Αρη(ι)στερόμετρο - του Νίκου Μπογιόπουλου
Η συνεννόηση είναι δύσκολο πράγμα. Ακόμα και μεταξύ φίλων. Ακόμα και μεταξύ των πιοεγκάρδιων. Αλλά γι’ αυτό είναι οι φίλοι.
Για να ξεδιαλύνουν τις ασυνεννοησίες. Ειδικά τις ασυνεννοησίες που προκύπτουν όχι λόγω εκείνων που είπες, άλλα λόγω εκείνων που νομίζει ο φίλος σου ότι είπες. Πάμε λοιπόν:
Ισχυρίστηκα ότι υπάρχει «αριστερόμετρο». Ο αγαπημένος μου φίλος, ο Άρης Σκιαδόπουλος, μου απάντησε (τρομοκρατημένος) ότι το μέτρο είναι κακό πράγμα γιατί του θυμίζει κανόνες που μπορεί ο ισχυρός της στιγμής να στρέψει με δογματισμό εναντίον όποιου δεν συμφωνεί μαζί του κλπ. Όμως:
1) Το μέτρο είναι μια χαρά εργαλείο. Το συγκεκριμένο δε (το «αριστερόμετρο») είναι αναντικατάστατο εργαλείο πολιτικής ανάλυσης και συνάμα επίγνωσης. Και ο κανόνας που διέπει τη χρήση του είναι αλάνθαστος: «Μέτρον άριστον»! Τέτοιοι κανόνες δεν μπορεί να προκαλούν τρόμο. Διότι πολύ απλά είναι το αντίθετο του τρόμου. Δεν φταίει το «αριστερόμετρο», λοιπόν, αν κάποιοι το μετατρέψουν σε εργαλείο του Προκρούστη. Πολύ περισσότερο δεν φταίει αυτό αν κάποιοι όταν τους μετρήσεις με το «αριστερόμετρο» βγαίνουν λίγοι. Όπως δεν φταίει η ζυγαριά που σε δείχνει λιποβαρή ή υπέρβαρο. Όπως δεν φταίει το θερμόμετρο αν έχεις πυρετό ή υποθερμία.
2) Το «αριστερόμετρο» είναι πολύ χρήσιμο. Λόγω μιας βασικής του ιδιότητας (θα τη δούμε στη συνέχεια) βοηθάει να ξεχωρίζεις τον αριστερό Κουβέλη από τον αριστερό Βελουχιώτη, για να φέρουμε ένα χοντροκομμένο παράδειγμα. Ή τον αριστερό Μπλερ και τον αριστερό Γιώργο Παπανδρέου από τον αριστερό Κάστρο.
3) Το «αριστερόμετρο» δεν εμποδίζει – ειδικά μάλιστα στη χώρα του είσαι ό,τι δηλώσεις – το δικαίωμα του ατομικού αυτοπροσδιορισμού ή της ετερότητας κανενός. Για το θολωμένο μυαλό του (τάχα μου) κομμουνιστή ή του (τάχα μου) αριστερού που το κραδαίνει σαν «μπαλτά» για να κόψει στα μέτρα του τους ανθρώπους σύμφωνα με το πώς «πρέπει» να είναι ο ένας ή ο άλλος, δεν φταίει το «αριστερόμετρο». Ούτε ο κανονικός κομμουνιστής. Γιατί ο (κανονικός) κομμουνιστής – αγαπημένε μου Άρη – παλεύει για μια κοινωνία που κι ο ένας και ο άλλος θα είναι όπως γουστάρει και θα κάνει ό,τι γουστάρει. Για την ακρίβεια παλεύει για μια κοινωνία όπου «η ελευθερία του καθενός θα είναι η προϋπόθεση για την ελευθερία όλων». Σε τι χρειάζεται συνεπώς το «αριστερόμετρο»; Στο εξής: Βοηθάει να κάνεις εκτιμήσεις σύμφωνα με τον τρόπο που πρότεινε ο Μαρξ: Αλίμονο – έλεγε – αν οι άνθρωποι είχαν για τους άλλους την άποψη που έχουν αυτοί οι άλλοι για τον εαυτό τους. Κάτι που – όπως συμπλήρωνε – αν ισχύει μια φορά στις ανθρώπινες σχέσεις στις πολιτικές σχέσεις ισχύει χίλιες φορές.
