Πρώτη φορά Αριστερά;
Ήταν τότε που ο ταυτισμένος με τα γουέστερν αμερικανός ηθοποιός, αλλά και πολιτικός, ClintEastwoodέλεγε: “Winingtheelectionisagood-news, bad-newskindofthing. Okay, now you’re the President!
The bad news is, now you’re the President”.Για πρώτη φορά Αριστερά; Ανεξάρτητα από τις διαφωνίες που μπορεί να έχει κανείς με τις επιλογές και τις έως πρότινος αναλύσεις του ΣΥΡΙΖΑ η εκλογική του νίκη αποτελεί σημείο καμπής για τις μελλοντικές εξελίξεις στη χώρα και την Ευρώπη. Ο ελληνικός λαός αποδοκίμασε ένα σύστημα πολιτικής εξουσίας στη χώρα το οποίο εναλλασσόταν από τη μεταπολίτευση και μετά και το οποίο μας οδήγησε στην κατάντια την οποία βιώνουμε σήμερα. Ωστόσο τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της νίκης έχουν σημασία για τις μελλοντικές εξελίξεις.
Οι συναινέσεις πάνω στις οποίες οικοδομείται η νέα κυβέρνηση θα έχουν καθοριστική σημασία για τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπιστεί η κρίση χρέους αρχικά, η κοινωνική κρίση εν συνεχεία. Για εκείνους που ασπάζονται τις διαφωτιστικές αξίες της αριστεράς και προσεγγίζουν με κριτική σκέψη τα ζητήματα που μας απασχολούν, αποτέλεσε ερωτηματικό η χθεσινή μετεκλογική σύμπραξη με τις δυνάμεις του εθνικολαϊκισμού. Παρόλα αυτά δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός αφού στο υπογάστριο του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ συναθροίστηκαν δυνάμεις της λαϊκής δεξιάς για λόγους απορριπτικής χειρονομίας.
Αυτό όμως είναι ταυτόχρονα επισφαλές αλλά και οξύμωρο. Η χώρα μας δεν είχε εμπειρία σε κυβερνήσεις συνεργασίας. Παρόλο που ο εκλογικός νόμος πριμοδοτεί δυσανάλογα πολύ τον νικητή, προκειμένου να τον εξοπλίσει με χαρακτηριστικά κυβερνητικής σταθερότητας, βλέπουμε πως πλέον είναι αδύνατος ο σχηματισμός μονοκομματικών κυβερνήσεων. Κατά συνέπεια είναι αναγκαστική, αν και θα μπορούσε να είναι πάντα ευκταία, η πολυκομματική συνεργασία. Όμως οι πολιτικοί συμβιβασμοί και οι πολιτικές συνεργασίες δίνουν και έναν πολιτικό συμβολισμό.
Ο E. Chartierπαρατηρούσε πως «όταν με ρωτούν αν ο διαχωρισμός μεταξύ αριστεράς και δεξιάς έχει ακόμη νόημα, η πρώτη σκέψη που μου έρχεται στο μυαλό είναι ότι ο άνθρωπος που με ρωτά δεν ανήκει στην αριστερά». Για το N. Bobbioη ανωτέρω διάκριση είναι εξ ορισμού πολωτική και παρόλο που κάποιος μπορεί να βρίσκεται στα αριστερά ή στα δεξιά και να αλλάξει, τίποτε δεν μπορεί να βρίσκεται ταυτόχρονα στα αριστερά και στα δεξιά.
Στα χρόνια της κρίσης η κοινωνία διαπαιδαγωγήθηκε από την αντιπολίτευση με δύο κυρίως σύμβολα: Την προδοσία της πολιτικής ελίτ και της ξένης κατοχής. Αυτό δημιούργησε πλέον μια συνείδηση η οποία έγινε κυρίαρχη. Από τη χρονική στιγμή κατά την οποία η συνείδηση αυτή άρχισε να γίνεται αντιληπτή από την προηγούμενη κυβέρνηση, η τελευταία προσπάθησε να αντιγράψει κάποιες από τις απόψεις του αντιπάλου και να τις παρουσιάσει ως δικές της. Είναι η κλασσική στρατηγική που ακολουθείται από τους χαμένους και βάσει της οποίας προσπαθούν να δημιουργήσουν μια σύνθεση αντιθέτων. Γίνεται όμως αυτό; Δεν γίνεται.
Ο τρόπος με τον οποίο πολιτεύτηκε η προηγούμενη κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες ζημίωσε τη χώρα με οικονομικούς όρους μιλώντας. Πολλά από τα όσα κατόρθωσε να επιτύχει το προηγούμενο διάστημα, τα τίναξε στον αέρα για λόγους εγωισμού. Η τότε αντιπολίτευση και σημερινή κυβέρνηση, πολιτεύτηκε επίσης στο ίδιο σκηνικό παρόλο που δεν το είχε ανάγκη, πράγμα που το γνώριζε από τον περασμένο Μάιο.
