Η τελευταία υπό μετάβαση χώρα της Ευρώπης (του Γιάννη Τζιουρά)

Παρά το γεγονός ότι ποτέ δεν ανήκαμε στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, και παρά το γεγονός ότι είμαστε μέλος

της Ενωμένης Ευρώπης τα τελευταία 37 περίπου χρόνια, με το μεγαλύτερο μάλιστα διάστημα της περιόδου αυτής να έχουμε δήθεν φιλελεύθερη διακυβέρνηση, μόλις τώρα συντελείται η μετάβαση της οικονομίας μας σε οικονομία της ελεύθερης αγοράς. Κι αυτό χάρη στην «πρώτη φορά αριστερή» κυβέρνηση.

Αυτό που δεν κατόρθωσαν να πράξουν οι προηγούμενες κυβερνήσεις, να φιλελευθεροποιήσουν δηλαδή ουσιαστικά την οικονομία, το κατορθώνει μια «πρώτη φορά αριστερή» (όπως η ίδια αυτοαποκαλείται- άλλοι βέβαια τη χαρακτηρίζουν εθνικολαϊκιστική) κυβέρνηση. Ήταν δίκαιο λοιπόν και έγινε πράξη. Η Ελλάδα μετά από 37 ολόκληρα χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά από 8 χρόνια σε προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, σήμερα εξαναγκάζεται να γίνει μια φιλελεύθερη οικονομία, με την υπογραφή μάλιστα της σημερινής κυβέρνησης.

Ποιος θα πίστευε τα όσα είχε δηλώσει ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος το 2012 σε συνέντευξη του (βλ. εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=nQkoU206KIU). Με το νέο νομοσχέδιο που κατατέθηκε χθες στη Βουλή, και που αφορά το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2019-2022 (κι αυτό για πρώτη φορά, καθώς πρώτη φορά κυβέρνηση λαμβάνει δημοσιονομικά μέτρα για χρόνο μεγαλύτερο της θητείας της), η χώρα εξαναγκάζεται να μεταβεί σε οικονομία της ελεύθερης αγοράς.

Παρά τις αντιστάσεις, τις στρεβλώσεις και τις περιστολές όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων, συμπεριλαμβανομένης και της σημερινής, η χώρα πια δεσμεύεται δια της Ελληνικής Εταιρίας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε., (γνωστό ως Υπερ-Ταμείο), να εγγυηθεί την αποπληρωμή του μεγαλύτερου μέρους του Ελληνικού δημοσίου χρέους. Με το Άρθρο 109 του Μεσοπρόθεσμου που εισήχθη στη Βουλή για ψήφιση, (βλ. εδώ σελ. 77 https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/c8827c35-4399-4fbb-8ea6-aebdc768f4f7/10753147_1.pdf) τροποποιείται η Δανειακή Σύμβαση του Τρίτου Μνημονίου, με τρόπο ώστε αντισυμβαλλόμενο μέρος σ’ αυτή, πέρα από το Ελληνικό Δημόσιο και την Τράπεζα της Ελλάδος, να είναι και το Υπερ-Ταμείο, στο οποίο έχει περάσει (και θα περάσει ολόκληρη) η ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου (λιμάνια, αεροδρόμια, νερά, ΔΕΗ, αυτοκινητόδρομοι, ταχυδρομεία οσονούπω και η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων, βλ. εδώ τι περιέχεται πια στους δανειστές: http://www.hcap.gr/sites/default/files/HCAP/Strategic_Plan_gr.pdf). Όλα τα παραπάνω έχουν περάσει, δίχως τη δυνατότητα επιστροφής, στο Υπερ-Ταμείο, το οποίο με το Μεσοπρόθεσμο αποκτά ρόλο εγγυητή-αποπληρωτή του χρέους μας προς τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.

Για να το κάνω πιο κατανοητό, εάν για οποιοδήποτε λόγο, κάποια κυβέρνηση στο μέλλον και ώσπου να αποπληρωθεί το δάνειο στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, δεν κατορθώσει να πιάσει τους συμφωνημένους στόχους ώστε να αποπληρώνει εγκαίρως το δάνειο αφενός, και αφετέρου αν δεν πιάνει τους προϋπολογισμένους στόχους των εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις (δηλαδή αν δεν προχωρούν οι ιδιωτικοποιήσεις) τότε εντελώς αυτόματα, το Υπερ-Ταμείο, θα είναι υπεύθυνο έως του ποσού των 25 δισεκατομμυρίων Ευρώ, να αποπληρώνει τα δανεικά, ως εγγυητής.

Στο Άρθρο 109 του προς ψήφιση νομοσχεδίου αναφέρεται:

«14.2Α Η Ελληνική Εταιρία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ) αμετάκλητα και άνευ όρων:

14.2Α.1εγγυάται στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) την έγκαιρη εκπλήρωση από το δικαιούχο κράτος μέλος των υποχρεώσεων του δικαιούχου κράτους μέλους βάσει της σύμβασης

14.2Α.1 υπόσχεται στον ΕΜΣ ότι κάθε φορά που το δικαιούχο κράτος μέλος δεν καταβάλλει ποσό οφειλόμενο βάσει ή σε σχέση με τη Σύμβαση, η ΕΣΣΥΠ μετά από αίτημα θα φέρει την ευθύνη καταβολής αυτού του ποσού σαν να ήταν ο κύριος οφειλέτης, εφόσον τα συνολικά καταβλητέα ποσά βάσει αυτής της εγγύηση δεν θα υπερβαίνουν συνολικά τα 25 δις ευρώ και 