4) Που έχει κατασκευαστεί το «αριστερόμετρο»; Παντού! Σε κάθε σημείο της Γης. Από τηΜακρόνησο και το Προεδρικό Μέγαρο του Αλιέντε μέχρι τον φανοστάτη των Τρικάλωνκαι τα «ορεινά» των Ιακωβίνων. Ποιοί το έχουν κατασκευάσει; Αμέτρητοι! Από τον Σπάρτακο, τη Ρόζα, τον Τσε Γκεβάρα και τον Λένιν, μέχρι τον Λαμπράκη, τον Ρίτσο, τον Μπελογιάννη, τον Πλουμπίδη, τον Βιδάλη και τον Νίκο τον Καραντηνό. Πώς το κατασκεύασαν; Χωρίς διαπραγματεύσεις και χωρίς καμία «δημιουργική ασάφεια»…
5) Το «αριστερόμετρο» – μα ήμουν σαφής στο άρθρο Άρη μου – δεν μετράει πόσους τόμους Απάντων του Λένιν έχεις ή δεν έχεις διαβάσει ή πόσα ποιήματα του Μαγιακόφσκι. Μετράει φυσικά την ηθική αρτιότητα, τη συνέπεια, την ανιδιοτέλεια, την αυτοθυσία, τη λεβεντιά, την εντιμότητα τα οποία (και σ’ αυτό ήμουν σαφής) αποτελούν εκ των ων ουκ άνευ προϋποθέσεις για έναν αριστερό (σσ: γι’ αυτό Άρη μου, όταν λες ότι «υπάρχουν και κάποιοι Αριστεροί που και ιδιοτελείς είναι και ανέντιμοι και αδίστακτοι» η απάντηση είναι απλή: Δεν είναι αριστεροί)…
6) Επίσης το «αριστερόμετρο» δεν κάνει μπανιστήρι στα εκλογικά παραβάν για να δει τι ψηφίζει ο καθένας. Άλλωστε δεν χρειάζεται. Και εγώ – στο άρθρο μου τουλάχιστον – δεν έθεσε τέτοιο κριτήριο. Γιατί πραγματευόμουν κάτι πολύ σοβαρότερο. Τόσο σοβαρότερο που ενίοτε υπερβαίνει την ψήφο. Για παράδειγμα, ο Χατζιδάκις δεν νομίζω να ψήφισε ποτέ ΚΚΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ ή ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε ο Μπαλζάκ (φαντάζομαι). Αλλά δεν θα έβγαιναν ποτέ «λειψοί» σε σχέση με πολλούς «αριστερούς» αν είχαν να μετρηθούν με το «αριστερόμετρο». Για τον λόγο που θα εξηγήσω ευθύς αμέσως.
7) Το «αριστερόμετρο», τελικά, εκείνο που μετράει είναι την ΤΑΞΙΚΗ τοποθέτηση. Το «με ποιόν είσαι». Αυτή είναι, η ταξική τοποθέτηση – εκείνο το «σκουριασμένο» και «δογματικό»:«Με το κεφάλαιο ή με τον εργάτη;» Άρη μου – που καθορίζει αν όλα αυτά τα χαρίσματα (τηςηθικής αρτιότητας, της ανιδιοτέλειας, της αυτοθυσίας, της λεβεντιάς, της εντιμότητας) θα μετασχηματιστούν σε πολιτική δύναμη για την καταπολέμηση της ατιμίας, της εκμετάλλευσης και της αδικίας. Αυτή είναι – η ταξική τοποθέτηση με την πλευρά των καταπιεσμένων – που μετατρέπει την ανθρωπιά σε πολιτική συνείδηση και που παλεύει πολιτικά, κοινωνικά και ΤΑΞΙΚΑ για την «εγκαθίδρυση» (όπως γράφω) της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης, της τιμιότητας στον κόσμο. Κι αν αυτό ισχύει μια φορά με τους ανθρώπους, ισχύει χίλιες φορές με τα κόμματα.
Αυτή είναι – η ταξική τοποθέτηση ως προϊόν της ταξικής ανάλυσης – που βοηθάει να μετράμε τα αυτονόητα. Και συγκεκριμένα: Ότι άλλη Αριστερά είναι η Αριστερά της αστικής διαχείρισης του απάνθρωπου συστήματος της ταξικής εκμετάλλευσης κι άλλη η Αριστερά που αποτελεί πολιτική δύναμη καταπολέμησης και ανατροπής της ταξικής εκμετάλλευσης, δηλαδή της ταξικής απανθρωπιάς. Άλλη Αριστερά εκείνη για την οποία εκδίδει ανακοινώσεις υποστήριξης ο ΣΕΒ κι άλλη Αριστερά εκείνη διεκδικεί τηναπαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών. Άλλη η Αριστερά που αποδίδει στο ΝΑΤΟ ρόλο «εγγυητή» της ειρήνης με την Τουρκία, κι άλλη η Αριστερά που αντιμάχεται το ΝΑΤΟ των ιμπεριαλιστών που απειλούν μονίμως να πυρπολήσουν τους λαούς της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Δικαίωμα του καθενός να είναι και να αισθάνεται όσο αριστερός θέλει, δικαίωμα του καθενός, αριστερού ή μη, να διαλέξει όποια Αριστερά θέλει, να θεωρεί καλύτερη εκείνη ή την άλλη Αριστερά. Και δικαίωμα οποιουδήποτε (ελπίζω να αναγνωρίζεται αυτό το δικαίωμα και στην καθ’ ημάς «μειοψηφία που αντιστέκεται» που θα ‘λεγε και ο Λογοθετίδης) να κρίνει κατά τα γούστα του ποια Αριστερά είναι, τελικά, Αριστερά.
Όπως, ελπίζω, δεν υπάρχει αντίλογος στο προφανές: Αυτές οι Αριστερές, ανεξαρτήτως του πόσο ή πόσους – πραγματικούς όπως θα έλεγες κι εσύ – αριστερούς έχουν στις τάξεις τους, δεν είναι δυο ίδιες, ίσες κι όμοιες Αριστερές, Άρη μου. Μάρτυρας; Το «αριστερόμετρο»!
