Είμαι Έλληνας του εξωτερικού και θέλω κι εγώ να ψηφίσω
Η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη είναι ήδη γεγονός. (ή: Η ψήφος των ελλήνων του εξωτερικού είναι εδώ και χρόνια ένα ιδιαίτερα δύσκολος γρίφος.) Εκλογικά και όχι νομισματικά μιλώντας.
Η ψήφος των ελλήνων του εξωτερικού είναι παγιδευμένη εδώ και χρόνια στους σκοτεινούς διαδρόμους του ελληνικού πολιτικού συστήματος, μπλοκάροντας το κατοχυρωμένο από το ελληνικό Σύνταγμα δικαίωμα των απόδημων ελλήνων να ψηφίζουν στις εθνικές εκλογές της Ελλάδας από την χώρα διαμονής τους. Μόνο η Ελλάδα και η Ιρλανδία δεν δίνουν το δικαίωμα στους πολίτες τους να ψηφίζουν εκτός των συνόρων της χώρας τους στην Ε.Ε. (Του Σπύρου Χατζηγιάννη)
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά για την χώρα μας ο διεθνής οργανισμός ACE – Electoral Knowledge Network: Το Σύνταγμα παρέχει την πιθανότητα της ψήφου από το εξωτερικό για τις εθνικές εκλογές ταχυδρομικά, ή, «με οποιονδήποτε άλλο κατάλληλο τρόπο» αλλά η απαιτούμενη νομοθεσία για την εφαρμογή αυτού του όρου δεν έχει ακόμη περάσει».
Οι πρωτοπόροι αυτού του πολιτικού δικαιώματος δεν ήταν ούτε οι Αμερικάνοι, ούτε οι Γερμανοί, Ιταλοί, ή, Γάλλοι. Πρωτεργάτες του εν λόγω εγχειρήματος ήταν οι πολιτικοί της αρχαίας Ρώμης! Όπως τονίζει στο σάιτ του ο ACE: «Η πρώτη εφαρμογή της ψήφου από απόσταση φαίνεται να είχε εφαρμοστεί από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αυγουστινιανό».
Προσθέτωντας ότι «πιο πρόσφατα, η πρώτη γνωστή χρήση της ψηφοφορίας από απόσταση συνέβη το 1862 όταν το Ουϊσκόνσιν έγινε το πρώτο από μια σειρά αμερικάνικων κρατιδίων που εφάρμοσαν όρους οι οποίοι επέτρεπαν ψήφο από απόσταση σε όσους στρατιώτες πολεμούσαν με τους βόρειους στην διάρκεια του αμερικάνικου εμφυλίου πολέμου».
Η μάχη για αυτό το βασικό δικαίωμα των πολιτών μιας δημοκρατίας σαν την ελληνική συνεχίζεται στις μέρες μας με μία νέα εκστρατεία που ξεκίνησε στις 12 Ιανουαρίου στην «Αθήνα του ποταμού Σπρε» (το προσωνύμιο της πρωτεύουσας της Γερμανίας), το Βερολίνο. Με σύνθημα το «Θέλω Κι ΕΓΩ να Ψηφίσω», οι Έλληνες του Βερολίνου έβαλαν τα θεμέλια σε μια υπερκομματική προσπάθεια που θα προσπαθήσει να επουλώσει μια βαθιά πληγή στο πολιτικό σώμα της χώρας μας. Η προσπάθεια αυτή δεν είναι η πρώτη βέβαια. Μεμονωμένες προσπάθειες όπως η κίνηση «Greeks to Vote from Abroad» στο Facebook και η καμπάνια από το 2012 «I Cannot Vote» της διαδικτυακής πλατφόρμας New Diaspora έχουν κατά καιρούς προσπαθήσει να βάλουν το ζήτημα στο επίκεντρο της εκλογικής ατζέντας της χώρας μας. Η νέα εκστρατεία αυτών των παλιών και νέων ελλήνων μεταναστών του Βερολίνου στοχεύει να αγκαλιάσει όλους τους έλληνες του εξωτερικού και όλες τις προσπάθειες που έχουν γίνει ως τώρα για το ζήτημα.
