Ο Μποστ (και άλλοι) και η προεκλογική κινδυνολογία του 1964
Τις προάλλες, ένας παλιός δημοσιογράφος, στον τοίχο του στο Φέισμπουκ, παραλλήλισε τη σημερινή περίοδο με την προεκλογική περίοδο του 1964, και συγκεκριμένα θυμήθηκε το παλιό σύνθημα
«αυτή η δραχμή είναι δική σου», που ήταν το κεντρικό κινδυνολογικό σύνθημα της ΕΡΕ στις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964.
Το ιστολόγιο αγαπάει τον Μποστ, το ίδιο και πολλοί αναγνώστες, και κάθε τόσο παρουσιάζουμε σκίτσα του. Μάλιστα, εδώ και καιρό ανεβάζω σκίτσα του Μποστ που έγιναν πριν από 50 χρόνια με αφορμή σημαντικά γεγονότα της εποχής. Σήμερα θα κάνω μια μικρή παρέκκλιση αφού από τις εκλογές του 1964 έχουν περάσει 51 χρόνια. Με την ευκαιρία, παρουσιάζω κι άλλες δύο γελοιογραφίες της εποχής.
Στις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964, η νίκη του Γεωργίου Παπανδρέου ήταν σίγουρη και το μόνο διακύβευμα ήταν το εύρος της νίκης. Η ΕΡΕ, σε κατάσταση σχεδόν αποσύνθεσης μετά την αποχώρηση του Κ. Καραμανλή από την πολιτική, επέλεξε μια στρατηγική κινδυνολογίας με δύο άξονες, αφενός το Κυπριακό και αφετέρου τη σταθερότητα του εθνικού νομίσματος, της δραχμής.
Τον Ιανουάριο, ισχυροί οικονομικοί παράγοντες είχαν προβεί σε μαζικές αγορές χρυσής λίρας, θέλοντας να παρασύρουν σε πανικό τους απλούς πολίτες και να δημιουργήσουν κύμα απόσυρσης καταθέσεων. Παράλληλα, εμφανίστηκαν φέιγ βολάν με φωτογραφία μιας δραχμής και το σύνθημα «Αυτή η δραχμή είναι δική σου. Μην αφήσεις τον Παπανδρέου να σου την πάρει» ή «Αυτή η δραχμή είναι δική σου. Μην αφήσεις τον Παπανδρέου να την τινάξει στον αέρα». (Δυστυχώς δεν μπόρεσα να βρω κάποια φωτογραφία της προκήρυξης, αλλά δεν χωράει αμφιβολία για την ύπαρξή τους διότι έγιναν μηνύσεις και το θέμα απασχόλησε και τη δικαιοσύνη).
Στην πρώτη γελοιογραφία που θα δούμε, ο Μποστ σατιρίζει την διθεματική κινδυνολογία:
Η γελοιογραφία δημοσιεύτηκε στην Αυγή στις 26 Ιανουαρίου, δηλαδή τρεις Κυριακές πριν από τις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου. Ο Κανελλόπουλος με τον σύμμαχό του Σπύρο Μαρκεζίνη (σε εκείνες τις εκλογές η ΕΡΕ είχε συμμαχήσει με το μικρό Κόμμα Προοδευτικών) προσπαθούν να κρατήσουν την ισορροπία τους που κλονίζεται απο τις αντιφάσεις της κινδυνολογικής τους εκστρατείας -ενώ κραδαίνουν δύο πλακάτ με τα αντίστοιχα συνθήματα.
Και το μεν Κυπριακό ήταν ένα εντελώς υπαρκτό πρόβλημα, οπότε τα πυρά τα δέχτηκε το άλλο σύνθημα της ΕΡΕ, το «Σώσατε την δραχμήν».
Η γελοιογραφία του Φωκίωνα Δημητριάδη δημοσιεύτηκε στο Βήμα στις 2.2.64 και φυσικά παίζει πάνω στο σύνθημα «Αυτή η δραχμή είναι δική σου, μην αφήσεις τον Παπανδρέου να σου την πάρει». Κι αν οι ολιγάρχες δεξιά όπως κοιτάμε το μπαλκόνι δεν παραπέμπουν σε υπαρκτό πρόσωπο, ο πολιτικός αριστερά που κρατάει ένα μεγεθυμένο ομοίωμα δραχμής είναι ο Παναγής Παπαληγούρας, που διετέλεσε υπουργός, ιδίως οικονομικών υπουργείων, σε κυβερνήσεις Καραμανλή πριν και μετά τη δικτατορία.
