Τόνι Νέγκρι: Τα ευρωπαϊκά κινήματα πρέπει να στηρίξουν την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ
Συνέντευξη στον Αργύρη Παναγόπουλο
Την πρόκληση μιας ευρωπαϊκής απελευθέρωσης, με αιχμές τα κινήματα και στο επίπεδο της πολιτικής και κυβερνητικής τακτικής τον ΣΥΡΙΖΑ
και το Podemos, περιγράφει από τις σελίδες της «Αυγής» ο Τόνι Νέγκρι, που συμμετείχε σε ημερίδα στη Ρώμη με θέμα τη στήριξη του ελληνικού εγχειρήματος.
* Πώς βλέπετε την κρίση του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη;
Βρισκόμαστε σε μια επίμαχη φάση της κρίσης που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του '70 με την απόφαση των Αμερικανών να αποδεσμεύσουν το δολάριο από τον χρυσό και να καταργήσουν στην πράξη τις συμφωνίες του Μπρέτον Γουντς. Από τότε είχαμε διάφορα στάδια που προσπάθησαν να εισαγάγουν έναν επιθετικό νεοφιλελευθερισμό και να εγκαθιδρύσουν μια νέα τάξη πραγμάτων που να ανάγεται σε καταστάσεις πριν από τη ρωσική επανάσταση.
Στην Ευρώπη υπήρξε μια ισχυρή αντίσταση από τις σοσιαλδημοκρατίες, αλλά από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 υποχώρησαν, με αποτέλεσμα να χάσουν και το παλιό σύστημα οικοδόμησης της συναίνεσης προς τους σοσιαλδημοκράτες να καταρρεύσει. Το 2007 - 2008 είχαμε την έναρξη μιας κυκλικής κρίσης που θα ήταν διαχειρίσιμη εάν οι Αμερικανοί ή αυτοί που διοικούν τον παγκόσμιο καπιταλισμό δεν αντιμετώπιζαν και αυτοί μια κρίση.
Βρισκόμαστε δυστυχώς στη στιγμή που το κεφάλαιο του χρηματοοικονομικού τομέα απελευθερώνεται από την τελευταία αλυσίδα του και από τον τελευταίο του έλεγχο, τη στιγμή που η αμερικανική πολιτική εξουσία δεν μπορεί να παρέμβει. Έτσι φθάσαμε στην έκρηξη της κρίσης, της τρομερής αυτής κρίσης που μας οδήγησε στις συνθήκες που βρισκόμαστε.
* Η κρίση όμως εμφανίζεται σε αυτές τις διαστάσεις στην Ευρώπη, αποτελώντας ίσως επιλογή του ευρωπαϊκού νεοφιλελευθερισμού με τη γερμανική στήριξη...
Ασφαλώς, πιστεύω ότι υπάρχει ένας βαθύς ορθολογισμός οργάνωσης από τη πλευρά τους. Ο νεοφιλελευθερισμός στην Ευρώπη διπλασίασε την κρίση, γιατί το παγκόσμιο αμερικανικό χρηματοοικονομικό κεφάλαιο δεν κατάφερε να την ελέγξει. Ακόμη χειρότερα είναι ιδιαίτερα δύσκολο να ελέγξει κανείς και να παρέμβει στην ευρωπαϊκή κρίση γιατί βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.
Η έλλειψη μιας παγιωμένης ευρωπαϊκής υποδομής ελέγχου και οργάνωσης δημιούργησε αυτό το χάος. Η κρίση ξεκίνησε από την τάξη που προσπάθησε να επιβάλει το γερμανικό κεφάλαιο, αλλά δεν είναι μόνο το γερμανικό κεφάλαιο, γιατί είναι σύμφωνο και το γαλλικό, ιταλικό, ισπανικό και ελληνικό κεφάλαιο εναντίον των κρατικών δομών και των δομών του κοινωνικού κράτους, συμπληρώνοντας την επίθεση με τη νεοφιλελεύθερη οργάνωση των αγορών και κυρίως της αγοράς εργασίας.
Αυτό συμβαίνει με πλήρη συνέπεια σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Ευρώπη απέκτησε ιδιαίτερη βιαιότητα εξαιτίας των ανισορροπιών του συστήματος υπέρ της Γερμανίας. Η Γερμανία ενεργεί μέσα σε αυτή την κατάσταση σαν αφεντικό. Ο ευρωπαϊκός νεοφιλελευθερισμός οργανώνεται γύρω από τη Γερμανία. Από τη Γερμανία με την έννοια του Βίσμαρκ ξεκινά αυτή η νέα τάξη και αναδιοργάνωση του ευρωπαϊκού συστήματος.