Δεν είναι τυχαίο ότι ένας από τους ζωντανούς θρύλους της πολιτικής και της ιστορίας της χώρας μας, ο Μανώλης Γλέζος, δήλωνε στις 30 Δεκεμβρίου του 2014 στο Ευρωκοινοβούλιο ότι: «Η Δημοκρατία στην Ελλάδα παραβιάζεται ασυστόλως όταν οι πολίτες της που ζουν στο εξωτερικό δεν μπορούν να ψηφίσουν στις εθνικές εκλογές». Όπως ανέφερε και το ψήφισμα των μελών του «Θέλω κι ΕΓΩ να Ψηφίσω!» που παρέδωσαν τα μέλη της ομάδας στον κύριο Γλέζο πριν από την ομιλία του στις 20.1.2015 στο Βερολίνο σε εκδήλωση του Γερμανικού κόμματος Die Linke προς τιμήν του: «Η ψήφος της διασποράς γινόταν κομμάτι μιας πελατειακής σχέσης κομμάτων και ψηφοφόρων – Σου πληρώνω το εισιτήριο κι έλα να μας ψηφίσεις».
Ο αριθμός των Ελλήνων που αποκλείεται από τα εκλογικά δρώμενα της χώρας μας είναι διόλου ευκαταφρόνητος. Υπολογίζονται σε 100.000 με 200.000 ψηφοφόρους ενώ άλλες πηγές αναφέρουν ότι το νούμερο αυτό μπορεί να φθάνει και τα 3.000.000, όπως ανέφερε πρόσφατο σχετικό άρθρο της Τάνιας Γεωργιοπούλου στην Καθημερινή. Και για αυτούς τους Έλληνες, σύμφωνα με την ομάδα «Θέλω κι ΕΓΩ να Ψηφίσω», «Η ελληνική Βουλή, κατά παράβαση του άρθρου 51 παράγραφος 4 του ελληνικού Συντάγματος ( αναθεώρηση 2001) δεν έχει ψηφίσει νόμο που να καθορίζει τον τρόπο άσκησης του εκλογικού δικαιώματος των πολιτών της στο εξωτερικό». Στο άρθρο της Καθημερινής τονίζεται επίσης ότι: «Δεν είναι τυχαίο ότι το θέμα έχει έρθει στο Κοινοβούλιο μόνο μία φορά –όταν ήταν υπουργός Εσωτερικών ο Προκόπης Παυλόπουλος (κυβέρνηση Καραμανλή)– και αποσύρθηκε γρήγορα. Άλλωστε είναι μεγάλο το ρίσκο στο εκλογικό σώμα να προστεθούν περίπου 3 εκατομμύρια ψηφοφόροι του εξωτερικού, σύμφωνα με μετριοπαθείς υπολογισμούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να ανατρέψουν δραματικά τα όποια προεκλογικά προγνωστικά».
Τι συμβαίνει όμως για το ζήτημα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και γιατί η νέα εκστρατεία υπέρ της ψήφου των απόδημων Ελλήνων υποστηρίζει ότι «Διεκδικούμε το αυτονόητο δικαίωμα του εκλέγεις και εκλέγεσθαι;».
Οι Γάλλοι για παράδειγμα από το 2012 ίδρυσαν την γαλλική εκλογική περιφέρεια Βόρειας Ευρώπης και στις τότε εκλογές «όλα τα κύρια γαλλικά κόμματα επέλεξαν υποψήφιους που έχουν την βάση τους το Λονδίνο», ανέφερε ο Γάλλος πολιτικός επιστήμονας στην Αγγλία, Φιλίπ Μαρλιέρ, σε σχετικό ρεπορτάζ του BBC.
Ο υποψήφιος με τους Γάλλους σοσιαλιστές Αξέλ Λεμάρ δήλωνε επίσης τότε σε άρθρο του Independent: «Αισθάνομαι ότι είμαι ένας ταξιδιώτης με ένα σακίδιο, με τα φυλλάδια στο ένα χέρι και το διαβατήριό μου στο άλλο. Αισθάνομαι σαν ένας πρωτοπόρος».
