«Μάχη» για την πατρότητα του Καραγκιόζη
Μια δήλωση του πρέσβη της Τουρκίας σχετικά με την τουρκική καταγωγή του Καραγκιόζη επανέφερε το ζήτημα της πατρότητας του Καραγκιόζη στο προσκήνιο. Το θέμα βγήκε για πρώτη φορά στην επιφάνεια το 2009, όταν η UNESCO κατοχύρωσε την πατρότητα του Καραγκιόζη ως πολιτιστική κληρονομιά της Τουρκίας, γεγονός που σύμφωνα
με το πανελλήνιο σωματείο θεάτρου σκιών και καραγκιοζοπαιχτών δεν αντιμετωπίστηκε, όπως θα έπρεπε, από την ελληνική πολιτεία.
«Ο Καραγκιόζης από το 1830 και μετά εθνικοποιείται. Το ίδιο ισχύει και στην Τουρκία για τον Καραγκιόζη μετά το 1923. Πιο πριν, στο πλαίσιο της Οθωμανικής πολυπολιτισμικής αυτοκρατορίας, ο Καραγκιόζης παιζόταν από Αρμένιους, Έλληνες, Εβραίους, Οθωμανούς υπηκόους. Ο Καραγκιόζης, δηλαδή, ήταν Οθωμανός πριν τη δημιουργία των εθνικών κρατών» λέει ο καραγκιοζοπαίχτης Θωμάς Αγραφιώτης, ο οποίος έχει κάνει διδακτορική διατριβή στο θέμα του Καραγκιόζη.
Σύμφωνα με τον κ. Αγραφιώτη, μετά τη δημιουργία του Κεμαλικού τουρκικού κράτους, ο τούρκικος Καραγκιόζης αλλάζει ελάχιστα σε σχέση με τον οθωμανικό, ενώ αντίθετα ο ελληνικός εξελίσσεται και πίσω από το μπερντέ μπαίνει η παράγκα απέναντι στο σαράι. Ο Έλληνας Καραγκιόζης είναι φτωχός και ξυπόλητος σε αντίθεση με τον Οθωμανό πρόγονό του. «Δημιουργούνται, επίσης, νέα έργα, αυτά με τους ήρωες του ’21. Επίσης, τους χαρακτήρες του Πασά, του Βεληγκέκα τους δημιούργησαν οι Έλληνες καραγκιοζοπαίχτες» λέει ο κ. Αγραφιώτης.
Ο νεοελληνικός καραγκιόζης απογαλακτίζεται από τον τουρκικό και ακολουθεί ρηξικέλευθες τομές, λένε οι καραγκιοζοπαίχτες και επισημαίνουν ότι όλα αυτά τα χρόνια ο Καραγκιόζης απέκτησε το στοιχείο του επαναστάτη, ενώ έχει διαχρονικά κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο και προσφέρει ένα είδος κοινωνικοποίησης και πολιτικοποίησης που δεν θα το δούμε σε άλλα θεάματα, αποτελώντας πολύτιμη πηγή λαογραφικού, πολιτισμικού, πολιτικού και κοινωνικού πλούτου.
Σωκράτης Μουτίδης - www.kozani.tv