Προϋπολογισμός Βρυξελλών για «τρόφιμους» μνημονίων
Των Μάριου Χριστοδούλου, Κώστα Τσάβαλου
Ο προϋπολογισμός του 2015 θα είναι ο τελευταίος που θα εγκριθεί από τη Βουλή των Ελλήνων. Από αυτόν του 2016 και μετά,
τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο θα έχουν οι Βρυξέλλες, καθώς η διαδικασία ψήφισής του από το ελληνικό Κοινοβούλιο θα είναι τυπική. Η διαδικασία αυτή θα ισχύει για όλα τα κράτη-μέλη που θα προσφεύγουν για βοήθεια στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM), με την Ελλάδα να είναι έτοιμη… να σύρει πρώτη τον χορό από τη στιγμή που η υπαγωγή της στην προληπτική γραμμή στήριξης θεωρείται δεδομένη. Κατόπιν τούτου, θα διατηρηθεί το καθεστώς της «ενισχυμένης εποπτείας» για την Αθήνα, η οποία, πριν καλά καλά προλάβει να συνέλθει από τα δύο προηγούμενα προγράμματα προσαρμογής, θα προχωρήσει στη σύναψη ενός νέου ειδικού τύπου μνημονίου.
Το νέο «πικρό ποτήρι» των Ελλήνων μαρτυρούν τα «ψιλά γράμματα» του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2015, που συνέταξε το οικονομικό επιτελείο με βάση το «πατρόν» που της άφησε η τρόικα. Από το 2016, τόσο το προσχέδιο όσο και ο βασικός προϋπολογισμός θα περνούν από το «μικροσκόπιο» ενός ανεξάρτητου Δημοσιονομικού Συμβουλίου στο οποίο θα μετέχουν τεχνοκράτες και εμπειρογνώμονες από όλα τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Η ειδική αυτή «τρόικα» θα παρακολουθεί και θα ελέγχει ανά πάσα ώρα και στιγμή τα δημοσιονομικά μεγέθη του προϋπολογισμού προκειμένου μέσα από τις αυτόματες παρεμβάσεις που θα γίνονται να εξουδετερώνεται ο κίνδυνος της απόκλισης από τους στόχους που έχουν τεθεί.
Τα μέτρα αύξησης των εσόδων και περιστολής των δαπανών θα περνούν πρώτα από τα Κοινοβούλια των Ευρωπαίων εταίρων, όπως γίνεται σήμερα με τις δόσεις του δανείου, και θα εγκρίνονται στη συνέχεια από τα συμβούλια των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης και της Ευρώπης, Eurogroup και Εcofin, παρουσία της ειδικής ομάδας των ελεγκτών.
Tην Ελλάδα την περιμένουν δύσκολες ώρες σε αυτά τα συμβούλια, αν σκεφτεί κανείς τους «δορυφόρους» που έχει το Βερολίνο, όπως Αυστριακοί, Ολλανδοί και Φινλανδοί, οι οποίοι φέτος τον Αύγουστο έδωσαν σχεδόν με το ζόρι την έγκρισή τους για την υπο-δόση του 1 δισ. ευρώ που περίμενε η Ελλάδα. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει το προσχέδιο, το νέο πλαίσιο δημοσιονομικής πειθαρχίας θα προβλέπει τα εξής:
● Ο έλεγχος του προϋπολογισμού και των μακροοικονομικών προβλέψεων θα γίνεται από ανεξάρτητες εθνικές αρχές (Δημοσιονομικά Συμβούλια).
● Υπαγωγή σε καθεστώς «ενισχυμένης εποπτείας», με τη σύναψη μνημονίου συνεννόησης όταν ένα κράτος προσφεύγει στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM) για χρηματοδοτική στήριξη.
● Εφαρμογή πολιτικών που θα οδηγούν σε διατηρήσιμα αποτελέσματα (μεταρρυθμίσεις).
● Προληπτική εποπτεία του εθνικού προϋπολογισμού (διαδικασία ευρωπαϊκού εξαμήνου).