Και να ‘ταν μόνο αυτός στην ΕΕ. Πέρα από χώρες σαν την Γερμανία, την Αγγλία, την Ιταλία και την Ισπανία και η Κύπρος επιτρέπει στους πολίτες της να ψηφίζουν από απόσταση ενώ ο Μιχάλης Γουδής σε άρθρο του για το ζήτημα στο parallaximag.gr τονίζει τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξαν οι ψήφοι των Ρουμάνων του εξωτερικού στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές της χώρας.
Ενώ από τον περασμένη χρονιά οι Τούρκοι πολίτες του Βερολίνου και της Γερμανίας συμμετείχαν κανονικά και για πρώτη φορά στις εθνικές εκλογές της γείτονας χώρας. Στο Βερολίνο οι κάλπες για τους απόδημους Τούρκους είχαν στηθεί μάλιστα στο ποδοσφαιρικό στάδιο της πόλης Olympiastadion.
Η συνεισφορά των Ελλήνων του απόδημου ελληνισμού, οικονομική, επιστημονική, ιδεολογική, καλλιτεχνική και πολιτιστική στον κοινωνικό ιστό της χώρας ήταν από πολύ παλιά, και πολύ πριν την έλευση της Τρόικας και του Μνημονίου στην χώρα που προκάλεσε την έξοδο σχεδόν 200.000 νέων Ελλήνων στο εξωτερικό, πηγή ελπίδας, έμπνευσης και πρακτικής υποστήριξης της χώρας. Τα παραδείγματα της έμπρακτης συνεισφοράς του απόδημου ελληνισμού στην ζωή της χώρας μας είναι αμέτρητα: Από την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας στην Οδησσό και την ίδρυση της έδρας Κοραή στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου King’s College εώς το επιστημονικό και επαγγελματικό έργο χιλιάδων Ελλήνων επιστημόνων, παλιών σαν τον Δημήτρη Παπαδημητρίου, πρόεδρο του πιο σημαντικού οργανισμού για την μετανάστευση στην Αμερική του Migration Policy Institute, και των 200.000 περίπου νέων που εγκατέλειψαν την χώρα μας μετά το οικονομικό κραχ του 2009, η λίστα των αγαθών που φέρνουν οι Έλληνες του εξωτερικού στην χώρα μας είναι ατελείωτη.
Ταυτόχρονα η επανάσταση του ίντερνετ σε συνδυασμό με την ραγδαία και παράλληλη έκρηξη της παγκοσμιοποίησης ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια έχει κάνει τους πολίτες κάθε χώρας του κόσμου και ειδικά τους πολίτες της ΕΕ πιο συνδεδεμένους από ποτέ. Οι Έλληνες του εξωτερικού αποτελούν, στην κυριολεξία, την φωνή και το πρόσωπο της χώρας μας στο εξωτερικό. Και στα χρόνια της κρίσης που ζούμε, οι εκατομμύρια αυτοί πρέσβεις του ελληνισμού βρίσκουν ορθωμένο μπροστά τους ένα τείχος που τους εμποδίζει να φτάσουν στις κάλπες των εθνικών εκλογών και να προσφέρουν την ψήφο τους.
Κάποιοι Έλληνες βέβαια που ζουν στην χώρα ορθώνουν ενστάσεις απέναντι στο δικαίωμα της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού. Υποστηρίζουν ότι δεν έχουν επαφή με την ελληνική καθημερινότητα, ότι είναι καλοζωϊσμένοι και καλοταϊσμένοι Έλληνες που έκαναν κοπάνα από των χώρα. Ξεχνάνε να σκεφτούν ότι οι Έλληνες του εξωτερικού παλεύουν με νύχια και με δόντια για τα προς το ζειν τους εκεί.
Κατά κανόνα ζουν σε μη-πελατειακά κράτη όπου η αξιοκρατία, σε αντίθεση με την χώρα μας, είναι η Νο.1 αξία στον επαγγελματικό χώρο. Έχουν περιουσίες και συγγενείς στην Ελλάδα. Πάρα πολλοί εγκατέλειψαν την χώρα από το 2009 και μετά λόγω της τεράστιας κρίσης. Και η επαφή τους με την χώρα, η ευαισθησία και το ενδιαφέρον τους για μια πληθώρα ζητημάτων είναι συχνά πολύ πιο βαθιά, έντονη και με περισσότερη γνώση από αυτή πολλών Ελλήνων της ημεδαπής.
