«Σημασία έχει να παραμένεις άνθρωπος» - Η ιστορία μίας φωτογραφίας
Τρία αγοράκια αγκαλιασμένα σφιχτά. Λένε ότι μόνο οι άνθρωποι που αγαπούν, μπορούν να σε αγκαλιάσουν τόσο σφιχτά.
Ο Δημήτρης μεγάλωσε στη Λέρο. Οι δυο φίλοι του στη Συρία.
Γνωρίστηκαν πριν λίγες μέρες. Κι όμως βλέπεις στα μάτια τους ότι ακόμα κι αν οι δρόμοι τους χωρίσουν και δεν σμίξουν ποτέ ξανά, θα θυμούνται για πάντα ο ένας τον άλλο. Ακόμα κι αν τα προσφυγάκια από τη Συρία δεν ξαναδούν ποτέ ξανά στη ζωή τους το Δημήτρη που μοιράστηκε μαζί τους το φαγητό, τα παιχνίδια του. Τα παιδιά δεν είναι χαζά. Το μυαλό τους δεν χωράει έννοιες όπως “ιδιοκτησία” ή “πατρίδα”. Ο Δημήτρης και το κάθε παιδί τριών χρονών, δεν θα σκεφτεί ποτέ από μόνο του ότι το δεινοσαυράκι που του έφεραν δώρο, είναι “δικό του”, άρα δεν μπορούν να παίξουν με αυτό οι φίλοι του. Ούτε φυσικά θα σκεφτεί ότι το μέρος που γεννήθηκε και ζει, η Λέρος, είναι “δική του”, άρα σ' αυτήν δεν μπορεί να κοιμηθούν, να φάνε, να μάθουν να διαβάζουν, να μεγαλώσουν, να ερωτευθούν, να ζήσουν και οι φίλοι του από τη Συρία.
Ποιός άνθρωπος ακόμα κι αν είναι ο χειρότερος φασίστας, ακόμα κι αν είναι ο πιο οργισμένος ρατσιστής, δεν έχει χαμογελάσει στην παιδική του ηλικία, όπως χαμογελούν στη φωτογραφία οι τρεις φίλοι της Λέρου; Τα παιδιά δεν είναι χαζά. Καταλαβαίνουν πολύ καλύτερα από εμάς, τι είναι καλό και τι όχι. Ή για να το πούμε σωστότερα, καταλαβαίνουν πολύ καλύτερα τι είναι ανθρώπινο και τι όχι. Το δικό τους μυαλό είναι άδειο από στερεότυπα, δοξασίες, παγιωμένες αντιλήψεις χρόνων, αιώνων και χιλιετιών ολόκληρων.
Για το Δημήτρη, το διπλανό αγοράκι είναι απλά ο Ντάνιελ. Δεν είναι ούτε ο ξένος που θα του πάρει τη δουλειά, ούτε ο εγκληματίας που θα βιάσει τη μητέρα του και θα σκοτώσει τον αδερφό του. Δεν είναι ο μουσουλμάνος που θέλει να τον προσηλυτίσει στη θρησκεία του. Είναι απλά ο Ντάνιελ, είναι ο φίλος του που γλίτωσε το θάνατο από τον εμφύλιο στη Συρία, είναι ο αδερφός του που γλίτωσε και δεύτερη φορά το θάνατο από το ταξίδι του στα παγωμένα νερά του Αιγαίου. Είναι ο φίλος του που μοιράζεται μαζί του το δεινοσαυράκι “του” και τα παπούτσια “του”. Μοιράζεται μαζί του όλη την αγάπη που έχει μέσα στη μικρή του καρδιά. Κι ο Ντάνιελ το καταλαβαίνει. Και τον αγκαλιάζει. Τον αγκαλιάζει σφιχτά με τα μικρά του χέρια, έτσι όπως αγκαλιάζουν μόνο όσοι αγαπούν.
Να φυλάξεις μοναχά
σε μια μεγάλη φιάλη με νερό
λέξεις κι έννοιες σαν κι αυτές
απροσάρμοστοι, καταπίεση, μοναξιά, τιμή, κέρδος, εξευτελισμός
για το μάθημα της ιστορίας.
Το μέλλον της κοινωνίας μας είναι στα χέρια των παιδιών αυτών. Και δυστυχώς-ή ευτυχώς, το μέλλον του Ντάνιελ και του Δημήτρη περνά από τα δικά μας χέρια. Ας αναλογιστούμε όλοι μας την ευθύνη που έχουμε απέναντι σ' αυτά τα παιδιά. Εμείς πρέπει να τα προστατέψουμε από το ρατσισμό και τον φασισμό. Εμείς πρέπει να κρατήσουμε τα παιδιά της Λέρου, τα παιδιά μας, τα παιδιά όλου του κόσμου μακριά από κάθε μορφής σαπίλα που πάει κόντρα στην ανθρώπινη φύση. Ο άνθρωπος γεννιέται για να αγκαλιάζει κι όχι για να σφάζει. Γεννιέται για να αγαπήσει και να αγαπηθεί.
Θα 'ρθεί καιρός που θ’ αλλάξουν τα πράματα.
Να το θυμάσαι Μαρία.
Θυμάσαι Μαρία στα διαλείμματα εκείνο το παιχνίδι
που τρέχαμε κρατώντας τη σκυτάλη
– μη βλέπεις εμένα – μην κλαις. Εσύ είσ’ η ελπίδα
άκου θάρθει καιρός
που τα παιδιά θα διαλέγουνε γονιούς
δε θα βγαίνουν στην τύχη
Δε θα υπάρχουν πόρτες κλειστές
με γερμένους απέξω
Και τη δουλειά
θα τη διαλέγουμε
δε θά `μαστε άλογα να μας κοιτάνε στα δόντια.
Οι άνθρωποι – σκέψου! – θα μιλάνε με χρώματα
κι άλλοι με νότες
Να φυλάξεις μοναχά
σε μια μεγάλη φιάλη με νερό
λέξεις κι έννοιες σαν κι αυτές
απροσάρμοστο,ι καταπίεση, μοναξιά, τιμή, κέρδος, εξευτελισμός
για το μάθημα της ιστορίας.
Είναι Μαρία – δε θέλω να λέω ψέματα –
δύσκολοι καιροί.
Και θάρθουνε κι άλλοι.
Δεν ξέρω – μην περιμένεις κι από μένα πολλά –
τόσα έζησα τόσα έμαθα τόσα λέω
κι απ’ όσα διάβασα ένα κρατάω καλά:
«Σημασία έχει να παραμένεις άνθρωπος».
Θα την αλλάξουμε τη ζωή
παρ’ όλα αυτά Μαρία.
Ποίηση: Κατερίνα Γώγου
Κείμενο: Νικόλας Αγγελίνος
