Ο Νίκος Φίλης για το χωρισμό Εκκλησίας - Κράτους
Άναδημοσίευση άρθρου του Νίκου Φίλη στην "Καθημερινή"
της Κυριακής για το χωρισμό Εκκλησίας - Κράτους.
Με διάφορες αφορμές (όπως προσφάτως η υποδοχή των λειψάνων της Αγίας Βαρβάρας με τιμές αρχηγού κράτους και η περιφορά τους σε νοσοκομείο) επανέρχεται στην επικαιρότητα το θέμα του χωρισμού Εκκλησίας - Κράτους. Θα περίμενε κανείς ότι η οικονομική δυσπραγία θα υποβάθμιζε, έστω συγκυριακά, το ενδιαφέρον των πολιτών και τη σημασία του θέματος. Συμβαίνει όμως το αντίθετο. Σύμφωνα με δημοσκόπηση (εταιρεία KΑΠΑ Research για «Το Βήμα της Κυριακής», 12.4.2015), το 74,5% της κοινής γνώμης τάσσεται υπέρ του διαχωρισμού Εκκλησίας - Κράτους και μόνο ένα ποσοστό 19,7% διαφωνεί.
Επίσης, στην ίδια δημοσκόπηση, η πλειοψηφία της κοινής γνώμης θεωρεί πως ο ρόλος της Εκκλησίας έχει αποδυναμωθεί λόγω των εσφαλμένων επιλογών της στο παρελθόν.
Ολοένα και ευρύτερα συνειδητοποιείται ότι η κρίση δεν είναι στενά οικονομική, αλλά κρίση αξιών. Η υπέρβασή της οδηγεί σε αναζητήσεις για μια νέα συλλογική, λαϊκή κουλτούρα δημοκρατικών και ορθολογικών αξιών, με κοινωνική δικαιοσύνη, εθνική αξιοπρέπεια, σεβασμό των δικαιωμάτων του πολίτη. Χωρίς μισαλλοδοξία!
Η χειραφέτηση της κοινωνίας από πλαστικά πρότυπα καταναλωτικού ευδαιμονισμού, αλλά και από ανορθολογικά προτάγματα, αναδεικνύεται αναγκαία συνθήκη για να θεμελιωθεί μια νέα πορεία της χώρας. Η ουσιαστική επανένταξη της Ελλάδας στην Ευρώπη δεν είναι εγχείρημα αυστηρά οικονομικό. Εχει ευρύτερες συμβολικές και ουσιαστικές διαστάσεις, σε μια περίοδο παγκόσμιας επέκτασης των διαφόρων θρησκευτικών φονταμενταλισμών.
Στα καθ' ημάς, οι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι η κρατικοποίηση της Εκκλησίας και ο θρησκευτικός χρωματισμός του κράτους, παρά τις συνθήκες εκκοσμίκευσης, παράγουν αναχρονιστικές συνδηλώσεις και εντάσεις στον δημόσιο βίο, που τελικώς βλάπτουν και τους δύο θεσμούς και απομακρύνουν πολιτισμικά τη χώρα από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
Η αναζήτηση των διακριτών ρόλων Εκκλησίας - Κράτους (ενόψει και της αναγκαίας συνταγματικής αναθεώρησης) είναι αντικείμενο της (συχνά αντιφατικής ή και επώδυνης) προσπάθειας εθνικής αυτογνωσίας, που δεν μπορεί να γίνεται με αξίωση «μετανοίας» και ποικίλους «αφορισμούς». Αντιθέτως πρέπει να εξελίσσεται μέσα στο δημοκρατικό πλαίσιο, στο οποίο αυτονοήτως εντάσσεται και ο σεβασμός της θρησκευτικής συνείδησης, αλλά και ευρύτερα το κράτος δικαίου.
Δεκαπέντε χρόνια μετά την «υπόθεση των ταυτοτήτων», διαπιστώνεται η διάψευση των καταστροφολογικών προφητειών, στις οποίες είχε επενδύσει κινδυνολογικά και διχαστικά η τότε εκκλησιαστική ηγεσία.
Σήμερα, όλοι ωριμότεροι, με πνεύμα καταλλαγής και δημοκρατική εγρήγορση, μπορούμε να προχωρήσουμε στα αναγκαία βήματα για τον εμπλουτισμό της ανοιχτής και δημοκρατικής ταυτότητας του σύγχρονου Ελληνα. Και συνιστά ευτυχή εξέλιξη η διακυβέρνηση της χώρας από ένα σχήμα που δεν βαρύνεται από αμαρτήματα, αγκυλώσεις και συμφέροντα του παρελθόντος. Από την κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας που επιδιώκει την ειλικρινή συνεργασία με την Εκκλησία, στο μεγάλο έργο ανόρθωσης της χώρας και της κοινωνίας.
ΥΓ.: Οι σκηνές χάους που δημιουργήθηκαν την Παρασκευή στο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο «Αγιος Σάββας», κατά την περιφορά των λειψάνων της Αγίας Βαρβάρας, καθώς εκατοντάδες προσκυνητές εισήλθαν στο νοσοκομείο, επιβεβαίωσαν τους φόβους και τις αντιρρήσεις μας γι' αυτήν την πρακτική, που εγκαινιάσθηκε προχθές στη χώρα μας. Γιατροί και ασθενείς διαμαρτυρήθηκαν... Ο φυσικός χώρος του προσκυνήματος των λειψάνων είναι οι ναοί και όχι τα νοσοκομεία ή τα σχολεία.
* Ο κ. Νίκος Φίλης είναι δημοσιογράφος, βουλευτής της Α΄ Αθηνών και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ.