3. Αγάπη, η (προσφυγικός οικισμός) | Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου "Οικισμοί Γρεβενών"
Γενικά: Ο οικισμός “Αγάπη” πρώην “Ράτσι”, χτισμένος σε υψόμετρο 498 μέτρων, μετονομάσθηκε στις 28-9-1927. Γεωγραφικά ανήκει στην περιφέρεια Βεντζίων.
Είναι χτισμένος στη συμβολή των ποταμών Αλιάκμονα και Βενέτικου,“σμίξη” όπου αποτελεί αξιοθέατο απαράμιλλης ομορφιάς φυσικού περιβάλλοντος. Πρόκειται για προσφυγικό οικισμό, ακατοίκητος το 1914, ο οποίος αποσπάσθηκε από την κοινότητα Κνίδης στις 16-10-1967 και προσαρτήθηκε στην κοινότητα Καλοχίου. Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 εντάσσεται στο Δήμο Γρεβενών.
Κοινοτικά: Επιτροπή γεωργικής απογραφής που ορίστηκαν στις 10 Νοεμβρίου 1929 ήταν ο πάρεδρος Παναγιώτης Τουρλακίδης, ο ιερεύς Παπαχαράλαμπος Μωυσιάδης και ο δημοδιδάσκαλος Πιστικού Επαμεινώνδας Βόγγολης.
Αρχαιολογικά: Έχει επισημανθεί αρχαιολογικός τόπος στην περιοχή «Άγιος Ιωάννης» (Απόστολος Παπαδημητρίου. Σελίδες Ιστορίας Γρεβενών Τόμος Α΄ σ.65).
Εκπαίδευση: Στις 4-1-27 μετά από αναφορά των κατοίκων Πισκού-Βεντζίων, προσφύγων οικογενειών υπέρ τις 30 μετά του συνοικισμού Ράτσι με 25 παιδιά γνωμοδοτεί υπέρ συστάσεως δημ. σχολείου στο οποίο θα φοιτούν και οι πρόσφυγες του συνοικισμού Ράτσι υπό τον όρο οι κάτοικοι να εξεύρουν διδακτήριο και διδακτικά μέσα.
“Οι κάτοικοι είναι ελληνόφωνοι και προοδευτικοί αγαπώσι τα γράμματα, ως αποδεικνύεται εκ της υπάρξεως ιδιωτικού διδασκάλου” (15/7/1938 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 49).
Σύμφωνα με έκθεση επιθεωρητή στις 30-6-39 ο προσφυγικός συνοικισμός Αγάπης κοινότητος Κνίδης αποτελείται από 15 οικογένειες με 19 παιδιά προς φοίτηση. Ο οικισμός στερείται δημοτικού σχολείου τα δε γειτονικά χωριά είναι μακριά και λόγω κακής συγκοινωνιακής κατάστασης δεν είναι δυνατή η συμφοίτηση παίδων σε άλλα σχολεία. Οι κάτοικοι είναι σχεδόν πάντες ελληνόφωνοι, προοδευτικοί, αγαπούν τα γράμματα, ως αποδεικνύεται εκ του υπάρχοντος ιδιωτικού δασκάλου όπου αμείβεται από τους κατοίκους του χωριού. Εισηγείται την ίδρυση σχολείου (ΑΒΕ 107 ΣΑΕ 32, 30-6-39).
Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Αθανασίου. Το 1937 ιερέας του χωριού ήταν ο Χαράλαμπος Μωυσιάδης που παράλληλα ασκούσε τα ιερατικά καθήκοντα και στο Πιστικό. Αφιερωτές στη μονή Αγίου Νικάνορος 7 για την Α΄ Γραφή (1534-1692) και 2 για τη Β΄ Γραφή από 1692 και εντεύθεν.
Πληθυσμός: 1928=43. 1940=91. 1951=96. 1961=129. 1971=119. 1981=103. 1991=103. 2001=58. 2011=26.
Σύλλογοι: Πολιτιστικός Σύλλογος Αγάπης “H ΓΑΛΙΑΝΑ”.
Ένα από τα έθιμα είναι ότι «Κάθε Δευτέρα του Πάσχα, οι γυναίκες ετοιμάζουν τα «τσιριχτά», τα οποία μαζί με γλυκά και κόκκινα αυγά τα πηγαίνουν στην εκκλησία όπου ο παπάς διαβάζει τα ονόματα των νεκρών-σαν μνημόσυνο, και κατόπιν όλοι μαζί βγαίνουν στο προαύλιο της εκκλησίας και τα τρώνε με γιαούρτι «μαντζίρα». Ακολουθεί χορός με οργανοπαίχτες παιδιά του χωριού. Το έθιμο αυτό, θεωρείται κατάλοιπο από τις πρωτοχριστιανικές "Αγάπες" και σπανίζει πλέον. Επίσης ανήμερα του Αγίου Γεωργίου υπάρχει το «μουχαπέτ», όπου οι άντρες και οι γυναίκες του χωριού επισκέπτονται τα σπίτια που γιορτάζουν και με λύρα και νταούλι εύχονται στους εορτάζοντες»[1].
