Θέσεις ΤΕΕ/ΤΔΜ σχετικά με τη διαβούλευση του ΥΠ.ΕΝ. για το Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, έχει διαμορφώσει ένα πλέγμα
πολιτικών πρωτοβουλιών και μέτρων για την μείωση του ανθρακικού της αποτυπώματος που περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός νέου ενεργειακού μοντέλου με ταυτόχρονη στήριξη των παραγωγικών κλάδων που θα πληγούν, αλλά και με την ανάπτυξη της τεχνολογικής καινοτομίας.
Θετικό μέτρο προς την κατεύθυνση της υποστήριξης των περιοχών υψηλής εξάρτησης από την λιγνιτική βιομηχανία, όπως αυτή της Δυτικής Μακεδονίας, αποτελεί η απόφαση της Ελληνικής Πολιτείας να θεσπίσει το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης υποστηρίζοντας. με πόρους από την πώληση δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. έργα που θα επιτρέψουν την διαφοροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας και θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας.
Το ΤΕΕ/ΤΔΜ θεωρεί ότι η απόφαση αυτή λειτουργεί υποστηρικτικά στην προσπάθεια της Δυτικής Μακεδονίας η οποία ήδη εξετάζει τα θέματα του διαρθρωτικού μετασχηματισμού της, στην κατεύθυνση πάντα ενός νέου αναπτυξιακού και παραγωγικού μοντέλου που να συμβαδίζει με τις σύγχρονες κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις, συμμετέχοντας ως μια από τις τέσσερες πιλοτικές Περιφέρειες στην πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής “Coal Regions in Transition Platform”.
Επιπλέον, το ΤΕΕ/ΤΔΜ, με απόφαση της Αντιπροσωπείας του αποφάσισε να υποστηρίξει τη διαδικασία μετάβασης και την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας για το Coal Platform με το σύνολο των Μονίμων Επιτροπών του. Άλλωστε, πρώτο αυτό ολοκλήρωσε την «Αποτίμηση της συνεισφοράς των οικονομικών κλάδων στο παραγωγικό μοντέλο της Δυτικής Μακεδονίας με έμφαση στην επίδραση της λιγνιτικής βιομηχανίας» αναδεικνύοντας και πρόσφατα κατά την παρέμβαση του στη Βουλή, την ανάγκη εξεύρεσης κεφαλαίων ζητώντας «…να αποτυπωθούν και οι υποχρεώσεις /δεσμεύσεις των νέων εταιρειών στη τοπική κοινωνία και πρωτίστως να αναδειχθεί η ουσία του προβλήματος της εξεύρεσης κεφαλαίων για να υπάρξουν επενδύσεις και ανάσχεση της φθίνουσας πορείας των λιγνιτικών περιοχών και προφανώς της ενεργειακής καρδιάς της Δυτικής Μακεδονίας...». Αυτό που πρέπει πρωτίστως να διασφαλιστεί είναι η ύπαρξη ενός καλά συγκροτημένου και πολύ καλά μελετημένου σχεδίου συνεισφοράς της Δυτικής Μακεδονίας που θα την διατηρήσει ως το «Ενεργειακό Κέντρο» της χώρας και σε αυτό το Ταμείο Δίκαιας μετάβασης πρέπει να απαντά ως στρατηγική επιλογή.
Το ΤΕΕ/ΤΔΜ, λαμβάνοντας υπόψη τους σχεδιασμούς και τις δράσεις της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας, επισημαίνει την αναγκαιότητα της κοινής στόχευσης και συμπληρωματικότητας των δράσεων όλων των πρωτοβουλιών και μέτρων που στηρίζουν τη διαδικασία μετάβασης.
Το Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης είναι διακριτό εργαλείο. Αντίθετα, οι πόροι του, προέρχονται από μέρος των εσόδων από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τα οποία είναι κάτω από την κεντρική διαχείριση της πολιτείας.
