Καθημερινός φασισμός
Ο φασισμός δεν έρχεται απ’ το μέλλον, κάθε κανόνας όμως έχει και τις εξαιρέσεις του. Στην περίπτωση των 26 ποιημάτων που έγραψε ο Φώντας Λάδης πριν από μερικές δεκαετίες ο νεοφασισμός επισκέφτηκε τον ποιητή
κυριολεκτικά από το μέλλον, δηλαδή από το σήμερα. Και εκείνος, με «υλικό» τη βαριά σκιά του νεοφασισμού, που είχε αρχίσει να δείχνει τα δόντια του, και την άμεση πείρα του από τις δικτατορίες που, με πρώτη και καλύτερη την ελληνική, μεσουρανούσαν σ’ όλο τον πλανήτη , έγραψε μια σειρά από στίχους.
Την ιστορία αυτών των ποιημάτων, την μελοποίησή τους από τον Γιώργο Τσαγκάρη, την ντε φάκτο απόρριψή τους από τις δισκογραφικές εταιρείες, τον αρχικό στόχο για ένα -ας το πούμε έτσι- «πολιτικό ορατόριο», τις απόψεις του για τις γενεσιουργές αιτίες του φασισμού και τα στρατηγικά προβλήματα που θέτει η ανάγκη κοινής δράσης ενάντια του, εκθέτει ο συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μετρονόμος με τίτλο Καθημερινός Φασισμός.
Το βιβλίο, που επιμελήθηκε η Ξανθίππη Μίχα Μπανιά, περιέχει, μαζί με τους στίχους, και ένα κείμενο του Φώντα Λάδη για το πολιτικό τραγούδι.
Στον πρόλογο του βιβλίου ο συγγραφέας αναφέρει: Τι νόημα έχει η καθυστερημένη δημοσίευση στίχων «χωρίς το μουσικό ένδυμα για το οποίο είχαν γραφτεί, χωρίς δηλαδή να έχουν πάρει το χρίσμα μιας κάποιας επαφής με το κοινό;». Σ’ αυτό το ερώτημα αλλά και σε άλλα απαντάει ο ίδιος ο ποιητής αλλά πριν απ΄ όλα οι στίχοι.
Είναι γνωστό πως, μετά την απόρριψη των τραγουδιών στη μορφή που τους είχε δώσει ο Γιώργος Τσαγκάρης, ένα από τα τραγούδια, «Ο Φασισμός», μελοποιήθηκε από το Θάνο Μικρούτσικο και γνώρισε μεγάλη επιτυχία, σε βαθμό, ώστε πολλοί να νομίσουν γράφτηκε από τον Μπρεχτ!
Ο κύκλος Καθημερινός Φασισμός αναπτύσσει περαιτέρω το ιδίωμα που εγκαινίασε ο Φώντας Λάδης στη συνεργασία του με τον Μίκη Θεοδωράκη, με τα Γράμματα από τη Γερμανία, το 1966. Το ύφος των στίχων κινείται ανάμεσα στη μπαλάντα και το θεατρικό τραγούδι, σε στυλ βαριετέ, με σκιτσάρισμα τύπων και χαρακτηριστικών εικόνων, που επιτρέπει καλύτερα την άμεση -κατά πρόσωπο- καταγγελία αρνητικών πολιτικών και κοινωνικών καταστάσεων.
Μερικά από τα ποιήματα που περιέχονται στο βιβλίο μελοποιήθηκαν πρόσφατα από το συνθέτη Γιώργο Κομπογιάννη.
***
Η ΣΚΙΑ
Ξημέρωσε και μια σκιά
ολόρθη στη γωνία,
στη φάμπρικα και στα σχολειά
και μες στα καφενεία.
Σκιά, με το κλειστό παλτό
και την εφημερίδα,
που ό,τι είπα τ’ άκουσες
και που είδες ό,τι είδα,
ό,τι κι αν μάθεις και να δεις
τους φίλους, τ’ όνομά μου,
μες στο μυαλό δεν θα μπεις,
όσο κι αν ρθεις σιμά μου.