* Θα έλεγε κανείς ότι η αντίσταση σε αυτό το σύστημα κατάφερε στην Ελλάδα, και ίσως καταφέρει στην Ισπανία, να πετύχει κάποιες νίκες. Αντί να έχουμε μια έκρηξη στον σκληρό πυρήνα του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, παρερμηνεύοντας λίγο τις κλασικές θεωρίες, η απάντηση φαίνεται να έρχεται από τους αδύναμους κρίκους της περιφέρειάς του, θυμίζοντας λίγο τη ρωσική επανάσταση...
Πρέπει να ερμηνεύουμε τα πράγματα από την αντίθετη πλευρά. Δεν θα έλεγα ότι είναι ασθενείς κρίκοι, αλλά ισχυρά σημεία, γιατί μπορούν να δώσουν μια απάντηση. Το δυνατό σημείο δεν είναι εκεί όπου το κεφάλαιο είναι πιο ασθενές, αλλά εκεί που το κεφάλαιο ισχυροποιείται και σφαγιάζει ό,τι βρίσκει. Ήταν μια απρόσμενη απάντηση. Απρόσμενη, γιατί είδαμε μια δύναμη να δίνει πολιτική μορφή σε μια πολύ απεγνωσμένη αλλά πολύ ισχυρή κοινωνική διαμαρτυρία. Αυτή η σχέση ανάμεσα σε μια, ας πούμε, κοινωνική επανάσταση και μια πολιτική εκπροσώπηση, που δυσκολεύεται να γίνει τόσο ισχυρή όσο και η κοινωνική διαμαρτυρία. Αξίζει η προσπάθεια.
Το πράγμα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Όχι γιατί πρόκειται για χώρες του ευρωπαϊκού Νότου ή για χώρες που είναι αποκλεισμένες από το διοικητήριο του καπιταλισμού ή χώρες που δεν είχαν φθάσει σε μια ισχυρή εθνική ενότητα για να δώσουν μια ισχυρή απάντηση. Αυτό ισχύει κυρίως για την Ελλάδα και την Ισπανία, κατανοώντας και τις ανολοκλήρωτες περιπέτειες της μεταπολιτευτικής περιόδου από τον φασισμό. Ισχύει ίσως και για την Ιταλία.
* Στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να κερδίσει την πρόκληση ξεκινώντας από το συνασπισμό ομάδων της Αριστεράς. Στην Ισπανία το Podemos, που ξεκίνησε από τους «Αγανακτισμένους» και τις «Παλίρροιες» διαμαρτυρίας, θα καταφέρει να πετύχει μια αλλαγή;
Ο ΣΥΡΙΖΑ δημιουργήθηκε από μια πλευρά του κλασικού κομμουνιστικού κινήματος, ενώ αντίθετα το Podenos δημιουργήθηκε κατευθείαν από το κίνημα διαμαρτυρίας. Υπάρχουν μεγάλες διαφορές. Αλλά νομίζω και ελπίζω ότι και στην Ισπανία θα δοθεί μια απάντηση. Αυτό που θέλουν οι Ισπανοί είναι να οδηγηθούν σε μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία που θα τους επιτρέψει όχι μόνο να μπλοκάρουν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, αλλά να επιτρέψουν τη διαρκή παρουσία των κινημάτων. Όταν φτάνεις κοντά στην κυβέρνηση, πρέπει τα κινήματα να ισχυροποιούνται. Δεν πρέπει να έχουμε την αντίληψη ότι επανέρχεται η αιώνια ειρήνη.
* Η συμμετοχή του κόσμου και των κινημάτων είναι απαραίτητη, όπως πιστεύουν η ελληνική κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ…
Ανεξάρτητα από το ποιος κυβερνά, έχουμε πάντα ανάγκη από τα κινήματα. Πρέπει να υπάρχει μια διαρκής προτροπή διαμαρτυρίας, πρέπει να ξυπνήσουμε στον κόσμο τη συνείδηση της διαμαρτυρίας. Πρέπει να αναζητάμε πάντα τη στρατηγική από τα κινήματα. Η κυβέρνηση αποτελεί την τακτική, μια μεγάλη κίνηση τακτικής. Τη στρατηγική τη δίνουν πάντα τα κινήματα. Η στρατηγική είναι η δύναμη και αυτή αποτελεί μια μορφή μεταβατικής οργάνωσης, μέχρι να καταφέρουμε να καταστρέψουμε αυτό το κράτος. Πρέπει να επινοήσουμε τα πάντα. Σε αυτές τις καταστάσεις που ζούμε δεν φθάνει μόνο να αντιδράσουμε στον νεοφιλελευθερισμό. Πρέπει να καταφέρουμε να οικοδομήσουμε μια νέα δομή κοινωνικών σχέσεων.
* Πώς βλέπετε την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ;
Βλέπω την κυβέρνησή σας με μεγάλη συμπάθεια. Κατανοώντας όμως και τα όρια αυτής της δυνατότητας. Εάν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο μια ουσιαστική στήριξη στην ελληνική κυβέρνηση, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα καταφέρει να κερδίσει και να λύσει τα προβλήματα της χώρας. Πρέπει να παραμείνει ανοικτή στα κινήματα, να ανοιχτεί στα ευρωπαϊκά κινήματα και να υποστηριχθεί από τα ευρωπαϊκά κινήματα.
* Στην Ιταλία του Ρέντζι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την ανασύσταση μιας ισχυρής Αριστεράς;
Στην Ιταλία δεν μπορεί να δημιουργηθεί ένας ΣΥΡΙΖΑ ή ένα Podemos. Δεν μπορεί να δημιουργηθεί μια νέα πολιτική οργάνωση από τα πλευρά των παλιών μικρών κομμάτων, της Αριστεράς Οικολογίας Ελευθερίας και της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης. Ούτε μπορεί να δημιουργηθεί από τον αυθορμητισμό των πλατειών.
Στη χώρα μας όλες οι διαμαρτυρίες από το 1956 μέχρι σήμερα είχαν σχεδόν πάντα εργατιστικά χαρακτηριστικά. Περνούσαν διαμέσου των συνδικάτων, των εργοστασίων, το οργανωμένο κοινωνικό κίνημα. Με αυτή την έννοια η πρόταση τον Λαντίνι της FIOM αποτελεί ίσως την πρώτη σοβαρή πρόταση να δημιουργηθεί και στην Ιταλία μια ρήξη.
Στην Ιταλία υπάρχει πάντα αυτό το εργατικό πνεύμα, το συνεταιριστικό πνεύμα. Δεν κατάφεραν ποτέ τίποτα ο αυθορμητισμός ή οι ηγεσίες των κομμάτων από τα πάνω. Τα ιταλικά κινήματα ήταν πάντα κοινωνικά οργανωμένα και θεσμοποιημένα. Η πρόταση του Λαντίνι έρχεται μετά από δεκάδες μικροκόμματα που δημιουργήθηκαν και διαλύθηκαν. Πρέπει όμως να ριζώσει έτσι όπως ακούγεται, σαν μια κοινωνική πρόταση που θα διευρυνθεί για να μετατραπεί σε πολιτική.
Από την πλευρά των σημερινών κομμάτων δεν μπορεί να δημιουργηθεί τίποτα. Θα έπρεπε οι βουλευτές να παραιτηθούν και να δώσουν ένα δείγμα γραφής. Πρέπει να επιστρέψουν στην κοινωνία, όπως ο Άγιος Φραγκίσκος, που έβγαλε τα καλά του ρούχα και είπε "εμείς είμαστε σαν εσάς τους φτωχούς που αγωνίζεστε".
Μόνο έτσι θα οικοδομηθεί στην ιταλική κοινωνία μια πλειοψηφική δύναμη, γιατί μειοψηφικές δυνάμεις είχαμε πάντα. Η πλειοψηφική δύναμη θα πρέπει να ενώνει τα κινήματα και την κοινωνική τους ριζοσπαστικότητα και δύναμη με τα συνδικάτα.
* Πώς βλέπετε την κατάσταση στη Γαλλία, όπου ζείτε εδώ και χρόνια;
Είναι ντροπή να βλέπεις την Αριστερά να μιλάει σαν τη Δεξιά και να μην μπορεί να διακρίνει τον ρόλο της, παρά τις καλές προθέσεις των ηγετών της. Βλέπουν την εθνική τους διάσταση. Η έννοια του κράτους και του έθνους μπλοκάρει οποιαδήποτε απάντηση. Το γερμανικό κεφάλαιο κυβερνά όχι γιατί είναι γερμανικό, αλλά γιατί βρίσκεται στην Ευρώπη. Πρέπει να απελευθερωθούμε ως Ευρωπαίοι και όχι ως Γάλλοι ή Ιταλοί.
