Πέθανε ο Κώστας Βρεττάκος

Πέθανε σε ηλικία 80 ετών, ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Κώστας Βρεττάκος μετά από προβλήματα υγείας που τον ταλαιπωρούσαν από καιρό. Τελευταία νοσηλευόταν στο Νοσοκομείο Σωτηρία.

Ενας «συλλέκτης μνήμης»

Γεννημένος στην Αθήνα το 1938, γιος του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου, ο Κώστας Βρεττάκος σπούδασε κινηματογράφο στην Ελλάδα και την Ιταλία ενώ εργάστηκε ως επιμελητής εκδόσεων, παραγωγός διαφημιστικών ταινιών, μεταφραστής λαϊκών μυθιστορημάτων και φωτογράφος εγκυκλοπαιδειών.

Από το 1977 ασχολήθηκε με τον κινηματογράφο, γυρίζοντας ως το 1987 μια σειρά ταινιών από τις οποίες ξεχώρισαν «Το στρώμα της καταστροφής» (1980) και «Τα παιδιά της Χελιδόνας» (1987). Παράλληλα, η μακροχρόνια φωτογραφική του συνεργασία με την Εμμανουέλλα ντε Νόρα οδήγησε στην ίδρυση του εκδοτικού οίκου «Τρία Φύλλα».

Από το 1990 ασχολήθηκε με την πολιτική διαχείριση της ελληνικής κινηματογραφίας αρχικά ως ειδικός σύμβουλος κινηματογραφίας του υπουργείου Πολιτισμού (1989) και στη συνέχεια ως πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (1991-1998) και εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Eurimages, στο Συμβούλιο της Ευρώπης (1991-2006).

Το 2016 ο Βρεττάκος δημοσίευσε το βιβλίο «Ασκήσεις περιέργειας» (εκδόσεις Ποταμός), που απέσπασε το Βραβείο Μυθιστορήματος της Ακαδημίας Αθηνών. Οι «Ασκήσεις περιέργειας» (ο ίδιος τις είχε χαρακτηρίσει «καταβύθιση στον βυθό της μνήμης») αποτελούν ένα είδος οικογενειακού χρονικού με πρωταγωνίστρια τη μητέρα του, τη σύζυγο του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου.

Ένα ταξίδι στη μνήμη αποτελεί και η πρώτη πεζογραφική προσπάθεια του Βρεττάκου, το μυθιστόρημα «Περαστικός από το Ρέικιαβικ», που κυκλοφόρησε το 2009 (εκδόσεις Ποταμός). Το 2018 έκανε την εμφάνισή του στις προθήκες των βιβλιοπωλείων ένα ακόμα πόνημα, η ποιητική συλλογή «Προστιθέμενη αξία» (εκδόσεις Πόλις). Πρόκειται για τα ποιήματα που έγραψε ο Βρεττάκος σε νεανική ηλικία, προχωρώντας σε ένα είδος απολογισμού. Όπως παρατηρούσε στον περιεκτικό του πρόλογο, σκοπός του με αυτή την έκδοση δεν ήταν να προβάλει ως όψιμος ποιητής, αλλά να κοιτάξει ξανά ποιητικά κατάλοιπα της νεότητάς του και να ενεργήσει, για άλλη μια φορά, ως «συλλέκτης μνήμης». Αναμετρώντας τον βίο του, ο Βρεττάκος τον σκέφτεται σαν μια κατάσταση διαρκούς προσωρινότητας. Έχοντας κατά καιρούς αλλάξει πολλά επαγγέλματα, και έχοντας επίσης δοκιμαστεί στις πιο διαφορετικές δημιουργικές δράσεις, δεν επαναπαύτηκε ποτέ σε καμία δάφνη. Αντίθετα, έσπευσε συχνά να αφήσει πίσω τις επιτυχίες που σημείωσε σε κάποιο στάδιο της πορείας του για να περάσει εξίσου δημιουργικά στο επόμενο.

