Η άλλη πλευρά του κόσμου…, του Θανάση Σκαμνάκη
Όμως, λοιπόν, υπάρχει και η άλλη πλευρά του κόσμου. Αν σκιάζονται τα πράγματα είναι γιατί τη σκιά τη χρειάζεται το φως: να επικυρώνει τη δύναμη, και εν τέλει την κυριαρχία του. Αυτό είναι ένα μάθημα των τελευταίων ημερών. Και μια μικρή ιστορία παντός καιρού.
Η αλήθεια είναι πως τα όνειρα που κάναμε, και κάνουμε, είναι πολύ μεγάλα. Δεν είναι τα σχέδια ενός επαρχιώτη του κόσμου, αλλά ενός κοσμοπολίτη. Δεν είναι οι επιθυμίες ενός χωρικού από τη μικρή αγροτική του έκταση, που δεν μπορεί να εκτιναχθεί στα μάτια του πλανήτη. Στο κάτω-κάτω κι ο Μαρξ από μια Αμαλιάδα της Γερμανίας ξεκίνησε, που λέει και ο Αλέκος.
Ακόμα κι αν δεν μπορέσαμε να κάνουμε πράξη όσα θέλαμε κι ελπίζαμε, δεν ήμασταν και δεν είμαστε φειδωλοί σε όνειρα και σχέδια, είτε ρεαλιστικά είτε όχι.
Με τις αναγκαίες αναπροσαρμογές, είτε γιατί δεν επαρκούσαμε εμείς, είτε γιατί δεν ανταποκρίθηκαν τα γεγονότα, δεν χάσαμε τον τρόπο να υπερβαίνουμε τον εαυτό μας και τις δύσκολες εποχές, για να ξανοιγόμαστε σε εύκρατες ζώνες, κυρίως επιμένοντας να πιστεύουμε, όχι ανιστόρητα, στις προοπτικές.
Κι αν συσσωρεύσαμε τη σοφία τόσων ηττών, δεν παραδεχτήκαμε την ήττα, όπως λέει κι ο ποιητής, αλλά κυρίως ασκήσαμε τον κόσμο και τους εαυτούς μας, σε μια αναγκαία ευαισθησία.
Ας αποφύγουμε επί τέλους τις άσκοπες σεμνότητες, που υποκρύπτουν την αλαζονεία, ναι ασκήσαμε τον κόσμο· όχι φυσικά μόνοι.
Αυτή λοιπόν είναι η άλλη πλευρά των πραγμάτων. Και αυτή είναι μια μεγάλη νίκη. Η πόρτα που μένει ανοιχτή στην ευαισθησία. Που μας επιτρέπει να κλαίμε χωρίς να ντρεπόμαστε και να γελάμε χωρίς να χρειάζεται να δικαιολογηθούμε.
Δυό φορές το επιβεβαίωσαν τα μάτια μου, που όσο γέρνουν τόσο πιο δύσπιστα γίνονται, παρά τη βαθειά τους τάση προς την ανατολή.
Τη μια φορά τη Δευτέρα, το μεσημέρι του Τάσου, στον αποχαιρετισμό. Όπου οι γενιές ήσαν παρούσες, και οι φυλές επίσης. Φυσικά, ό,τι απέμεινε από τις φυλές που άκμασαν σε κάποιο παρελθόν όχι πολύ μακρινό. Κι ωστόσο ήσαν εκεί, τα υπολείμματα της ηττημένης στρατιάς που δεν νικήθηκαν. Παρά που οδεύουν προς μια λήξη, παρά που, όπως τους έβλεπες, και κυρίως όπως έβλεπαν οι με τους δε, έλεγες πως οι παλιές εμφύλιες διαμάχες δεν έχουν σβήσει, πιστοποιούσαν την τωρινή και όχι την παλαιά νεότητά τους.
Πλουτισμένο, αυτό το μεσημέρι του Τάσου, από πολλούς ανθρώπους που διανύουν την κυριολεκτική νεότητα και εμφανώς αναζητούν τις πηγές, το “λιβάδι που δακρύζει” και με τα δάκρυά του γεννάει τις πηγές και το ποτάμι. Δήλωση που εμφαντικά έκανε η μουσική εισαγωγή της Ελένης Καραϊνδρου από την ταινία του Θ. Αγγελόπουλου, καθώς και το μουσικό θέμα από το Βλέμμα του Οδυσσέα που ακολούθησε, της σεκάνς όπου τα σπασμένα μάρμαρα του Λένιν στο ανάντι του Δούναβη αναζητούν τη νέα αρχή. Δήλωση που περιείχε και το παράπονο του Μπιθικώτση, κατά την αποδρομή, όταν κι ο ήλιος αποχωρούσε: “Κράτησα τη ζωή μου… Βραδιάζει”.
