kozanitvbanner1363x131pix

banner 728x90 PJC 4

b834pix

ecofloor230

ΤΕΝΤΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ 1

pantelidisGIF834pix

asepop 2021 a

artinhouse2

garden hall banner1

musicart834pix

κοζάνη, ειδήσεις, νέα, Πτολεμαΐδα

noisi1

Παροιμιώδεις εκφράσεις Ελλήνων για Τσιγγάνους

κοζάνη, ειδήσεις, νέα, Πτολεμαΐδα Γράφει ο Γιώργης Έξαρχος*

Οι Έλληνες έδειξαν -κατά το παρελθόν- μεγάλη αντιπάθεια στις φαραωνίτικες φυλές και σ’ όλους γενικώς τους τσιγγάνικους

και γύφτικους πληθυσμούς της χώρας. Αυτή η αντιπάθειά τους εύκολα μπορεί να επιβεβαιωθεί και από τις σχετικές παροιμιώδεις εκφράσεις που υπάρχουν και που χρησιμοποιούν ακόμα με πολλή άνεση οι Έλληνες της νεοελληνικής πανσπερμίας.

Να δώσουμε όμως στη συνέχεια παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις και εκφράσεις, που το περιεχόμενό τους είναι προσβλητικό για τους Τσιγγάνους, χωρίς καμιά αμφιβολία:

  1. Αν δεν παινέψει ο Γύφτος το καλύβι του πέφτει και τον πλακώνει!
  2. Αν έκαναν όλες οι μέλισσες μέλι θά ’τρωγαν κι οι Γύφτοι με τα κουτάλια.
  3. Αν έκαναν όλες οι μέλισσες μέλι θά ’τρωγαν κι οι Κατσιβέλοι.
  4. Αν έκαναν όλες οι μύγες μέλι θά ’τρωγαν κι οι Γύφτοι με τα κουτάλια.
  5. Από ξένο σόι νύφη την κατράν να μη βασκιέται!
  6. Απ’ την Γύφτισσα προζύμι κι απ’ τις ψόφιες ψείρες λίπος!
  7. Ας τρώγονται οι αγάδες για να γελούν οι Γύφτοι.
  8. Βάζει κι η κόσκινού τον άντρα της με τους πραματευτάδες!
  9. Βάλ’ το Γύφτο για να φάει να τελέψει λησμονάει.
  10. Βαρυφορτωμένο σπίτι σαν του Γύφτου την καλύβα.
  11. Βαστάει σα Γύφτος.
  12. Βρήκε ο Γύφτος βούτυρο αλείφει και τη μύτη του.
  13. Γεια καλή έχουν και τα Γυφτόπουλα μόν’ περπατούν ξεβράκωτα.
  14. Γυρεύ’ απ’ του Γύφτου πρυόβολου.
  15. Γύφτος δέρνει Γύφτος κλαίει!
  16. Γύφτος κρούει Γύφτος σκούζει!
  17. Γύφτ’κου γ’ νι (=υνί) απού ν’ Τρίτ’ ως τ’ Τετράδ’!
  18. Γύφτικο σπίτι καίγεται κι οι Γύφτοι περιχαίρονται.
  19. Γύφτικο σπίτι καίγεται και βιο λογαριάζει.
  20. Γύφτικο φαΐ.