Για το Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης επισημάνθηκε «Η διαχείριση του Ειδικού Λογαριασμού θα γίνεται κεντρικά, από κρατικό φορέα που λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας». Επισημαίνουμε ότι η προτεινόμενη προσσέγιση θα αυξήσει την πολυπλοκότητα χωρίς ουσιαστικό όφελος δίνοντας λάθος μήνυμα. Προτείνεται ο παραπάνω φορέας που θα διαχειρίζεται και θα εποπτεύει το συνολικό εγχείρημα να εδρεύει στην περιοχή ενδιαφέροντος. Σύμφωνα με την υπάρχουσα δομή, τέτοιος δημόσιος φορέας θα μπορούσε να είναι το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης το οποίο λειτουργεί με όλες τις νομιμες διαδικασίες ή εάν επιλεγούν διαδικασίες τύπου ΕΣΠΑ, η Υπηρεσία Διαχείρισης του αντίστοιχου ΠΕΠ.
Ωστόσο τολμούμε να προτείνουμε οι δράσεις του να μην ακολουθούν διαδικασίες τύπου ΕΣΠΑ για να υπάρχει καλύτερη στόχευση και υλοποίηση δράσεων/έργων με πιο γρήγορο και άμεσο αποτέλεσμα, η οποία θα είναι προδιαγεγραμμένη και ξεκάθαρη με αποφυγή των λαθών του παρελθόντος. Για τα παραπάνω προφανώς συμφωνούμε να ακολουθηθεί νομοθετική ρύθμιση. Το ΤΕΕ/ΤΔΜ θα συνδράμει σε αυτή την κατεύθυνση με Ομάδες Εργασίας σύμφωνα με το θεσμικό του πλαίσιο όπως έχει αποδείξει έως τώρα και με τις τεκμηριωμένες παρεμβάσεις που κατέθεσε.
Επισημαίνεται ότι προφανώς και θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα να είναι τελικοί δικαιούχοι και φορείς εκτός Δυτικής Μακεδονίας αρκεί να υπηρετούν οι δράσεις τους ένα συγκροτημένο σχέδιο δράσης που η Δυτική Μακεδονία ήδη επεξεργάζεται σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ μέσω του Coal Platform.
Εάν το ΥΠΕΝ επιμένει στην άποψη του τότε προτείνεται η ύπαρξη ειδικού μέτρου αποκλειστικά μόνο για δράσεις υποστήριξης του Coal Platform με δικαιούχους τους παραπάνω φορείς ώστε να μην ακυρωθεί η προσπάθεια των φορέων της Δυτικής Μακεδονίας αλλά αντιθέτως να ενισχυθεί με πόρους του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.
Οι δράσεις θα πρέπει επίσης να αφορούν κατά κύριο λόγο τον ιδιωτικό τομέα ή τις συμπράξεις ιδιωτικού – δημόσιου τομέα, με έμφαση στην καινοτομία στις οποίες θα πρέπει να αποτυπώνεται το πλήθος των νέων θέσεων εργασίας που αναμένεται να δημιουργηθούν. Είναι προφανές ότι υπάρχει δυνατότητα εγκατάστασης βαριάς βιομηχανίας από ιδιώτες με τα ανάλογα κίνητρα και φυσικά τηρώντας πάντα τους περιβαλλοντικούς όρους και κανόνες. Βιομηχανική κουλτούρα στην περιοχή υπάρχει, το ανθρώπινο δυναμικό είναι εδώ, αυτό που χρειάζεται είναι βούληση και σωστή διαχείριση.
Η εξοικονόμηση ενέργειας και οι δράσεις καθαρής ενέργειας που μνημονεύονται είναι σημαντικές αλλά δεν είναι ο στόχος της μετάβασης αλλά απόρροια αυτής ειδικά οι ΑΠΕ. Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι θέμα που το ΥΠΕΝ, όπως σας έχει σταλεί πολλαπλώς από το ΤΕΕ/ΤΔΜ, είναι σημαντική δράση στην οποία δεν έγινε σωστή κατανομή πόρων διότι δεν έλαβε υπόψη τη δυσμενέστερη κλιματική ζώνη στην οποία η Δυτική Μακεδονία είναι στο σύνολο της.
Πρόταση μας είναι να υπάρξει μια προσαρμογή του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης στις χρηματοδοτικές ανάγκες ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου για τη Δυτική Μακεδονία, σε συνεννόηση και ακολουθία με την Τεχνική στήριξη της SRSS και της Παγκόσμιας Τράπεζας, που η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας συντονίζει και το ΤΕΕ/ΤΔΜ όπου απαιτείται συνεισφέρει.
