Άξιον Εστί;
Άρης Σκιαδόπουλος
Αποτελεί αδιαμφισβήτητο δικαίωμα κάθε δημιουργού να διαθέτει το έργο του όπως αυτός επιθυμεί. Όπως ο κάθε πολίτης, είτε μεγαλοεφοπλιστής είναι,
είτε εργάτης στην ναυπηγοεπισκευαστική βάση του Περάματος, μπορεί να απολαμβάνει το έργο με το δικό του τρόπο και ανάλογα να δίνει σ΄ αυτό την δική του σημασία και ερμηνεία. Και, εν προκειμένω, οποιοδήποτε τραγούδι μπορεί να το ερμηνεύσει ο κάθε τραγουδιστής αρκεί να αποδίδονται τα δικαιώματα στην ΑΕΠΙ. Οπότε, κανένα πρόβλημα! Μπορεί κι ο Ρουβάς να ερμηνεύσει το Άξιον Εστί, ακόμα δε και τον Επιτάφιο, αρκεί να αποδοθούν τα δικαιώματα στο Μίκη.
Από εδώ και πέρα προκύπτουν δυο παρατηρήσεις:
Παρατήρηση 1η: Εάν ο κάθε δημιουργός θεωρεί ότι πρέπει να προστατεύει το έργο του, ή να το αφήνει ελεύθερο σε κάθε επιλογή. Και αν ο Μίκης συμφωνεί για την εκτέλεση του Άξιον Εστί από τον Ρουβά, no problem. Δικός του λογαριασμός. Απλά εδώ θα υπομνήσουμε ότι ο Μάνος Χατζηδάκις όταν πίστευε ότι πρέπει να προστατεύσει το έργο του, απαγόρευε σε κάποιους τραγουδιστές να το ερμηνεύσουν. Κα τούτο, γιατί θεωρούσε ότι το έργο πρέπει να ξεχωρίζει από μια συνολική αισθητική από την οποία δεν μπορούσε να αποκλείσει το κοινωνικό και πολιτικό της ήθος. Ο Μάνος έδινε πρωταρχική σημασία σε μια ιεραποστολική αφοσίωση του ερμηνευτή παρά στην εμπορικότητα του. Δεν θα διεννοείτο δηλαδή ποτέ στη θέση της Νταντωνάκη να βάλει την…Αλέξια. Μα ούτε και η Νταντωνάκη θα πήγαινε ποτέ στη…Γιουροβίζιον. Μ΄ αυτή την έννοια, το έργο του Μάνου περιεβλήθη διαχρονικά από ένα ήθος αδιαμφισβήτητο!
Παρατήρηση 2η : Ένα έργο όπως το Άξιον Εστί έχει τους συμβολισμούς του: Ερμηνεύεται από έναν κορυφαίο λαϊκό τραγουδιστή που προέρχεται από τα σπλάχνα ενός λαού δοκιμαζόμενου από πολιτικές και κοινωνικές ανισότητες. Έχει έναν ψάλτη, όπως ο Δημήτριεφ, λιτό και επιβλητικό όσο το φως που καταυγάζει την αγωνία της Δραπετσώνας και το Ναό της Απτέρου Νίκης. Έναν αφηγητή, το Μάνο Κατράκη, με μια αντρίκια δωρική αφήγηση που έρχεται απ ευθείας από το κολαστήριο της Μακρονήσου και συμβολίζει τον αέναο αγώνα ενός ολόκληρου λαού απέναντι στους δυνάστες του. Αυτό το έργο το οικειοποιήθηκαν δυο γενιές και το εγκολπώθηκαν και το κατέστησαν ύμνο Εθνικό μιας πατρίδας πολυτραυματισμένης από τους εσωτερικούς της εφιάλτες κι όσους την επιβουλεύτηκαν απέξω. Με λίγα λόγια: Δεν είναι απλά ένα έργο εμπορικό που μπορεί στην κάθε στιγμή να αποδώσει υλικά οφέλη στο δημιουργό του. Περιβάλλεται από μια ιερότητα που απαιτεί τον ανάλογο σεβασμό. Παραπέμπει σε στιγμές υπέρβασης όπου η θυσία αξιώνεται και η έννοια της Πατρίδας φωτοδοτεί φως ανέσπερο. Όλα αυτά δεν απαιτούν μια απλή ερμηνεία. Απαιτούν πάνω απ΄ όλα μια εσωτερικότητα που συνδέει διαχρονικά τις γενιές αυτού του τόπου. Απαιτούν ΒΙΩΜΑ διαχρονικό. Κι εδώ ο δημιουργός έχει πρόσθετη ευθύνη για να προστατεύσει το έργο του, πολύ περισσότερο όταν ο ίδιος είναι εν ζωή, όπως ο Μίκης!
Μα αλήθεια τελικά: Συνάδουν οι πρόσφατες δηλώσεις του Μίκη, για την ανάγκη αντίστασης και εθνικής αξιοπρέπειας απέναντι στους δυνάστες του τόπου, με την ανοχή από μέρους του της ερμηνείας του Άξιον Εστί από τον Ρουβά;
Μια χαρά παιδί είναι ο Σάκης. Όμορφος, με τους άψογους κοιλιακούς του και τις φιλοδοξίες του να ερμηνεύσει αύριο και..Οιδίποδα! Το ζήτημα όπως είναι τι συμβολίζει; Συμβολίζει ένα κοινό των σελέμπριτις που απέχουν χιλιάδες έτη φωτός από τη Δραπετσώνα, το Πέραμα και την Κοκκινιά. Απέχουν παρασάγγας από τα της Αγάπης Αίματα, τον Ήλιο το νοητό της Δικαιοσύνης. Καλά, ή κακά αυτή η τάξη πού εκπροσωπεί ο Σάκης είναι η τάξη της ελαφρότητας. Είναι η τάξη της απόλυτης αδιαφορίας για τη δολοφονία του Φύσσα, τους άνεργους της ζώνης του Περάματος, τους ανέστιους της κρίσης, τη μάνα που πήδηξε από το μπαλκόνι με το παιδί της στη Χαλκίδα, τους χιλιάδες απεγνωσμένους που δώσανε τέλος στη ζωή τους κάτω από το άγος της απόλυτης ανημπόριας. Εκπροσωπεί την τάξη που εν πολλοίς είναι ο ηθικός αυτουργός της κατάστασης που βιώνει αυτός ο τόπος. Ας βάλει λοιπόν ο Μίκης τους όποιους κερδοσκόπους του έργου του στη θέση τους. Είναι θέμα αυτοσεβασμού πια! Κι επιτέλους, μια τελευταία ερώτηση: Σκέφτηκε αν ποτέ θα συναινούσε ο Ελύτης σ΄ έναν τέτοιο διασυρμό;
