«Η Ευρώπη είναι πλέον αποικία της Γερμανίας»
συνέντευξη του Ελένο Σάνια στην Εφημερίδα των Συντακτών
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στην Αφροδίτη Τζιαντζή
Για τον συγγραφέα περισσότερων από 30 βιβλίων -κυρίως στα γερμανικά και τα ισπανικά- η μορφή του Δον Κιχώτη, μαζί με τον Τολστόι, τον Γκάντι και τους στωικούς φιλοσόφους, είναι «η πιο αγνή ενσάρκωση του αναρχισμού. Αγωνίσου και χάσε». «Ενας Δον Κιχώτης στη Γερμανία» είναι ο τίτλος ενός από τα αυτοβιογραφικά του βιβλία.
Στο βιβλίο του «Η Ελευθεριακή Επανάσταση: Οι αναρχικοί στον εμφύλιο πόλεμο στην Ισπανία» (υπό έκδοση από τις εκδόσεις «Στάσει Εκπίπτοντες») δεν περιγράφει απλώς τις αναμνήσεις του από τον Εμφύλιο. Ηταν εξάλλου μόλις 9 ετών όταν τα φασιστικά στρατεύματα του Φράνκο μπήκαν στη Βαρκελώνη. Μιλά για τις περιπέτειες των εξόριστων αντικαθεστωτικών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γαλλία, όπου βρέθηκε ο πατέρας του, για το δίκτυο παράνομης κινητικότητας και επικοινωνίας των φυλακισμένων αγωνιστών με τις οικογένειές τους. Η προσωπικότητα του Σάνια διαμορφώθηκε από αυτές τις συνθήκες και οι κουβέντες του πατέρα του, που ίδρυσε το «Λαϊκό Εγκυκλοπαιδικό Αθήναιο», τον σημαντικότερο αυτομορφωτικό θεσμό της Βαρκελώνης, τον σφράγισαν: «Δεν έχω κανένα χάρισμα. Ολα όσα έλεγε ο πατέρας μου αποτελούσαν μέρος της παιδείας μου. (…) Το πρώτο γράμμα της ζωής μου σε ποιον το έγραψα; Στον πατέρα μου. Και το πρώτο γράμμα που λαμβάνω είναι δικό του, από τη φυλακή. Ηταν μια πολύ σπουδαία εμπειρία», παραδέχεται. Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του «Ανθρωπομανία» ο Σάνια επισκέφθηκε την Αθήνα και μίλησε στην «Εφ.Συν.».
• Χθες μιλήσατε για την αυτοδιεύθυνση στο κοινό του Πολυτεχνείου. Σήμερα μιλάτε σε μια συνεταιριστική εφημερίδα. Ποια είναι η δική σας εμπειρία από τον χώρο των ΜΜΕ, αρθρογραφώντας επί χρόνια σε ισπανόφωνες εφημερίδες;
Στο Πολυτεχνείο μίλησα για τη μεγάλη αντίφαση ανάμεσα στον σκληρό κόσμο που ζούμε και τον κόσμο που ονειρευόμαστε. Γνωρίζουμε καλά ότι οι εφημερίδες βρίσκονται στα χέρια των καπιταλιστών, που παραπληροφορούν τον κόσμο με συστημική προπαγάνδα. Οι αντισυστημικές, κριτικές φωνές γίνονται όλο και πιο σπάνιες. Πριν από 20 και 30 χρόνια εξέδωσα βιβλία που πλέον δεν θα μπορούσαν καν να βρουν εκδότη.
• Στην Ελλάδα υπάρχει έντονο αντιγερμανικό συναίσθημα, κυρίως εξαιτίας της οικονομικής πολιτικής της τρόικας, που νιώθουμε ότι υπαγορεύεται από τη γερμανική κυβέρνηση. Πώς βλέπετε τον ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη;
Πριν από 25 χρόνια έγραψα ένα βιβλίο με τίτλο «Εl Quarto Imperio – Το Τέταρτο Ράιχ». Η προφητεία μου εκπληρώθηκε. Η Ευρώπη είναι πλέον αποικία της Γερμανίας. Ο ρόλος της Γερμανίας είναι ολέθριος. Πρέπει κάποια στιγμή η Ευρώπη να επαναστατήσει ενάντια στη γερμανική ηγεμονία.
• Θεωρείτε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί ποτέ να γίνει Ευρώπη των λαών;
Η Ευρώπη τού σήμερα, η Ευρώπη της κρίσης είναι ένα γραφειοκρατικό τέρας. Ασκεί μια αδυσώπητη, αντιδημοκρατική ηγεμονία. Η γραφειοκρατία των Βρυξελλών, του Ευρωκοινοβουλίου και των λόμπι είναι παρασιτική. Σιτίζονται με ντροπιαστικά υψηλούς μισθούς και έχουν μεγαλύτερη εξουσία από τα εθνικά Κοινοβούλια. Ο κάθε λαός πρέπει να παλεύει μέσα στην ίδια του τη χώρα ενάντια στο αυταρχικό αυτό καθεστώς των Βρυξελλών. Αυτή είναι η Ευρώπη των εμπόρων, της αγοράς και του κεφαλαίου.
