«Παλιάλογο Ιστορία, κουτσαίνεις!»

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΙΑΚΑΛΟΥ ομότιμου καθηγητή Παιδαγωγικής του ΑΠΘ
Ακόμη κι οι άνθρωποι που δεν θρησκεύουν επηρεάζονται

έντονα στους 
στοχασμούς τους αυτές τις μέρες από το θρησκευτικό κλίμα, και πιο πολύ 
επηρεάζονται αυτοί που είχαν την τύχη της μακράς ζωής. Οι τελευταίοι 
αισθάνθηκαν πολλές φορές ως αντικατοπτρισμό των προσωπικών τους βιωμάτων 
αυτά που με απαράμιλλη πυκνότητα διαδραματίζονται τη Μεγάλη Εβδομάδα των 
Χριστιανών: Ελπίδες, θριαμβικές πορείες, μεταπτώσεις, προδοσίες, 
απαρνήσεις, απογοητεύσεις, παραιτήσεις, και, τέλος, ως αποκορύφωμα, 
αναγέννηση των ελπίδων.

Δεν ήταν λίγες οι φορές που μου δόθηκε η ευκαιρία τέτοιες ημέρες να 
εκφράσω δημόσια τους εκάστοτε προσωπικούς μου στοχασμούς. Λέω «τους 
εκάστοτε», γιατί ο τρόπος με τον οποίον βιώνεται το θρησκευτικό κλίμα 
διαφέρει από χρονιά σε χρονιά ως αποτέλεσμα των κυρίαρχων συμβάντων στην 
προσωπική μας ζωή και στην κοινωνία . Φέτος, όμως, είναι ελάχιστες οι 
καινούριες σκέψεις μου - αντίθετα, τριγυρίζουν επίμονα στο μυαλό μου 
αυτά που έγραψα τέτοια ημέρα πριν δεκατέσσερα χρόνια.

«Η Ανάσταση των Χριστιανών και η απογοήτευση των Αριστερών» ήταν ο 
τίτλος μιας επιφυλλίδας μου στην εφημερίδα ΑΥΓΗ το Πάσχα του 2001. Ήταν 
μια εποχή όπου οι στοχασμοί μου φάνταζαν τότε για πολλούς σαν να ήταν 
υπόθεση μιας μικρής περιθωριακής ομάδας ανθρώπων, αγιάτρευτα 
προσκολλημένων σε ουτοπικά οράματα και οριστικά ξεπερασμένες ιδέες. Ιδού 
τι έγραφα τότε, και ο καθένας μπορεί ν’ αντιληφθεί τους λόγους που 
εκείνες οι σκέψεις απόκτησαν και πάλι για μένα επικαιρότητα.

«Οι Χριστιανοί γιορτάζουν σήμερα την Ανάσταση. Δηλαδή, γιορτάζουν την 
ελπίδα ότι πέρα από τη ζωή σε αυτόν τον κόσμο θα υπάρχει μια άλλη ζωή σε 
ένα ουράνιο βασίλειο. Όπου, σύμφωνα με τη θεϊκή επαγγελία, θα έχουν 
πρόσβαση κυρίως οι φτωχοί και οι ταπεινωμένοι, ενώ, αντίθετα, πολύ 
δύσκολα θα εισέλθουν οι πλούσιοι και οι δυνατοί. Κοντά δυο χιλιάδες 
χρόνια γιορτάζουν οι Χριστιανοί αυτή την ελπίδα. Τη γιόρταζαν κάτω από 
συνθήκες διωγμών και μέσα στις αρένες, όπου ρίχνονταν βορά στα άγρια 
θηρία. Τη γιόρταζαν, όμως, και σε συνθήκες «υπαρκτού Χριστιανισμού», 
απολαμβάνοντας το κάψιμο των αιρετικών και των άπιστων στις πυρές της 
Ιεράς Εξέτασης. Σήμερα, περισσότερο από τα εκατομμύρια των φτωχών, των 
ταπεινών, των αρρώστων, των αποκλεισμένων, των δικαίων και των 
ειρηνοποιών (στους οποίους απευθύνθηκε ο Ιησούς μιλώντας στο Όρος των 
Ελαιών) γιορτάζουν οι ισχυροί -για τους οποίους ο δώθε κόσμος 
εξακολουθεί να είναι πηγή ευτυχίας, και η πίστη στον εκείθεν κυρίως 
φενάκη για τους άλλους.