Τι να την κάνεις όμως τη δραχμή όταν δεν έχεις φράγκο, θα μπορούσε να πει κανείς. Με αυτό το θέμα ο Μητρόπουλος (Νέα, 22 Ιαν. 1964) παρουσιάζει τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο να περιοδεύει την επαρχία με το σύνθημα «Κινδυνεύει η δραχμή» και να εισπράττει την απάντηση ότι «εμείς με δεκάρες ζούμε».
Συναφής είναι και η γελοιογραφία του Μποστ που βλέπουμε πιο κάτω. Δημοσιεύτηκε στην Αυγή στις 2 Φεβρουαρίου 1964. Σε περιοδεία του στην Κρήτη, ο αρχηγός της ΕΡΕ Παν. Κανελλόπουλος είχε δεχτεί έντονες αποδοκιμασίες και είχε δηλώσει ότι «Η Κρήτη διατελεί υπό δουλείαν και πρέπει να την απελευθερώσομεν» και είχε κάνει λόγο για «στίφη» αντιπάλων του.
Ο Μποστ παρουσιάζει τον Κανελλόπουλο με πλακάτ που γράφει «Σώσατε την δραχμήν». «Σώθηκε (δηλ. εξαντλήθηκε) προ πολλού» απαντούν οι… θηριώδεις Κρητικοί και δείχνουν τις άδειες τους τσέπες. Φυσικά, όλοι έχουν, κατά το στερεότυπο, βράκες, φαρδιά ζωνάρια, μαχαίρες και μουστάκες.
Ο Μποστ εκμεταλλεύεται εδώ πολύ τις ομοηχίες: Κρητών και κριτών, αοιδός και αηδόνι, θείος (θεϊκός) και θείος του Καραμανλή, μια και ο Κανελλόπουλος ήταν πράγματι θείος της Αμαλίας Καραμανλή, της συζύγου του Κωνσταντίνου, ενώ επίσης είχε φήμη δεινού ρήτορα. Το όνομα του πλοίου, Νίκη, συμπίπτει με τον τίτλο της πιο φανατικής φιλικά προσκείμενης στην ΕΡΕ εφημερίδας.
Ο τίτλος «Ουδέν μεμπτόν» παραπέμπει σε ένα γεγονός της προεκλογικής επικαιρότητας: λίγες μέρες νωρίτερα, ο στρατηγός Γεννηματάς, διοικητής του Β’ Σώματος Στρατού (και μετέπειτα αρχηγός ΓΕΣ) είχε δώσει διαταγή για μετακίνηση αξιωματικών, προκαλώντας ανησυχίες. Ο υπηρεσιακός υπουργός Εθνικής Άμυνας είχε απαντήσει ότι η κίνηση αυτή «ουδέν μεμπτόν» είχε.
Πέρα από την κινδυνολογία, πολλές άλλες αντιστοιχίες ανάμεσα στις δυο εκλογικές αναμετρήσεις, του 1964 και του 2015, δεν νομίζω πως υπάρχουν. Όσο για την τωρινή κινδυνολογία, νομίζω ότι αντιμετωπίστηκε και με ψυχραιμία και με αρκετό χιούμορ -ας πούμε, η ομάδα της Ελληνοφρένειας παρώδησε τα τηλεοπτικά σποτ του Σαμαρά και του ΠΑΣΟΚ, ενώ για τις αφίσες παρωδίας δυσκολεύεται κανείς να διαλέξει, τόσο μεγάλη είναι η ποικιλία. Δείτε, ας πούμε, μια καταπληκτική παρωδία παλπ εξωφύλλου από τον τοίχο φίλου φίλου στο Φέισμπουκ (εδώ το πρωτότυπο, του 1964 κατά σύμπτωση), τις εμφυλιοπολεμικές παρωδίες του luben.tv, ήτη σελίδα του Εθνοστεντόν στο Φέισμπουκ. Όπως λέγαμε, ένα γέλιο θα τους θάψει.
