Ένα επιχείρημα 5000 ετών (του Μανώλη Πατσώνα)

Από την αρχή της οικονομικής κρίσης εδώ και μια δεκαετία, αλλά κυρίως μετά την εφαρμογή των μνημονίων στην Ελλάδα και τις άλλες χώρες της Ε.Ε,  ασκείται καθημερινά από τα μεγάλα ΜΜΕ

μια στοχευμένη προπαγάνδα για τα αίτια της κρίσης. Στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων ακούσαμε τα πάντα, ακόμη και τα πιο παράλογα επιχειρήματα. Το μόνο που δεν ακούσαμε είναι ότι η κατασκευή του χρεωμένου ανθρώπου είναι τόσο παλιά όσο σχεδόν και η ανθρώπινη κοινωνία.

Και πιο συγκεκριμένα από τότε που η εργασία του ανθρώπου στην πρωτόγονη ακόμη κοινωνία έγινε πιο παραγωγική, δημιουργήθηκε ο πρώτος ταξικός διαχωρισμός σε ελεύθερους και δούλους. Αυτό έγινε δυνατόν γιατί η εργασία του δούλου μπορούσε πλέον να παράγει πλούτο, όχι μόνο για την κάλυψη των προσωπικών του αναγκών, αλλά να αφήνει και ένα ποσοστό για τον αφέντη του. Οι δούλοι εκτός από τους αιχμαλώτους πολέμου προέρχονταν και από την ίδια φυλή με τον αφέντη, όταν ο ελεύθερος πολίτης εξαιτίας της αδυναμίας του να αποπληρώσει ένα δάνειο, λόγω ας πούμε μιας κακής σοδιάς, μετατρέπονταν σε δούλο του πιστωτή του.

Από τότε μέχρι σήμερα, σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες (Αρχαιότητα, Μεσαίωνας, Καπιταλισμός), η φιλοσοφία αυτής της σχέσης  μεταξύ δανειζόμενου και πιστωτή παρέμεινε αναλλοίωτη. Στην εποχή μας μια μεγάλη μερίδα πολιτών, κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες, που ξεπερνάει το 50% είναι δεμένοι με κάποιας μορφής δανεισμό. Έτσι φοιτητικά, στεγαστικά, επιχειρηματικά, καταναλωτικά κλπ δάνεια, βαρύνουν τους πολίτες. Σε αυτά πρέπει  να προσθέσουμε και το δημόσιο χρέος, που οι κυβερνήσεις ευνόησαν  την αύξησή του, για να ενισχύσουν την επίθεση κατά των κοινωνικών κατακτήσεων του 20ου αιώνα.

Και το πρόβλημα αρχίζει σε εποχές οικονομικής κρίσης, όπως η σημερινή. Όταν δηλαδή οι άνθρωποι , όχι από δικιά τους υπαιτιότητα, χάνουν τη δουλειά τους, η  μειώνονται σημαντικά τα έσοδά τους και δεν μπορούν να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, τότε έρχονται αντιμέτωποι με δρακόντειους νόμους που δεν τους δίνουν κανένα ελαφρυντικό, με αποτέλεσμα τις κατασχέσεις περιουσιακών τους στοιχείων, η ακόμη και τη φυλάκισή τους.

Η άμυνα των πολιτών σε  τέτοιου είδους συμπεριφορά εκ μέρους των δανειστών ήταν και παραμένει μια και μοναδική. Είναι η μαζική αντίδραση της κοινωνίας στον παραλογισμό των πιστωτών. Τέτοιες αντιδράσεις από την αρχαιότητα ακόμη στέφθηκαν με επιτυχία. Για παράδειγμα  στη Μεσοποταμία, μεταξύ των ετών 2400 και 1400,  έγιναν καμιά τριανταριά διαγραφές χρέους, δηλαδή κάθε 33 χρόνια. Μια από αυτές αναφέρεται στον κώδικας Χαμουραμπί, που βρίσκεται στο μουσείο του Λούβρου.  Στην Ελλάδα του έκτου αιώνα πχ η δουλεία λογω χρεών είχε λάβει μεγάλες διαστάσεις. . Ο Αριστοτέλης γράφει στην Αθηναίων Πολιτεία: «Οι φτωχοί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους έγιναν οι δούλοι των πλούσιων.». Αναπτύχθηκαν κοινωνικοί και πολιτικοί αγώνες που σαν αποτέλεσμα είχαν τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα και την διαγραφή των ιδιωτικών χρεών, γνωστή σαν σεισάχθεια . Όμως και στις θρησκείες υπάρχει η  παράδοση των γενικευμένων διαγραφών χρεών πχ στην εβραϊκή  θρησκεία και στα  πρώτα κείμενα του χριστιανισμού.