Επανέρχομαι λοιπόν στο ότι ο πολιτικός συμβολισμός θα είναι αυτός που θα διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στις μετέπειτα εξελίξεις. Στο τελευταίο άρθρο μου για την ανάγκη εκπόνησης μιας επενδυτικής στρατηγικής βασισμένης σε ιδιωτικά κεφάλαια και όχι δημόσιας χρηματοδότησης, έλεγα πως όπως για άλλους λόγους ξεκίνησαν τα Ολοκληρωμένα Μεσογειακά Προγράμματα με τη συμβολή της Ελλάδας, έτσι και σήμερα μπορεί να ξεκινήσει μια παρόμοια διαδικασία χρηματοδότησης της ανάπτυξης προς τις λιγότερο προηγμένες οικονομίες στο πλαίσιο της υπό διαμόρφωσης επενδυτική ευρωπαϊκής πολιτικής. Τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος να διεκδικήσουμε μια τέτοια διαδικασία.
Ξέρουμε καλά πως η απάντηση στα όποια εθνικιστικά μας προστάγματα θα είναι κι εκείνη εθνικιστική, με οικονομικούς όρους μιλώντας. Κάτι τέτοιο δεν συμφέρει την Ευρώπη. Ούτε όμως η άλλοτε διάκριση μεταξύ βορά-νότου, όπως κατά την περίοδο των Μεσογειακών Προγραμμάτων έχει σήμερα νόημα. Σήμερα αυτό που έχει νόημα είναι η δυνατότητα να χρηματοδοτηθεί η ανάπτυξη στις λιγότερο προηγμένες οικονομίες της Ευρωζώνης με ιδιωτικά κεφάλαια προερχόμενα από τις περισσότερο προηγμένες οικονομίες. Αντί τα κεφάλαια αυτά (έστω μέρος αυτών) να ταξιδεύουν στην Ασία, μπορούν να επενδυθούν στις χώρες που μπήκαν σε προγράμματα διάσωσης λειτουργώντας σαν ένας μηχανισμός ανακύκλωσης πλεονασμάτων. Με μια όμως σημαντική διαφορά! Πως δεν ζητούμε δημόσια χρήματα που δεν μπορούν να διατεθούν, αλλά ιδιωτικά. Θα πρέπει να ζητήσουμε μια πολιτική δέσμευση στην ακόλουθη βάση: Η χώρα μας θα μεταρρυθμίσει την οικονομία της προκειμένου να παράσχει ένα φιλοεπενδυτικό πλαίσιο που πρωτίστως θα εγγυάται την προστασία των επενδυτών. Αυτό το πρώτο βήμα θα οδηγήσει στην αύξηση των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων από τις προηγμένες οικονομίες της Ευρωζώνης (και όχι μόνο!), πράγμα που με τη σειρά του θα εξασφαλίσει την αποπληρωμή του χρέους καθιστώντας το βιώσιμο. Κατά συνέπεια τα spin-offτης πολιτικής αυτής θα οδηγήσουν τη χώρα μεσοπρόθεσμα με ασφάλεια στις αγορές.
Αυτό δεν είναι «νεοφιλελεύθερη» πολιτική. Είναι πολιτική πραγματικότητα. Ο τρόπος με τον οποίο θα οικοδομηθεί η κοινωνική πολιτική που ευαγγελίζεται η αριστερή ατζέντα είναι ζήτημα εσωτερικό. Εμείς θα κατανέμουμε τις αξίες όπως επιθυμούμε. Αλλά οι πόροι για την χρηματοδότηση των αξιών αυτών θα βρεθούν μόνο με μια τέτοιου είδους στρατηγική. Μια στρατηγική προστασίας και προώθησης των επενδύσεων. Αυτό μπορεί να σταθεί σήμερα ως πλαίσιο διαπραγμάτευσης.
Το επεισόδιο με μια διεκδίκηση στη βάση ειδικής μεταχείρισης ή εθνικιστικής έπαρσης, θα κρούσει στα φράγματα που χτίστηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα τελευταία τρία χρόνια και θα τελειώσει με τον πλέον επώδυνο τρόπο. Γι’ αυτό και ο πολιτικός συμβολισμός πρέπει να έχει ως πρόσημο την αξιοπιστία (pactasuntservante) και ως κατεύθυνση την προοδευτική αριστερά. Τότε μόνο μπορούμε να αρχίσουμε να ελπίζουμε. Όπως έλεγε και ο νυν Αμερικανός Πρόεδρος κατά την τελευταία του προεκλογική εκστρατεία, “Intheend, that’swhatthiselectionisabout. Doweparticipateinapoliticsofcynicismorapoliticsofhope?”
του Γιάννη Τζιουρά
Διεθνολόγος- Πολιτικός Επιστήμονας,
Υπ. Διδάκτωρ Νομικής ΑΠΘ
