Εκθέσεις τεκμηρίων του μηχανισμού των Αντικυθήρων και αρχαίων αστρονομικών οργάνων στη βιβλιοθήκη του ΤΕΕ

Στο πλαίσιο του επετειακού εορτασμού των 90 χρόνων λειτουργίας της Βιβλιοθήκης ΤΕΕ, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας φιλοξενεί στο χώρο της Βιβλιοθήκης έως τις 31/10/2017

δύο μοναδικές εκθέσεις τεκμηρίων: 

«Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων», του Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ξενοφώντα Μουσά και «Αρχαία αστρονομικά όργανα», του Μαθηματικού - κατασκευαστή αρχαίων ελληνικών μηχανών, Διονυσίου Κριάρη.

Στις εκθέσεις, μέσα από φωτογραφίες, σχεδιαγράμματα και απεικονίσεις παρουσιάζεται η εξέλιξη της αστρονομίας στην Ελλάδα και η γέννηση της αστροφυσικής, που είναι συνυφασμένη με την γέννηση της φιλοσοφίας και του πολιτισμού. Μάλιστα, η συλλογή αυτή, σε διάφορες μορφές, έχει παρουσιαστεί στις ΗΠΑ (NASA, Παιδικό Μουσείο του Μανχάταν, διάφορα πανεπιστήμια), στην Ρωσία, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Σουηδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σλοβενία, Αίγυπτο, Αλγερία, Βραζιλία καθώς και σε πολλά Μουσεία, Σχολεία και Πανεπιστήμια στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Ο κ. Ξενοφών Διον. Μουσάς, καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών σημείωσε σχετικά με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων: 

«η έκθεση μας παρουσιάζει το αρχαιότερο πολύπλοκο αυτόματο, αλλά και την Ελληνική Αστρονομία και Αστροφυσική. Ο μηχανισμός αυτός κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν πινακίδιον, συνεπώς είναι το αρχαιότερο tablet. 

Ο Μηχανισμός είναι ένα αστρονομικό ρολόι που λειτουργεί με γρανάζια και με δείκτες δίνει την θέση όλων των ουρανίων σωμάτων που ήταν γνωστά τότε, του Ήλιου και της Σελήνης (της οποία δείχνει και την φάση), προβλέπει τις εκλείψεις, και πιθανότατα και τις θέσεις των πλανητών, των οποίων τις κινήσεις περιγράφει λεπτομερέστατα το εγχειρίδιο χρήσης του Μηχανισμού». Με βάση τα ευρήματα και αρχαία κείμενα (Ήρωνα, Πάππου, Πρόκλου) πιθανότατα είχε συνεχή κίνηση που δίνεται από βάρη και αντίβαρα και ένα πλωτήρα που ανεβαίνει με σταθερό ρυθμό σε πρισματικό δοχείο με νερό στο οποίο η στάθμη ανέρχεται με σταθερό ρυθμό. Οι άνθρωποι συνέλαβαν την ιδέα και κατασκεύασαν ένα μηχανικό Κόσμο βασισμένοι στην αιτιοκρατία, ουσιαστικά στην Πυθαγόρεια αντίληψη ότι το σύμπαν περιγράφεται σωστά μόνο με τα κατάλληλα μαθηματικά, δηλαδή με τους νόμους της φυσικής, οι οποίοι παρουσιάζονται στο εγχειρίδιο χρήσης του Μηχανισμού που είναι γραμμένο σε χάλκινες σελίδες. Με την Πυθαγόρεια θεώρηση του Κόσμου ο Μηχανισμός σχεδιάστηκε και κατασκευάσθηκε με προσεκτικά κομμένα γρανάζια που επιτελούν τις απαραίτητες μαθηματικές πράξεις φτιαγμένα με κατάλληλα κράματα χαλκού, κασσίτερου και λίγου μολύβδου. Τα αποτελέσματα των υπολογισμών φαίνονται με δείκτες σε κυκλικές ή ελικοειδείς κλίμακες. Ο Μηχανισμός για τον προσδιορισμό της θέσης της Σελήνης ή του πλανήτη Δία χρησιμοποιεί την ίδια μαθηματική μέθοδο με τριγωνομετρικές σειρές Fourier που χρησιμοποιεί το τηλέφωνό σας για να μετατρέψει την φωνή σας σε μπιτ και μπάιτ. Στην έκθεση παρουσιάζεται η εξέλιξη της αστρονομίας στην Ελλάδα και η γέννηση της αστροφυσικής που είναι συνυφασμένη με την γέννηση της φιλοσοφίας και του πολιτισμού.»