14.2Α.3 συμφωνεί με τον ΕΜΣ ότι εάν οποιαδήποτε εγγύηση που εγγυάται είναι ή καθίσταται μη εκτελεστή, άκυρη ή παράνομη, ανεξάρτητα ως αρχική υποχρέωση, αποζημιώνει τον ΕΜΣ αμέσως μετά από αίτημά του έναντι οποιουδήποτε κόστους, απώλειας ή υποχρέωσης ευθύνης που προκύπτει από το γεγονός ότι το δικαιούχο κράτος μέλος δεν καταβάλλει κανένα ποσό το οποίο θα καταβαλλόταν στο πλαίσιο της σύμβασης, αλλά λόγω μη εκτελεστότητας, ακυρότητας ή παρανομίας, δεν καταβάλλεται την ημερομηνία κατά την οποία θα έπρεπε να καταβληθεί. Το ποσό που καταβάλλει η ΕΕΣΥΠ βάσει αυτής της αποζημίωσης δεν θα υπερβαίνει το ποσό που θα έπρεπε να καταβάλλει σύμφωνα με την εν λόγω ρήτρα 14 εάν το ζητούμενο ποσό ήταν ανακτήσιμο βάσει εγγύησης».

Με λίγα λόγια, οι εγγυήσεις που παρείχε το Ελληνικό δημόσιο για την αποπληρωμή του πρώτου και δεύτερου δανείου (Μνημονίου), και οι οποίες ήταν της ίδιας νομικής φύσεως με εκείνες που θα είχε και ένας απλός Έλληνας ιδιώτης- ομολογιούχος, εφόσον συμβάλλονταν με το Ελληνικό δημόσιο, τώρα γίνονται εγγυήσεις εκπλειστηριασμού της Ελληνικής περιουσίας, με δεσμεύσεις σε διεθνές επίπεδο, και που ωχριούν μπροστά στις τότε αντιδράσεις «έγκριτων» Συνταγματολόγων οι οποίοι σήμερα εξαργυρώνουν (εκ του ασφαλούς) την παροχή στήριξης στη σημερινή κυβέρνηση από θέσεις στο Στρασβούργο.

Αν κανείς αναρωτιέται τι σημαίνει παράλογη παραχώρηση της εθνικής κυριαρχίας, η απάντηση βρίσκεται στην ανωτέρω διάταξη του προς ψήφιση νομοσχεδίου.

Σε κάθε περίπτωση, εφόσον η χώρα μας δεν κατάφερε να γίνει μια ουσιαστική οικονομία της ελεύθερης αγοράς όσο είχε το χρόνο, την πρόσβαση στις αγορές, την ασφάλεια που της παρείχε και της παρέχει η Ευρωπαϊκή αγκαλιά, τώρα θα εξαναγκαστεί, είτε με τον έναν τρόπο (δηλαδή τήρηση όλων των δημοσιονομικών στόχων και μεταρρυθμίσεων που τίθενται) είτε με τον άλλον (αποπληρωμή του δανείου δια των ιδιωτικοποιήσεων), να γίνει. Με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια, που λέει κι ο λαός μας. Εγώ όμως το λέω το τερπνόν μετά του ωφελίμου και δεν υπαινίσσομαι καμία ειρωνική διάθεση στο εν λόγω άρθρο. Άλλος τρόπος για να μεταβεί η οικονομία σε καθεστώς ελεύθερης αγοράς δεν υπήρχε, πρακτικά μιλώντας.

Τι κι αν αρνήθηκαν και απέρριπταν όλες οι κυβερνήσεις από το φθινόπωρο του 2011 μέχρι το 2015 τις προτάσεις του πρώην Υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας και εμπνευστή του εν λόγω Ταμείου για την ίδρυσή του. Θυμίζω εδώ πως έχω γράψει πολλές φορές στο παρελθόν στον τοπικό τύπο για την εξέλιξη αυτή, (περί Treuhandanstalt). Να που λοιπόν σήμερα, βρέθηκε μια κυβέρνηση, 37 χρόνια μετά να δεσμεύσει διεθνώς τη χώρα στη ρότα της μετάβασής της σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας. Όμως η διαφορά είναι πως εάν αυτό γινόταν πριν το 2009, και δεν θα πτωχεύαμε αφενός και τα έσοδα από την φιλελευθεροποίηση της οικονομίας θα επέρχονταν στο Ελληνικό δημόσιο, το οποίο θα μπορούσε να τα διαθέσει με τη μορφή δημοσίων επενδύσεων στη χώρα αφετέρου. Τώρα η φιλελευθεροποίηση θα πάει ολόκληρη στράφι στην αποπληρωμή ενός περιττού δανείου που συνήφθη το καλοκαίρι του 2015. Τότε που επίσης τα επιτόκια δανεισμού ήταν φθηνότερα από τα σημερινά ενώ και το χρηματιστήριο βρισκόταν ακριβώς εκεί που βρίσκεται σήμερα. Κάτι που το καλοκαίρι του 2014, δεν ίσχυε, αφού από τη μια το spread του δεκαετούς ήταν χαμηλότερα (τότε είχαν 4,2 σήμερα 4,8), ενώ το χρηματιστήριο πολύ υψηλότερα (πάνω από 1.330 μονάδες, σήμερα έχει 773).

Δεν ξέρω αν το καλοκαίρι θα είναι θερμό, άλλωστε είναι η εποχή του, αλλά το φθινόπωρο, σίγουρα προβλέπεται πολύ καυτό, και «βρώμικο».

του Γιάννη Τζιουρά

Διεθνολόγος- Πολιτικός Επιστήμονας,

υπ. δρ. Νομικής ΑΠΘ