Και τη δεύτερη φορά, την άλλη ακριβώς μέρα με τη πορεία για τον Ζακ. Πρόκειται για την απλή και αυτονόητη διεκδίκηση, πως ο κόσμος αυτός μας ανήκει, και μας ανήκει ολόκληρος και ενωμένος. Πως αν μπορούμε να κλαίμε για τον Τάσο είναι γιατί μπορούμε να κλαίμε και για τον Ζακ. Και ταυτόχρονα να διεκδικούμε και για τον Τάσο και για τον Ζακ.
Δεν ξέρω τι συνιστά πολιτικώς ορθό στις παρούσες συνθήκες και στο συγκεκριμένο ζήτημα. Ποιοι εσωτερικοί συσχετισμοί και ποιες πολιτικές ιεραρχήσεις επιτρέπουν ή εμποδίζουν, επιβάλλουν ή όχι, την έκφραση, και κυρίως την εκδήλωση, της αλληλεγγύης και της ευαισθησίας.
Οφείλω να τα αναγνωρίσω και να τα σεβαστώ. Χωρίς αυτά οι πολιτικές δυνάμεις, ακόμα και της “ριζοσπαστικής” όψης, δεν μπορούν να πορευτούν. Όπως επίσης οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και τις δυνάμεις καταχραστών, που σπεύδουν να προβάλλουν την ευαισθησία τους κάποιες φορές, ως ηθελημένο ή αθέλητο άλλοθι στην αναισθησία τους σε άλλες. Σαν αυτά τα δυό να μην είναι το ένα συνέχεια και αιτία του άλλου. Αν και πάντα χρειάζεται να αισθανόμαστε και τις αποχρώσεις σε παρόμοιες συμπεριφορές.
Το ζήτημα δεν είναι ωστόσο η μορφή της εκδήλωσης, όσο η ουσία της αντίστασης. Απέναντι στον εκμαυλισμό του “κοίτα την πάρτη σου”, απέναντι στην φτήνια του “όλοι ίδιοι είναι”, απέναντι στον εκφυλισμό του “τι σε νοιάζει εσένα”. Γιατί δεν είναι όλοι ίδιοι, γιατί μας νοιάζει για όλους, γιατί δεν θέλουμε να κοιτάμε την πάρτη μας.
Κι αν θέλουμε η πολιτική “ορθότητα” να επιβεβαιώσει την ορθότητά της, χρειάζεται να βρίσκεται, να βρισκόμαστε, πιο μπροστά στην εκτίμηση και στην διαχείριση των γεγονότων, ώστε να υπηρετεί, να υπηρετούμε, και να κατανοεί, να κατανοούμε, την ευαισθησία των ρημαγμένων ανθρώπων, κάθε είδους και προσανατολισμού. Που πολλαπλασιάζονται στον θρυμματισμένο μεταμοντέρνο καιρό μας. Που συγκροτούν τις κλειστές κοινότητες τους ως μέσο αυτοπροστασίας και υπόστασης. Που όταν βγαίνουν στο ανοιχτό πεδίο γίνονται εχθρικές από τον παραλυτικό κοινωνικό φόβο, γιατί απουσιάζουν οι οφείλοντες να είναι εκεί. Να πρωτοπορούν!
Θέλω να πω, πως η ευαισθησία που βρήκε τον τρόπο να εκδηλωθεί τόσο εμφαντικά και, θα έλεγα, αποτελεσματικά στην περίπτωση του Ζακ, έχει πολύ δρόμο και περίπλοκες διαδρομές να διανύσει, να λύσει πολιτικές και άλλες απορίες, προκειμένου να γίνει μια μεγάλη κοινωνική ιδέα, που θα παραλύει το φόβο αντί να παραλύει εκείνη μπροστά του.
Έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε. Αλλά έχουμε και δυνάμεις και κουράγιο και θέληση και ανθρώπους!