  21. Δώσ’ μου εμένα και του γιού μου να κι ο άντρας μου στην πόρτα.
  22. Είδα κι είδα! Αλλά Γύφτο παπά δεν είδα!
  23. Είδ’ ο Γύφτος τη γενιά του κι αναγάλλιασ’ η καρδιά του.
  24. Είδ’ ο Γύφτος τη σειριά του κι αναγάλλιασ’ η καρδιά του.
  25. Έμπα στα Γυφτόπουλα και διάλεξε το ασπρότερο.
  26. Έννοια που τό ’χει η Γύφτισσα που μουτζουρώθ’ η μύτη της.
  27. Έχει κι ο Γύφτος άχερο έχω κι εγώ τουμπάνι.
  28. Έχ’ Γύφτ’ κου τουμάρ’.
  29. Θέλησε ο Γύφτος να χορέψει κι έσπασε το νταούλι!
  30. Καβγάς Γυφτιών χασομέρια Ρωμιών.
  31. Κάθε Γύφτος το δικό του κόσκινο παινεύει.
  32. Κάλλια πέντε κάρβουνα παρά χίλια πρόβατα.
  33. Κάλλιο αμόνι και σφυρί παρά τσαντήλα με τυρί.
  34. Καμαρώνει σα γύφτικο σκεπάρι!
  35. Κάναν τη Γύφτισσα κυρά κι αυτή ’θελε ντουμάνια.
  36. Κρυών’ σα Γύφτους.
  37. Μ’ έκανες και χόρεψα γύφτ’κα.
  38. Με παπά ήπιε, με Τσιγγάνο δείπνησε.
  39. Μη φωνάζετε δυνατά γιατί θα μας ακούσουν οι Γύφτοι!
  40. Ντροπιάστηκε η Γύφτισσα που της λερώθηκε η μύτη!
  41. Ξέρει ο Γύφτος τη σειριά του.
  42. Ξέρει ο Γύφτος τι είν’ το μέλι;
  43. Ο Γύφτος κι άγιος να γενεί πάλι γυφτιάς μυρίζει.
  44. Ο Γύφτος κι η κότα χορταμό δεν έχουν.
  45. Ο Γύφτος όσο έχει μέλι δεν κάνει ραχάτι.
  46. Ο Γύφτος Ρήγας κι αν ντυθεί τη γυφτουλιά του δείχνει.
  47. Ο Γύφτος ταμπούρι δεν βαστάει.
  48. Ο Γύφτος το Γυφτόπουλο παινεύει.
  49. Όλ’ οι Γύφτοι μια γενιά (είναι).
  50. Όντας δειπνάνε αρχόντ’, Γύφτ’ μαγειρεύνε.
  51. Πάηναν του Γύφτου να τουν φκιάσ’ν’ βασ’λιά κι αυτός στ’ στράτα μάζουνι τα κουτσουπέταλα!
  52. Παλιά μας τέχνη κόσκινο.
  53. Παρακαλούν το Γύφτο για παλάτι κι αυτός κοιτάει το τσαντήρι.
  54. Ποιος είδε Γύφτο γαλανό και γάτα μαυρομάτα;
  55. Ποιος σε ρωτάει: «Πούθε ή πού; ξεφορτώνε Γύφτοι;»
  56. Πως κάθομαι σα σερνικός Γύφτος;
  57. Πώς καταντήσαμι οι Βλάχ’ χειρότερα απ’ τις Γύφτ’.
  58. Σαν του Γύφτου την καλύβα.
  59. Στο Γύφτο, ούτε πρυόβολος δε βλογάει.
  60. Στο γυφτοχώρι, πάσπαλη δεν γίνεται
  61. Συ το κάν’ς σα το Γύφτο μι το λύκο.
  62. Τα παιδιά των Γύφτων από τις σπίθες δεν φοβούνται.
  63. Την Γύφτισσα κάναν βασίλισσα κι αυτή το ντάλε-ντάλε έλεγε.
  64. Την Γύφτισσα κάναν βασίλισσα και ’κείνη κόσκινο θυμάται.
  65. Τ’ Γύφτισσα κάνανε βασίλισσα κι κείν’ φώναζε κόσκινα.
  66. Τι απόχτησε η γυναίκα σου;

Απ.: Γυφτοτσεκουριά παχιά…

  1. Τι, Γύφτος θα μάθω; ή Γύφτος θα γενώ;
  2. Τι δάσος για κάρβουνα!
  3. Τι τρέμεις Γύφτο;

Απ.: Δεν τρέμω εγώ• η καρδιά μου τρέμει!

  1. Τον Γύφτο κάναν βασιλιά κι αυτός πηγαίνοντας είδε ρείκια και φώναξε: «Αι, ρε, ρείκια για κάρβουνα!»

  2. Το καμαρώνει σαν ο Γύφτος το σφυρί του.
  3. Το καμαρώνει το πουλί του σαν ο Γύφτος το σφυρί του.
  4. Το ’παθα σα το Γυφτόπουλο, μι τ’ς δύο ακκλησιές.
  5. Τρέμει σαν Γύφτος.
  6. Τρέχα στους Γύφτους για προζύμι.
  7. Φέρεται σαν Γύφτος.
  8. Χαλέβ’ απ’ του Γύφτου προζύμ’.
  9. Χαρά στο γύφτικο πράμα!
  10. Χάρος είναι, φορατζής δεν είναι.
  11. Χτύπαε η καρδιά τ’, σα γύφτικο νταούλ’!
  12. Ψήνει τον μπάκακα να φάνε τα Γυφτόπουλα.
  13. Ψήνει τον σκαντζόχοιρο να φάνε τα Γυφτούλια.
  14. Ψοφάει της πείνας- κι αυτός: τον γύφτικο χαβά του!
  15. Ψόφησε ο γάιδαρος και χάρηκε ο Γύφτος.
  16. Ψόφησε ο Γύφτος και χάρηκε το τσαντήρι!
  17. Yiftu la ushi; lemnu dupu ushi…

[Γύφτος στην πόρτα; ξύλο πίσω από την πόρτα… |

  1. Yiftsilji u shtiu calea ghini.

[Οι Γύφτοι τον γνωρίζουν τον δρόμο καλά.]

  1. Da ts-aghudiashti Yiftul ushia, da.

[Σαν σου χτυπάει ο Γύφτος την πόρτα, δώσε.]

  1. Ca si-scutia tuti mushtili njiari vai maca shi Yiftsilji cu linghuradiasimi.

[Αν βγάζανε όλες οι μύγες (έντομα) μέλι θα τρώγανε κι οι Γύφτοι με κουτάλι ασημένιο.]

  1. S’-maca ca Yiftsilji!

[Τρώγονται σαν τους Γύφτους!]

***

Εκτός από τις παροιμίες και τις παροιμιώδεις φράσεις -για τους Τσιγγάνους δεν φαίνεται να υπάρχουν πολλές, ανάλογες εκφράσεις- υπάρχουν και μονολεκτικοί χαρακτηρισμοί, με μειωτικό και ρατσιστικό περιεχόμενο, όπως:

~ Γυφτιά: Χαρακτηρίζονται οι μικροπρεπείς συμπεριφορές, οι ασυνέπειες, οι εξαθλιωμένες καταστάσεις, η έλλειψη καθαριότητας, η τσιγγουνιά, η κακομοιριά.

~ Γυφτίζω: Σημαίνει δεν έχω καλούς τρόπους στις συναναστροφές μου, είμαι ακάθαρτος, είμαι μικροπρεπής, είμαι φιλάργυρος.

~ Γυφτίσματα: Οτιδήποτε δεν ταιριάζει σε άνθρωπο που θέλει να δείχνει ότι έχει συνεπή συμπεριφορά και αξιοπρεπή χαρακτήρα.

~ Γυφτόχωμα: Το έδαφος που δεν δίνει καρπούς, δεν δίνει σοδειές.

~ Γυφτοχώραφο: Το άγονο χωράφι.

~ Γυφτοζάγαρο: Το καχεκτικό σκυλί, το αδύναμο ζαγάρι που δεν μπορεί να πάρει τα πόδια του.

~ Γυφτοσόι: Οι συγγένειες με αδύνατους κρίκους των δεσμών αίματος, το φτωχοσυγγενολόι κάποιου, οι ασυνεπείς στις σχέσεις και συναλλαγές συγγενείς.

~ Γυφτάσπρουδα: Τα φτηνόρουχα που φοράει κάποιος.

~ Γυφτοπάζαρο: Η όχι καλά οργανωμένη εμποροπανήγυρη, η κάθε εκδήλωση που συμμετέχει πολύς κόσμος και που έχει φασαρία, η συναλλαγή που γίνεται με καχυποψία και ασυνέπεια.

~ Γυφτοχώρι: Εκείνο που δείχνει ότι το κατοικούν κακομοίρηδες, μίζεροι και φτωχοί, και κάθε χωριό ή συνοικία που είναι άναρχα και πρόχειρα δομημένο. Επίσης, και η οικογένεια με αδύνατους συνδετικούς κρίκους -που το κάθε άτομο κάνει του κεφαλιού του- πάλι λέγεται γυφτοχώρι.

~ Γύφτικος γάμος: Ο φτωχικός γάμος, που δεν τον διέπει καμιά τάξη ή σειρά στα τελετουργικά δρώμενα. Κάθε γάμος παρωδία, ο γάμος των παρακατιανών.