«Καμία επιστήμη δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς μια εδραιωμένη μετρητική. Οι αποστάσεις, οι δυνάμεις και ο χρόνος πρέπει να μπορούν να μετρηθούν με ακρίβεια και ευκολία. Στην έκθεση αυτή παρουσιάζονται τα αστρονομικά μετρητικά όργανα που χρησιμοποιήθηκαν από αρχαίους έλληνες αστρονόμους, σχεδιάστηκαν από αυτούς για τις ανάγκες τους και το σπουδαιότερο είναι ότι χρησιμοποιήθηκαν για τεχνικούς σκοπούς», ανέφερε ο κ. Ο Διονύσιος Κριάρης, μαθηματικός, κατασκευαστής αρχαίων ελληνικών μηχανών), σχετικά με τα αστρονομικά μετρητικά όργανα από την αρχαία Ελλάδα.

Ειδικότερα, ως παραδείγματα ανέφερε τη μέτρηση μεγάλων αποστάσεων με εξελιγμένες γεωμετρικές μεθόδους κάνουν τον Αναξιμένη να μετρήσει την απόσταση Γης - Ηλίου, αλλά και τον Ευπαλίνο να ανοίξει σήραγγα μήκους ενός χιλιομέτρου στην Σάμο από δυο αντίθετα μέτωπα συγχρόνως. Διόπτρα και οδόμετρο ήταν εργαλεία της εποχής του Ήρωνα, ο οποίος μας τα περιγράφει με λεπτομέρειες στο βιβλίο του «Διόπτρα», συστηματοποιώντας μια χρήση αιώνων. Ο αστρολάβος του Απολλώνιου και ο σφαιρικός αστρολάβος του Ευδόξου, κατασκευάζονται εξαιτίας της μελέτης του Ιππάρχου για την «στερεογραφική προβολή» και αναπτύσσουν την επιστήμη της αστρονομίας. Ο Ερατοσθένης μετράει την περιφέρεια της γης με μεγάλη ακρίβεια, με έναν γνώμονα μετρώντας την γωνία πρόσπτωσης των αχτίνων του Ήλιου.

Απ΄ την πλευρά του ο πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός, με αφορμή τις εκθέσεις, δήλωσε, τονίζοντας τις προσπάθειες του ΤΕΕ για μια ενήμερη, σύγχρονη Βιβλιοθήκη και για την διάδοση του Τεχνικού Βιβλίου: «Σήμερα, μηχανικοί και βιβλιοθηκονόμοι συνεργάζονται για να προσφέρουν τις υπηρεσίες που παρέχει η βιβλιοθήκη στους Μηχανικούς, επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων, τους φοιτητές, τους ερευνητές, συλλόγους, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς από το Κέντρο και την Περιφέρεια. Νομίζω ότι όλοι όσοι επισκεφθούν τις δύο εκθέσεις που διοργανώνουμε στον φιλόξενο χώρο της Βιβλιοθήκες του ΤΕΕ θα φύγουν πιο πλούσιο σε γνώσεις και εμπειρίες και καλώ τους μηχανικούς και τους πολίτες να την επισκεφθούν».

Η Βιβλιοθήκη του ΤΕΕ στεγάζεται στην οδό Λέκκα 23-25, (1ος όροφος) και οι ώρες λειτουργίας της είναι από Δευτέρα έως Παρασκευή 8.00 - 15.00. 

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθύνεστε στα τηλέφωνα 2103291701, 2103291717 και να επισκέπτεστε την ιστοσελίδα του ΤΕΕ στον

σύνδεσμο:

http://portal.tee.gr/portal/page/portal/library/90years-tee-library/ektheseis-astronomias

ΑΠΕ-ΜΠΕ