Τι ωφελεί η καλοσύνη;
Γεράσιμος Χολέβας
Η μικρή Παλαιστίνια που έψαχνε τα βιβλία της στα χαλάσματα έγινε «διάσημη». Σίγουρα, η ίδια δεν αναζήτησε τη δημοσιότητα… Δεν την ενδιέφερε και δεν προλάβαινε να μάθει την απήχηση της πράξης της, έπρεπε να σωθεί από τον επόμενο χαμό στην πατρίδα της.
Ας πάμε, όμως, πέρα από την Παλαιστίνη, γιατί η μικρή κατόρθωσε, μαζεύοντας τα βιβλία της, να μας ταξιδέψει σε ολόκληρο τον κόσμο. Τι γίνεται μετά από τη συγκίνηση, το χαμόγελο και την ελπίδα, που προκαλεί μια εικόνα; Οι σκέψεις θα κρατήσουν κι ύστερα θα φύγουν. Στην καλύτερη περίπτωση, ίσως, ακουμπήσουν ευαίσθητες χορδές του μυαλού και της καρδιάς και πάμε κάπου παραπέρα, σε μονοπάτια πιο σκληρά, αλλά βαθιά ανθρώπινα. Είναι λίγο αυτό; Όχι, αναμφισβήτητα.
Πολλοί, με ειλικρίνεια, είπαν πως οι φωτογραφίες της μικρής είναι σύμβολα ελπίδας. Έχουμε ανάγκη, άλλωστε, τέτοιες εικόνες, τέτοιες πράξεις. Το θέμα, όμως, είναι τι έχουν ανάγκη τα εκατομμύρια παιδιά, σε διάφορες γωνιές του πλανήτη, που βρίσκονται στη θέση της μικρής από την Παλαιστίνη…
Δεν επιδιώκουμε να σταθούμε πάνω από το «κοινό» συναίσθημα. Δεν είναι πρωτότυπες οι σκέψεις για τα παιδιά που έχουν δικαίωμα να γνωρίσουν τη ζωή, χωρίς να τους τη στερήσει κανείς. Το κορίτσι από την Παλαιστίνη, ίσως, να έψαξε, με τον τρόπο της, τη σύνδεση με τη γνώση που φοβάται ότι δεν θα προλάβει. Μπορεί η προηγούμενη φράση να είναι μια εύκολη διαπίστωση. Η εικόνας είναι τόσο δυνατή, που δεν χρειάζεται να την ερμηνεύσουμε.
Το ερώτημα μπορεί να τεθεί διαφορετικά: Φτάνει μόνο η καλοσύνη και το συναίσθημα; ΟΜπέρτολτ Μπρεχτ, σ’ ένα ποίημα του, αναρωτιέται «τι ωφελεί η καλοσύνη» (Μπέρτολτ Μπρεχτ, 76 ποιήματα, μετάφραση: Πέτρος Μάρκαρης, εκδόσεις Θεμέλιο, σ.36) . Με μια πρώτη ανάγνωση το ερώτημα του Μπρεχτ είναι «περίεργο». Το ποίημα, άλλωστε, χτυπάει εκεί που δεν πρέπει… Πηγαίνει πιο μακριά από το πρώτο – απαραίτητο – συναίσθημα.
Θα μπορούσε το ποίημα του Μπρεχτ να είναι λόγια της μικρής από την Παλαιστίνη; Εμείς, λέμε ναι… Πάντως, το βέβαιο είναι ότι δεν της φτάνει η καλοσύνη και το συναίσθημα, για να μπορέσει να επιβιώσει και διαβάσει κι άλλα βιβλία.
Ο λόγος στον Μπρεχτ ή στη μικρή από την Παλαιστίνη:
1
Τι ωφελεί η καλοσύνη
Όταν οι καλοί παρευτύς δολοφονούνται
Ή δολοφονούνται αυτοί
Που δέχονται την καλοσύνη;
***
Τι ωφελεί η λευτεριά
Όταν οι λεύτεροι αναγκάζονται να ζουν αντάμα
με τους σκλάβους;
***
Τι ωφελεί η λογική
Όταν το παράλογο μονάχα εξασφαλίζει την τροφή
που ο καθένας χρειάζεται;
2
Αντί να είστε καλοί μονάχα, προσπαθείστε
Να δημιουργήσετε μια κατάσταση που να κάνει
Δυνατή την καλοσύνη, ή καλύτερα
Περιττή!
***
Αντί να είστε λεύτεροι μονάχα, προσπαθείστε
Να δημιουργήσετε μια κατάσταση που να λευτερώνει όλους.
Που να κάνει ακόμα και την αγάπη για λευτεριά
Περιττή!
***
Αντί να είστε λογικοί μονάχα, προσπαθείστε
Να δημιουργήσετε μια κατάσταση
Που να μεταβάλλει το παράλογο στον άνθρωπο
Σε μια επιχείρηση κακή!