~ Γυφτόπαιδο: Το κακομαθημένο παιδί, το βρόμικο, το αλήτικο, το ζωηρό.

~ Γυφτοκάρβουνα: Τα κάρβουνα της «ατάιστης» φωτιάς που είναι λιγοστά και κλεμμένα. Κάθε ελπίδα που μάταια κρυφοκαίει σε κάποιον όταν είναι μίζερος και κακομοίρης.

~ Παλιόγυφτε: Βρισιά που απευθύνεται σε οποιονδήποτε δεν μας αρέσει η συμπεριφορά του ή είναι ενοχλητικός.

~ Σκατόγυφτε: Βρισιά που απευθύνεται σε ταξικώς χαμηλότερους, μετά από κάποιο πρόβλημα ή τσακωμό.

*Απόσπασμα από το βιβλίο Αυτοί είναι οι Τσιγγάνοι του Γιώργη Έξαρχου, εκδόσεις Γαβριηλίδης, σελ 68-73.

Οι φωτογραφίες είναι παρμένες από το λεύκωμα Γύφτοι σοφοί και γύφτοι μάγοι του Νίκου Δαβανέλλου, εκδόσεις Γνώση.

http://eranistis.net/

Δημοφιλή νέα...

Πληροφορίες για τα cookies

Τα cookies είναι σύντομες αναφορές που αποστέλλονται και αποθηκεύονται στον σκληρό δίσκο του υπολογιστή του χρήστη μέσω του προγράμματος περιήγησης όταν αυτό συνδέεται στο Ιντερνέτ. Τα cookies μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή και αποθήκευση δεδομένων του χρήστη όσο αυτός είναι συνδεδεμένος, για να του παράσχουν τις ζητούμενες υπηρεσίες και που ορισμένες φορές τείνουν να μην διατηρούν. Τα cookies μπορεί να είναι τα ίδια ή άλλων:

  • Technical cookies (τεχνικά cookies) που διευκολύνουν την πλοήγηση των χρηστών και τη χρήση των διαφόρων επιλογών ή υπηρεσιών που προσφέρονται από τον ιστό, όπως προσδιορίζουν τη συνεδρία, επιτρέπουν την πρόσβαση σε ορισμένες περιοχές, διευκολύνουν τις παραγγελίες & τις αγορές, συμπληρώνουν φόρμες & εγγραφές, παρέχουν ασφάλεια, διευκολύνουν λειτουργίες (βίντεο, κοινωνικά δίκτυα κλπ.).
  • Customization cookies (cookies προσαρμογής) που επιτρέπουν στους χρήστες να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους (γλώσσα, πρόγραμμα πλοήγησης - browser, διαμόρφωση, κ.α.).
  • Analytical cookies (cookies ανάλυσης) που επιτρέπουν την ανώνυμη ανάλυση της συμπεριφοράς των χρηστών του Ιντερνέτ, επιτρέπουν την μέτρηση της δραστηριότητας του χρήστη και την ανάπτυξη προφίλ πλοήγησης για την βελτίωση των ιστότοπων.

Ως εκ τούτου, όταν έχετε πρόσβαση στον ιστότοπο μας, σύμφωνα με το Άρθρο 22 του Νόμου 34/2002 των Υπηρεσιών Κοινωνίας της Πληροφορίας, στην αναλυτική επεξεργασία των cookies ζητάμε τη συγκατάθεση σας για τη χρήση τους, με σκοπό να βελτιώσουμε τις υπηρεσίες μας. Χρησιμοποιούμε την υπηρεσία του Google Analytics για τη συλλογή ανώνυμων στατιστικών πληροφοριών όπως για παράδειγμα ο αριθμός των επισκεπτών στον ιστότοπο μας. Τα cookies που προστίθενται από την υπηρεσία Google Analytics διέπονται από τις πολιτικές απορρήτου του Google Analytics. Αν επιθυμείτε μπορείτε να απενεργοποιήσετε τα cookies από το Google Analytics.

Παρακαλούμε, σημειώστε ότι μπορείτε να ενεργοποιήσετε ή απενεργοποιήσετε τα cookies σύμφωνα με τις οδηγίες του προγράμματος πλοήγησης σας (browser).