• Ζήσατε τη δικτατορία του Φράνκο στην πατρίδα σας. Φοβάστε ότι μπορούμε να ξαναζήσουμε τέτοιες εποχές στην Ευρώπη;
Σήμερα ζούμε τη δικτατορία του κεφαλαίου και όχι τη δικτατορία των όπλων. Είναι μια άλλη μορφή δικτατορίας. Η Ελλάδα έχει 27% ανεργία, η Ισπανία 25% ανεργία, ο κόσμος δεν μπορεί καν να επιβιώσει. Αυτό που ζούμε είναι ένας πολιτισμός του θανάτου.
• Εχετε γράψει βιβλία για την αυτοδιεύθυνση. Πόσο εφικτή είναι σε κοινωνίες όλο και πιο ολοκληρωτικές;
Στο καπιταλιστικό Μάντσεστερ του 19ου αιώνα, οι εργάτες κατάφεραν να δημιουργήσουν συνεταιρισμούς αλληλοβοήθειας, παραγωγικούς και καταναλωτικούς. Η συνεταιριστική παράδοση αναδύθηκε από το ίδιο το εργατικό κίνημα. Ο πατέρας μου το 1930, σε συνθήκες καπιταλισμού, δούλευε με άλλους συντρόφους του σε μεγάλη κοοπερατίβα, εργοστάσιο υαλικών. Λειτουργούσε στην εντέλεια, χωρίς αφεντικά και ιεραρχία. Αν ήταν εφικτό τότε, είναι και σήμερα.
• Επαιρναν όλοι τον ίδιο μισθό;
Οχι. Αυτό συνέβη αργότερα. Την εποχή της Ισπανικής Επανάστασης, ο θείος μου ήταν γραμματέας του Συνδικάτου Θεάματος της CNT και έπαιρνε τον ίδιο μισθό με τον τελευταίο εργάτη.
• Ο αναρχοσυνδικαλισμός στην Ισπανία ήταν ένα πολύ σημαντικό κίνημα. Παραμένει επίκαιρος ή ανήκει στο παρελθόν;
Οι θεμελιώδεις αρχές της ελευθεριακής ιδεολογίας παραμένουν έγκυρες: η ισότητα, η συνεργασία, ο αντικαπιταλιστικός χαρακτήρας. Το πρόβλημα είναι ότι τα ελευθεριακά συνδικάτα της Ισπανίας δεν έχουν πια τη δύναμη να υποστηρίξουν αυτές τις αρχές. Πριν από τον πόλεμο η αναρχοσυνδικαλιστική CNT ήταν το μεγαλύτερο κίνημα στην Ισπανία με 2 εκατομμύρια αγωνιστές. Σήμερα ο συνδικαλισμός στο σύνολό του βρίσκεται σε κρίση. Οση δύναμη απομένει στα συνδικάτα, έχει περάσει στα χέρια γραφειοκρατών και ρεφορμιστών, που υπηρετούν το σύστημα. Στη Γερμανία τα συνδικάτα λειτουργούν σαν καπιταλιστικές επιχειρήσεις.
• Υιοθετείτε μια ανθρωπιστική κοσμοθεωρία. Δεν είναι και ο ανθρωπισμός μια κακοπαθημένη έννοια, όταν ώς και βομβαρδισμοί γίνονται στο όνομά του;
Ο δικός μου ανθρωπισμός είναι αντικαπιταλιστικός, ελευθεριακός, αντιαστικός. Είναι μια έννοια που τη χρησιμοποιούν όλοι, όμως εγώ τη χρησιμοποιώ με την πρωταρχική της σημασία.
• Βρίσκετε ελπίδα σε κόμματα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα ή οι Podemos στην Ισπανία;
Δεν ισοπεδώνω τις διαφορές ανάμεσα στα κόμματα. Δεν είναι όλοι ίδιοι. Ομως δεν εμπιστεύομαι τα πολιτικά κόμματα να διαχειρίζονται τις υποθέσεις του λαού. Πιστεύω στην εργατική χειραφέτηση και την άμεση δημοκρατία. Οσο για το Podemos, είναι ένας μικρός πυρήνας πρώην κομμουνιστών και ακαδημαϊκών, παιδιών του μπαμπά, απομακρυσμένων από τα προβλήματα της εργατικής τάξης. Προέρχονται βέβαια από το κίνημα της 15 Μάη των πλατειών, που ωστόσο δεν γεννήθηκε στους κόλπους της παραγωγής. Ελπιδοφόρο θεωρώ το κίνημα κατά των εξώσεων στην Ισπανία, τοπικά εγχειρήματα επανάκτησης και αυτοδιαχείρισης φυσικών πόρων -όπως το νερό, μικρές οικο-κολεκτίβες, χωριά με τοπικό νόμισμα. Κυρίως όμως θεωρώ ελπιδοφόρα τη διάχυση αυτών των εγχειρημάτων. Δεν μπορούν να αλλάξουν το σύστημα, αν η αντιπαράθεση δεν περάσει στον τομέα της παραγωγής. Χρειαζόμαστε μια επανάσταση των συνειδήσεων. Μόνο αν η εργατική τάξη συνειδητοποιήσει το μέγεθος της εκμετάλλευσής της, το πόσο υποφέρει και εξαθλιώνεται, θα μπορέσει να εξεγερθεί.
Τα βιβλία του συγγραφέα Ελένο Σάνια «Ανθρωπομανία» και «Η κοινωνία της αυτοδιεύθυνσης και οι εχθροί της» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Στάσει εκπίπτοντες».