Το υπουργείο Πολιτισμού για τον θάνατο του Κώστα Βρεττάκου: «Υπήρξε μια ξεχωριστή προσωπικότητα στην καλλιτεχνική και πνευματική ζωή μας» αναφέρει στο μήνυμα του το υπουργείο Πολιτισμού, πληροφορούμενο την είδηση του θανάτου του Κώστα Βρεττάκου. «Ο κινηματογράφος τον τράβηξε από νωρίς, αλλά καταπιάστηκε με ευαισθησία και με τη φωτογραφία, τις εκδόσεις, τη διαφήμιση, την πεζογραφία και την ποίηση.

Τον καιρό της δικτατορίας εργάστηκε ως μεταφραστής λαϊκών μυθιστορημάτων και ως φωτογράφος εγκυκλοπαιδειών, εκδίδοντας δύο ποιητικές συλλογές με τον τίτλο "Ανάριθμα" το 1971 και το 1977. Το 1980 δημιουργεί τον εκδοτικό οίκο
"Τρία Φύλλα" και για την επόμενη δεκαετία επανέρχεται στον κινηματογράφο με τρία ντοκιμαντέρ και μία ταινία μυθοπλασίας: "Τα παιδιά της Χελιδόνας" που απέσπασαν συνολικά εννέα βραβεία στο 28ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της
Θεσσαλονίκης και το βραβείο καλύτερης ταινίας της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου.

Η σχέση του με τον κινηματογράφο συνεχίστηκε και στο πεδίο της θεσμικής διαχείρισης, καθώς ο Κώστας Βρεττάκος διετέλεσε σύμβουλος Κινηματογραφίας του υπουργείου Πολιτισμού (1989), Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (1991-1998) και εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Eurimages του Συμβουλίου της Ευρώπης (1991-2006). Το 2009 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ποταμός το πρώτο του μυθιστόρημα "Περαστικός από το Ρέικιαβικ", ενώ το βιβλίο του "Ασκήσεις Περιέργειας", το οποίο ο ίδιος χαρακτήρισε "έναν αγώνα με τη μνήμη", βραβεύτηκε το 2016 με Βραβείο Μυθιστορήματος από την Ακαδημία Αθηνών. Σε ηλικία ογδόντα ετών κυκλοφόρησε με τίτλο "Προστιθέμενη αξία" τα νεανικά ποιήματά του ως βιογραφικά στοιχεία, από τις Εκδόσεις Πόλις.

Γιος του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου, ο Κώστας Βρεττάκος, σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, αφιέρωσε στους αναγνώστες το ποίημα του πατέρα του "Η ποίηση": Ό,τι μπόρεσα να διασώσω / (στον κόσμο που πήγα) / το διέσωσα, θάλασσα / Η ψυχή μου ένα σμήνος / μυριάδων πουλιών / που τ' αλώνιζε η θύελλα. /Όσα διασώθηκαν / βρήκαν το δέντρο τους. / Φτερούγισαν κ' έμειναν / Μέσα στις λέξεις.

Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού εκφράζει θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του» καταλήγει το μήνυμα.

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αποχαιρετά τον Κώστα Βρεττάκο: Τον Κώστα Βρεττάκο «έναν άνθρωπο του κινηματογράφου, των γραμμάτων, των Τεχνών, έναν φίλο του φεστιβάλ» αποχαιρετά το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης . «Από τη μεγάλου μήκους ταινία του, Τα παιδιά της Χελιδόνας, ως τα βιβλία του, διαποτισμένα πάντα από το κινηματογραφικό του βλέμμα, ο Κώστας Βρεττάκος δεν έπαυε ποτέ να μας ξαφνιάζει με το πολύπλευρο ταλέντο του και την διεισδυτική ματιά του στον κόσμο. Μέσα από τις θεσμικές θέσεις από τις οποίες υπηρέτησε τον ελληνικό κινηματογράφο, βοήθησε ουσιαστικά στην προώθηση των νέων δημιουργών, αλλά και στην προσέλκυση διεθνών συμπαραγωγών στις ελληνικές ταινίες, διευρύνοντας τα ελληνικά κινηματογραφικά σύνορα.

Στην Τίνα και στους οικείους του, εκφράζουμε τα ειλικρινή συλλυπητήριά μας» καταλήγει το συλλυπητήριο μήνυμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

 

ΑΠΕ ΜΠΕ