Και οι Αριστεροί; Δηλαδή, αυτοί που επαγγέλθηκαν το βασίλειο της 
ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης για όλους τους ανθρώπους 
σε τούτη τη ζωή, σε ποια κατάσταση βρίσκονται το πρώτο Πάσχα του 21ου 
αιώνα; Ποια είναι η σχέση τους με το αρχικό τους όραμα μιας δίκαιης 
ανθρώπινης κοινωνίας μετά τα εκατομμύρια των νεκρών που θρήνησαν στα 
πεδία των κοινωνικών αγώνων και στα κολαστήρια των ισχυρών του 19ου και 
του 20ου αιώνα και, κυρίως, μετά την πικρή και ματωμένη εμπειρία ότι οι 
Ιερές Εξετάσεις δεν αποτελούν θλιβερό προνόμιο μονάχα του «υπαρκτού 
Χριστιανισμού»;

Ο νέος αιώνας βρίσκει σε κατάσταση απογοήτευσης τους περισσότερους από 
τους ανθρώπους που γαλουχήθηκαν στα ιδανικά της Αριστεράς τον 20ο αιώνα. 
Απογοήτευση σημαίνει πολλές φορές: χωρίς ελπίδα πια, ότι τα οράματα, για 
τα οποία μάτωσαν γενιές ολόκληρες, μπορούν να γίνουν πραγματικότητα. 
Απογοήτευση μπορεί, όμως, επίσης να σημαίνει πηγή ρεαλιστικής 
αισιοδοξίας και στέρεο θεμέλιο μιας πιο ελπιδοφόρας αφετηρίας. Πολλές 
φορές στο παρελθόν οι αριστεροί, άνδρες και γυναίκες, παρασύρθηκαν 
επειδή «γοητεύτηκαν»: Από χαρισματικούς ηγέτες, μεταφυσικές αντιλήψεις 
για το συλλογικό φορέα της επανάστασης, μεσσιανικές ρητορείες. Η 
απογοήτευσή τους σήμερα μπορεί να σημαίνει: επιστροφή στο κατεξοχήν όπλο 
της Αριστεράς που είναι ο ορθός λόγος.
«Resignation» ονομάζουν στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες την απογοήτευση. 
Λέξη, που έλκει την καταγωγή της από την τέχνη του πολέμου στο μεσαίωνα, 
και σημαίνει την αναδίπλωση στο πεδίο της μάχης, τη συσπείρωση γύρω από 
τη σημαία, και το σχεδιασμό μιας νέας στρατηγικής. Πράξη απαραίτητη όταν 
η εξέλιξη της μάχης δεν επέτρεπε πια τη σαφή διάκριση μεταξύ φίλων και 
αντιπάλων, και ιδιαίτερα όταν διαφαινόταν ότι μέρος των συναγωνιστών 
είχε αποσυρθεί ή είχε αυτομολήσει. Συνεπώς, απογοήτευση και Resignation 
στο χώρο της Αριστεράς δεν σημαίνουν υποχρεωτικά καθολική απελπισία και 
παραίτηση. Αντίθετα, εν δυνάμει σηματοδοτούν την αφετηρία μιας νέας 
πορείας ανθρώπων που δεν γοητεύονται, δεν χειραγωγούνται και δεν άγονται 
από ψευδαισθήσεις. Αλλά ταυτόχρονα δεν εγκαταλείπουν το όραμα μιας 
δίκαιης κοινωνίας επάνω σε αυτή τη γη –επειδή δισεκατομμύρια αριθμούν 
της γης οι κολασμένοι, και δεν μπορούν να ζουν μόνο με την υπόσχεση μιας 
μέλλουσας ανάστασης σε ένα ουράνιο βασίλειο».

Αυτά έγραφα τότε, και βλέπω να είναι πάλι επίκαιρα, καθώς είναι πολλοί 
αυτοί που γοητεύονται και άγονται από τα «Ωσαννά» του ευμετάβλητου 
πλήθους στις παρελάσεις και στις επετειακές εορτές, όπου κερδίζει έδαφος 
η ιερόσυλη και αυτάρεσκη ταύτιση των δικών μας πράξεων με την αυτοθυσία 
των αγωνιστών παλαιότερων εποχών.

Αναρωτιέμαι: είναι αυτές οι πράξεις που δικαιώνουν τους αγώνες και 
υπόσχονται το τέλος των Παθών; Σε απάντηση αναδύεται ο αγαπημένος μου 
στίχος του Μαγιακόβσκι «Παλιάλογο Ιστορία, κουτσαίνεις!» (γι’ αυτό: 
«Αριστερά, αριστερά, αριστερά!»).

Πράγματι κουτσαίνει επικίνδυνα, κι’ αυτό δεν είναι συμβατό με την 
υπόσχεση και την αποστολή τη Αριστεράς. Ούτε παλιότερα ούτε σήμερα.

ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.agelioforos.gr/