● Μηχανισμός αυτόματης διόρθωσης για τυχόν αποκλίσεις από τους δημοσιονομικούς στόχους.
● Διατήρηση του κανόνα για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό (χρυσός κανόνας).
Με την πλάτη στον τοίχο
Σε δεινή διαπραγματευτική θέση βρίσκεται η Ελλάδα ενόψει της επιστροφής της τρόικας στην Αθήνα στις αρχές Νοεμβρίου για τη συνέχιση των συζητήσεων με τους δανειστές. Το πολιτικό και επικοινωνιακό ΠΑΙΧΝΙΔΙ
που επεχείρησε να παίξει η κυβέρνηση, με αφήγημα την πρόωρη έξοδο από το Μνημόνιο, εξελίχθηκε σε μπούμερανγκ, το τίμημα του οποίου θα αποκαλυφθεί με το ξεδίπλωμα της τρέχουσας αξιολόγησης. Τα περιθώρια ελιγμών σε μείζονα ζητήματα όπως οι φοροελαφρύνσεις ή η χαλάρωση των χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης μέτρων, για τα οποία έχει δεσμευτεί η Ελλάδα, έχουν στενέψει επικίνδυνα μετά τους τελευταίους κυβερνητικούς λεονταρισμούς, στους οποίους απάντησαν άλλωστε οι αγορές.
Δύσκολα θα αποκρούσει η κυβέρνηση και τις πιέσεις των δανειστών να ξανανοίξουν άμεσα το Ασφαλιστικό και το Εργασιακό. Οι υποτιθέμενες «κόκκινες γραμμές» κατέρρευσαν στη δίνη των καταιγιστικών εξελίξεων, με υπαιτιότητα συγκεκριμένων κυβερνητικών στελεχών. Η ανησυχία είναι έκδηλη στα ηγετικά κλιμάκια του υπουργείου Οικονομικών, τα οποία άρχισαν ήδη να τρέχουν για την προετοιμασία της επικείμενης διαπραγμάτευσης.
Yπό τις παρούσες συνθήκες η ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης, ακόμα και με μεγαλύτερο κόστος σε δεσμεύσεις και μέτρα απ’ ό,τι αρχικώς υπολογιζόταν, αποτελεί μονόδρομο για τον εξευμενισμό των αγορών και τη διασφάλιση της ρευστότητας. Θεωρείται σχεδόν δεδομένο ότι οι δανειστές θα ζητήσουν πλήρη εφαρμογή των προαπαιτούμενων του Μνημονίου, όπως άνοιγμα του Ασφαλιστικού με πρόβλεψη για αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης. Στα εργασιακά θα επιμείνουν στην απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, σε νέα μείωση του μη μισθολογικού κόστους και, σε ό,τι αφορά το Δημόσιο, 5.500 απολύσεις και νέο μισθολόγιο.
Αμφίβολο είναι επίσης αν θα προχωρήσει η ρύθμιση των 100 δόσεων για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών των πολιτών προς την Εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία, με βάση τον αρχικό κυβερνητικό σχεδιασμό.
Η τρόικα ζήτησε να ξαναγραφτεί η διάταξη με περιορισμούς στους ευνοϊκούς όρους (μείωση επιτοκίου κ.λπ.) προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα διαρροών από τις υφιστάμενες ρυθμίσεις και να μην τεθούν σε κίνδυνο οι εισπρακτικοί στόχοι των εσόδων. Στο θέμα των «κόκκινων» δανείων ζητά να αποκλειστούν οι συστηματικοί κακοπληρωτές και σε κάθε περίπτωση, καταλυτικό ρόλο για την τελική ρύθμιση θα διαδραματίσουν τα αποτελέσματα των stress tests των τραπεζών, τα οποία αναμένονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στις 26 Οκτωβρίου. Ολα θα ξεκαθαρίσουν το επόμενο δίμηνο, με την κυβέρνηση να επιθυμεί να κλείσει η διαπραγμάτευση έως τις 8 Δεκεμβρίου, ημέρα πραγματοποίησης του τελευταίου Εurogroup του τρέχοντος έτους.