Ταυτόχρονα ξεχνάνε την τεράστια υλική και πνευματική προσφορά τους στα εσωτερικά της χώρας, οι οποίες αν απουσίαζαν η Ελλάδα του σήμερα ίσως να ήταν μια πολύ διαφορετική χώρα. Για να εξηγούμεθα: Πάρτε ας πούμε τους 30 Έλληνες κατοίκους Βενετίας και βοηθούς του μεγάλου φιλέλληνα Άλδου Μανούτιου που ήταν τα 30 δεξιά του χέρια στο τιτάνιο έργο του να διασώσει και να εκδώσει έπειτα αρχαία ελληνικά συγγράμματα. Φρούτα των έργων τους, μεταξύ άλλων, ο πρώτος τόμος των έργων του Αριστοτέλη που εξέδωσε το 1495 ενώ την ίδια χρονιά εξέδωσε μαζί με τους απόδημους έλληνες βοηθούς του και εννιά κωμωδίες του Αριστοφάνη.
Ο ελληνοαυστραλός ποιητής και συγγραφέας Κώστας Καλυμνιός μας θυμίζει και το έργο πιο επιφανών και μεταγενέστερων Ελλήνων από τους βοηθούς του Μανούτιου.
Σε διάλεξή τους στις 30 Νοεμβρίου του 2008 στην ελληνική κοινότητα στης Μελβούρνης στην Αυστραλία μιλούσε για το έργο του Ευάγγελου Ζάππα ο οποίος «το 1856 έδωσε 400 δικά του μερίσματα της Εθνικής Ατμοπλοΐας στον βασιλιά Όθωνα ώστε τα κέρδη να χρησιμοποιηθούν για την ίδρυση των Ολυμπιακών αγώνων. Το 1859 κατάφερε να αναβιώσει τους Ολυμπιακούς αγώνες σε μια πλατεία της Αθήνας». Ενώ τονίζει επίσης ότι ο Απόστολος Αρσάκης «με δικές του δαπάνες βοήθησε στην αποπεράτωση του Μεγάρου της οδού Πανεπιστημίου της φιλεκπαιδευτικής εταιρείας ενώ διέθεσε μεγάλα ποσά για την συντήρησή του. Σήμερα το κτήριο φέρει το όνομά του ‘Αρσάκειο’».
Πιο πρόσφατα ο έλληνας συγγραφές και κάτοικος Λονδίνου Στέφανος Λίβος στο δικό του άρθρο (http://stefivos.com/giati-na-psifizoun-osoi-zoun-sto-ekswteriko/ ) για το δικαίωμα ψήφου των ελλήνων του εξωτερικού τόνιζε χαρακτηριστικά: «Εγώ, για παράδειγμα, βγάζω βιβλία στην Ελλάδα. Δεν με αφορά η αγορά του βιβλίου; Δε με αφορά η συνεχόμενη αύξηση του ΦΠΑ στα βιβλία; Δε με αφορά η φορολογία στους ελεύθερους επαγγελματίες όταν θα κληθώ από τον εκδοτικό να μου πληρώσει τα ποσοστά από τις πωλήσεις;».
Οι ρίζες του φόβου του ελληνικού κράτους απέναντι στην πιθανότητα οι έλληνες του εξωτερικού να έχουν και αυτή δυνατή φωνή στα πολιτικά και οικονομικά δρώμενα της χώρας μέσω τη ψήφου τους μας φέρνουν στο νου αυτό που τόνιζε με μεγάλη δόση καυστικού χιούμορ και σαρκασμού ο αείμνηστος Βασίλης Ραφαηλίδης στο εξαιρετικό του βιβλίο «Ιστορία τοιυ Νεοελληνικού Έθνους ( κωμικοτραγική)»: Ότι δηλαδή η απέχθεια του ελληνικού πολιτικού κατεστημένου απέναντι στους έλληνες του εξωτερικού στηριζόταν στο γεγονός ότι οι ξενιτεμένοι αυτοί έλληνες απειλούσαν τα κεκτημένα τους και το πελατειακό κράτος. Κεκτημένα που μας οδήγησαν, θα έλεγε κανείς, στο παρελθόν στην χρεωκοπία και στην σημερινή κρίση.
