Καλοκαιρινή μελαγχολία
Φωτογραφία-κείμενο: Άγγελος Καλοδούκας
Κάθε καλοκαίρι παρατηρώ, τόσο στον εαυτό μου όσο και σε άλλους, μια ψυχολογική κατάσταση που την ονομάζω «η μελαγχολία του καλοκαιριού».
Ο λόγος (κατά την ταπεινή μου γνώμη) αυτού του είδους της μελαγχολίας είναι ότι αντιλαμβανόμαστε με πολύ άμεσο και πρακτικό τρόπο το γεγονός της «αδύνατης απόδρασης». Φεύγεις για λίγες μέρες από την Αθήνα (ή από οπουδήποτε αλλού μένεις) ελπίζοντας να δραπετεύσεις από την «πραγματικότητα της καθημερινότητας». Αλλά, φευ, αυτή σε ακολουθεί κατά πόδας.
Και δεν είναι μόνο αυτό.
Πολλές φορές αναζητώντας τη φυγή μέσω ταξιδιών και εκδρομών, αντί να βρούμε νέες εικόνες και εμπειρίες που να μας πλουτίσουν ως ανθρώπους, καταλήγουμε απλά να εκτονωνόμαστε κυριολεκτικά στο τίποτα, στο μηδέν.
Αναζητώντας τη «Μεγάλη Φυγή» διαρκώς μας διαφεύγει αυτό που βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας, στο εδώ και το τώρα, στο χώρο που διαβιούμε το (συντριπτικά) μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας.
Ωστόσο αυτό συμβαίνει, τελικά, διαχρονικά. Ο Πλίνιος ο Νεότερος, στις αρχές του 2ου αιώνα, έγραφε:
«Κάνουμε ταξίδια και διασχίζουμε θάλασσες αναζητώντας αυτά που απαξιούμε να τα κοιτάξουμε όταν είναι μπροστά στα μάτια μας. Κι αυτό, είτε γιατί η φύση έτσι κανόνισε τα πράγματα, ώστε να κυνηγάμε το μακρινό και να μένουμε αδιάφοροι σ’ αυτό που είναι δίπλα μας, είτε γιατί κάθε επιθυμία χάνει την αξία της όταν ικανοποιείται εύκολα, ή ακόμη γιατί αναβάλλουμε την επίσκεψη σε κάτι με τη σκέψη ότι μπορούμε να το δούμε όποτε θελήσουμε. Όποια και αν είναι η αιτία, υπάρχουν πάμπολλα πράγματα στην πόλη μας και στα περίχωρα της που δεν τα έχουμε δει, ούτε καν ακούσει, ενώ αν βρίσκονταν στην Ελλάδα, ή την Αίγυπτο, ή την Ασία… θα είχαμε ακούσει και διαβάσει γι’ αυτά, και θα τα είχαμε δει με τα ιδία μας τα μάτια».
Από το βιβλίο του Lionel Casson, Το ταξίδι στον αρχαίο κόσμο, Μορφωτικό ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1996.
Επιμύθιο:
Τελικά, τα πράγματα που έχουν σημασία είναι μπροστά μας, στο εδώ και το τώρα. Απλά κλείνουμε τα μάτια μας σε αυτό που οφείλουμε να είμαστε, σε αυτό που οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε κατά πρόσωπο.
Κάτι σαν του καβαφικούς Τρώες:
Είν’ η προσπάθειές μας, των συφοριασμένων·
είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Κομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτι
παίρνουμ’ επάνω μας· κι αρχίζουμε
νάχουμε θάρρος και καλές ελπίδες.
Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά.
Ο Aχιλλεύς στην τάφρον εμπροστά μας
βγαίνει και με φωνές μεγάλες μάς τρομάζει.—
Είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Θαρρούμε πως με απόφασι και τόλμη
θ’ αλλάξουμε της τύχης την καταφορά,
κ’ έξω στεκόμεθα ν’ αγωνισθούμε.
Aλλ’ όταν η μεγάλη κρίσις έλθει,
η τόλμη κι η απόφασίς μας χάνονται·
ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει·
κι ολόγυρα απ’ τα τείχη τρέχουμε
ζητώντας να γλυτώσουμε με την φυγή.
Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω,
στα τείχη, άρχισεν ήδη ο θρήνος.
Των ημερών μας αναμνήσεις κλαιν κ’ αισθήματα.
Πικρά για μας ο Πρίαμος κ’ η Εκάβη κλαίνε.
