Μια κολόνια που κακοφορμίζει χρόνια (του Β. Π. Καραγιάννη)

Η οδός ΝΙΚΟΥ ΠΛΑΚΟΠΙΤΗ συμβολικώ λόγω ορίζει το Εργατικό Κέντρο Κοζάνης. Ο Ν. Π ήταν από τους ηγέτες του Κομμουνιστικού κι αριστερού κινήματος της προπολεμικής Κοζάνης·

συνδικαλιστής από τους πρώτους. Το 1936 εκδίδει και διευθύνει μια μικρή εφημερίδα «Παλλαϊκό Μέτωπο». Δε νομίζω να κυκλοφόρησε και δεύτερο φύλλο. Εξορίες και φυλακές για χρόνια. Την 1η Μαϊου 1944 τουφεκίστηκε με τους 200 πατριώτες στην Καισαριανή.

Το γεγονός της εκτέλεσης των 200 διεξέρχεται στη νέα ταινία του ο Π. Βούλγαρης (σενάριο Ιωάννας Καρυστιάνη), «Το τελευταίο σημείωμα». Την προηγούμενη ταινία του «Ψυχή βαθιά» την είδα και μου φάνηκε κάπως απλοϊκή (σαν σχολικό σκετς) με τον τρόπο που χειριζόταν το θέμα του Εμφυλίου, πολύ βαρύ για να το σηκώσει μια ελληνική παραγωγή. Ηταν και τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούσαν, του τόπου μας οι περισσότεροι και γνωστοί, που δε σ’ άφηναν να συγκεντρωθείς στη σοβαρότητα του ρόλου τους και κατ’ επέκτασιν της ταινίας.

Την νέα ταινία δεν την είδα (ακόμα). Δεν ξέρω αν τη δω. Μικρό το κακό αν δεν. Ούτε θα μου λείψει ούτε εγώ θα λείψω από τους θεατές της. Δεν μπορώ τους ηρωικούς λυρισμούς, τις αγιογραφήσεις, τα ιστορικά, κομματικά μελιστάλαχτα, αν και απ’ ό, τι διάβασα μέχρι τώρα, μάλλον έχουν περιοριστεί.

Αλλά λλού είναι το θέμα.

Διαβάζω του Μάριου Χάκκα, αυτού του αλήστου μνήμης σπουδαίου συγγραφέα κι ανιδιοτελούς αριστερού πολίτη που τόσο νωρίς χάθηκε, από τη συλλογή διηγημάτων του «Το κοινόβιο» το διήγημα «Σκοπευτήριο Καισαριανής». Ο συγγραφέας – πρόσωπο της διήγησης - ήταν Δημοτικός σύμβουλος Καισαριανής και σ’ αυτό συζητούν για το πως θα γίνει η εκδήλωση μνήμης και παίρνει το λόγο στη συνεδρίαση.

«...Κύριε Δήμαρχε, κύριοι συνάδελφοι, ασφαλώς θα σας είναι γνωστό πως μεταξύ των Ελλήνων που εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο υπήρξαν και μερικοί σαλταδόροι. Παρακαλώ να ληφθεί μέριμνα και να κατατεθεί στεφάνι στη μνήμη τους». Φυσικά μου αφαιρούνε το λόγο, επιχειρώ να συνεχίσω, μου βουλώνουν το στόμα, άλλοι με βρίζουνε, «βέβηλε» φωνάζει κάποιος από το ακροατήριον...». Αυτά από τον Μ.Χ.
Ηταν, λοιπόν, και σαλταδόροι μεταξύ των εκτελεσθέντων. ‘Οχι μόνον κομμουνιστές κ.λπ. Κι εγώ που νόμιζα...

Στην περιοχή Νταμάρια Παναγίας Κοζάνης εκτελέστηκαν το 1944, 44 Ελληνες σε αντίποινα για το θάνατο γερμανού ταγματάρχη ιατρού στην περιοχή Ξηρολίμνης. Στήθηκε μνημείο σοσιαλιστικού (κομφορμισμού) ρεαλισμού εννοείται, (αλλά και γιατί να εννοείται;) εις μνήμην. Οι 44 ήταν στις φυλακές Κοζάνης και οι Γερμανοί άρπαξαν αδιακρίτως ώσπου να συμπληρωθεί ο αριθμός που απαιτούσε η εκδίκηση του κατακτητή από τη μοιραία πράξη (για τους 44 Κοζανίτες πατριώτες) εκείνων που σκότωσαν το γερμανό. Μεταξύ τους ήταν κομμουνιστές υποθέτω, αντιστασιακοί, αριστεροί, φιλελεύθεροι, δημοκράτες αλλά και μαυραγορίτες, ποινικοί κατάδικοι για παραπτώματα ασήμαντα, μπορεί και κανένας σαλταδόρος όπως στην Καισαριανή του Μ.Χ. Ολοι εκτελέστηκαν και οδηγήθηκαν εκόντες άκοντες στην χώρα και τη χορεία των μαρτύρων, αν και κανείς τους δεν το επιδίωκε. Αλλά η ιστορία (ποιά ιστορία δηλαδή;) έτσι γράφεται. Οπως και η καπηλεία αυτής της μάταιης θυσίας τους που κρατάει χρόνια σαν κακοφορμισμένη κολόνια.

Τι νόημα είχαν οι σποραδικές τιμωρίες που έφερναν μαζικές τραγωδίες ως αντίποινα...