 5ετές επιχειρησιακό στρατηγικό σχέδιο. Ένα σχέδιο που θα προωθεί την πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου μας.
Ήρθε η ώρα, η δύναμη των τοπικών κοινωνιών να ανθίσει και πάλι, ενώ μέσα από συνεργατικές δράσεις και εθελοντική προσφορά, να συμβάλουμε όλοι μαζί στην πολιτιστική άνθηση του τόπου μας και να αποτελέσουμε όλοι μαζί μία κοινωνία διασύνδεσης και επικοινωνίας. Άλλωστε, αυτό είναι το βαθύτερο μήνυμα και η συνολικότερη ανάγνωση της διαπολιτισμικής αγωγής του πολίτη.Συμμετοχικότητα, συνεργασία, σχέση και επαφή, αναγνώριση και συναντίληψη.