Ο ερευνητής του ινστιτούτου Max Planck Μιχάλης Ιωαννίδης ανέφερε σε σχετικό άρθρο (http://www.constitutionalism.gr/site/2578-eyrwpaiko-dikastirio-dikaiwmat...) κάτι πολύ σημαντικό και σχετικό όσον αφορά την ανεπιτυχή προσπάθεια δύο ελλήνων του εξωτερικού, στο Στρασβούργο της Γαλλίας, του Νίκου σιταρόπουλου και του Χρήστου Γιακουμόπουλου που τον Σεπτέμβριο του 2007 ζήτησαν από το εκεί προξενείο να συμμετάσχουν στις εθνικές εκλογές στις 16 Σεπτεμβρίου του 2007.
Το αίτημά τους απορρίφθηκε και η καταγγελία που έκαναν για το γεγονός στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απέρριψε το αίτημά τους ότι η τακτική της ελληνικής πολιτείας στο ζήτημα αποτελεί παραβίαση του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής σύμβασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Ιωαννίδης τονίζει στο άρθρο του το εξής σημαντικό: «Όπως φαίνεται και από τα επιχειρήματα της ελληνικής κυβέρνησης στην επίδικη υπόθεση, η Ελλάδα χρησιμοποιεί την υποχρέωση παρουσίας στον τόπο εκλογών την ημέρα της ψηφοφορίας ως ένα πρακτικό μέσο για τον περιορισμό της συμμετοχής των Ελλήνων με κατοικία στο εξωτερικό στην εκλογική διαδικασία. Όπως υποστηρίζει η ελληνική κυβέρνηση στις θέσεις που υπέβαλλε ενώπιον του δικαστηρίου, μια γενική αναγνώριση του δικαιώματος των απόδημων να ψηφίζουν από τον τόπο διαμονής τους θα είχε σημαντικές πολιτικές ( και οικονομικές ) επιπτώσεις για την Ελλάδα». Τα σχόλια δικά σας σε αυτό το σημείο...
Το σίγουρο είναι ότι η νέα εκστρατεία «Θέλω κι ΕΓΩ να Ψηφίσω» των Ελλήνων του Βερολίνου θα φέρει στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής της χώρας ένα ζήτημα το οποίο κάθε άλλο παρά αμελητέο, ή, ασήμαντο είναι, ειδικά σε αυτή την φάση της Ελλάδας του Μνημονίου με την τεράστια ύφεση και ανεργία, που χρειάζεται άμεσα υποστήριξη από αυτό το κομμάτι του ελληνισμού που στεκόταν πάντα στο πλευρό της μεγάλης φτωχομάνας – πατρίδας.
Μένει να δούμε κατά πόσον οι έλληνες τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού θα λάβουν σοβαρά υπ’ όψιν τους τα διαχρονικά λόγια ενός παλιού προέδρου των ΗΠΑ, του Λίντον Τζόνσον, ο οποίος ανέφερε: «Εμείς διακηρύττουμε τις αρετές της δημοκρατίας στο εξωτερικό. Πρέπει να κάνουμε πράξη τις υποχρεώσεις αυτής της δημοκρατίας εδώ στο σπίτι μας. Η ψηφοφορία είναι το πρώτο καθήκον μιας δημοκρατίας εδώ στο σπίτι μας. Η ψηφοφορία είναι το πρώτο καθήκον της δημοκρατίας».
Και πόσω μάλλον στην δημοκρατία μιας χώρας με πρωτεύουσα την πόλη των Σωκράτη και Πλάτωνα που στις κρίσιμες εκλογές αυτής της Κυριακής αφήνει έξω από τον χορό της κάλπης κάποια από τα πιο ταλαντούχα παιδιά της που είναι σκορπισμένα στις τέσσερις γωνιές της υφηλίου...
Η Οδύσσεια της ψήφου τους πρέπει, επιτέλους, να έχει αίσιο τέλος. Θέλουν και αυτοί να ψηφίσουν.