Σήμερα λοιπόν για να επιβιώσει η πολιτισμένη παγκόσμια κοινωνία μας, είναι απαραίτητο να αποτινάξει το βραχνά του ιδιωτικού και κρατικού χρέους. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει, η συλλογική αντίδραση αποτελεί μονόδρομο.

ΠΑΤΣΩΝΑΣ  ΜΑΝΩΛΗΣ

Υ.Γ 1Ο

Στο «Πάτερ ημών», την πιο γνωστή προσευχή του Ιησού, αντί για του γνωστού «Πάτερ ημών, άφες ημίν τας αμαρτίας ημών ως και ημείς αφίεμεν τοις ωφειλέταις ημών" το πρωτότυπο ελληνικό κείμενο του Ματθαίου (κεφ. 6, στ. 12) λέει: «Πάτερ ημών, άφες τας ωφειλάς ημών ως αφίεμεν τοις ωφειλέταις ημών».

Υ.Γ.2Ο
Σε ένα ανώνυμο κείμενο που κυκλοφόρησε στην Γερμανία από το 1521, μπορούσε κανείς να διαβάσει αυτόν τον διάλογο μεταξύ ενός χωρικού κι ενός αξιωματούχου που περιγράφει καλά την χρήση του χρέους για την απογύμνωση του εργαζόμενου από το εργαλείο του ή την γη του:

Χωρικός: Τι με φέρνει εδώ; Ε, λοιπόν, θα ήθελα να μάθω πώς περνάτε τον χρόνο σας.
Αξιωματούχος:  Πώς θα έπρεπε να τον περνώ; Είμαι εδώ, κάθομαι και μετρώ τα χρήματά μου, δεν το βλέπεις;
Χωρικός:  Πείτε μου, Κύριε, ποιος σας έδωσε τόσα χρήματα ώστε να περνάτε τον χρόνο σας να τα μετράτε;
Αξιωματούχος: Θέλεις να μάθεις ποιος μου έδωσε τόσα χρήματα; Θα σου πω. Ένας χωρικός που έρχεται στην πόρτα μου να μου ζητήσει να του δανείσω 10 ή 20 φλορίνια. Ρωτώ να μάθω αν κατέχει ένα κομμάτι καλής γης. Λέει: «Ναι, Κύριε, έχω ένα καλό λιβάδι και ένα εξαιρετικό χωράφι που, μαζί, αξίζουν μια κατοστή φλορίνια».  Απαντώ: «Τέλεια! Βάλε ενέχυρο το λιβάδι και το χωράφι σου και, αν δεσμεύεσαι να πληρώνεις ένα φλορίνι τόκο τον χρόνο, μπορείς να έχεις το δάνειό σου των 20 φλορινιών". Χαρούμενος ακούγοντας τέτοια καλά νέα, ο χωρικό απαντά:  «Σας δίνω το λόγο μου με όλη μου την καλή διάθεση». «Πρέπει όμως να σε προειδοποιήσω», προσθέτω τότε, «πως αν φτάσεις να μην πληρώνεις στον χρόνο που πρέπει, θα πάρω την γη σου και θα την κάνω ιδιοκτησία μου».  Κι αυτό δεν ανησυχεί τον χωρικό, δεσμεύει το βοσκοτόπι του και το χωράφι του εναντί μου. Του δανείζω τα χρήματα και πληρώνει σωστά τους τόκους για ένα ή δυο χρόνια. Μετά, έρχεται μια κακή σοδειά και, σύντομα, είναι εκπρόθεσμος. Του κατάσχω την γη του, του κάνω έξωση, και το χωράφι και το λιβάδι του είναι δικά μου. Και το κάνω αυτό, όχι μόνο με τους αγρότες, αλλά και με τους τεχνίτες (16).