Ο φόβος και το νηπιαγωγείο

Της Μαρίας Ξυπολοπούλου

Πιο έντονα απ’ όλους νιώθουν την αλλαγή τα παιδιά εκείνα που για πρώτη φορά θα βρεθούν στο σχολικό περιβάλλον,

οι μαθητές του νηπιαγωγείου. Τα παιδιά αυτής της ομάδας χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, ώστε να βοηθηθούν να αποκομίσουν ευχάριστες εναρκτήριες σχολικές εμπειρίες.

Ενώ κάποια παιδιά, μοιάζουν να μεταβαίνουν άνετα από τη μια κατάσταση στην άλλη, κάποια άλλα δείχνουν να δυσκολεύονται. Παίζει ρόλο ο χαρακτήρας, οι προγενέστερες εμπειρίες τους κι η υποστήριξη που δέχονται από το περιβάλλον τους.

Για τα παιδιά, κάθε μέρα είναι μια καινούρια εμπειρία, μια πρόκληση σε νέες καταστάσεις. Είναι φυσικό κάποιες φορές να φοβούνται, αντιμετωπίζοντας το άγνωστο. Οι φόβοι τους ενισχύονται καθώς αποκτούν την ικανότητα να συνδέουν την αιτία με το αποτέλεσμα. Πρόκειται για υγιείς αντιδράσεις, που τα βοηθούν να ζήσουν με ασφάλεια, σύμφωνα με την ηλικία τους. Καθώς μεγαλώνουν και πλουτίζουν τις εμπειρίες τους, εμπιστεύονται το περιβάλλον τους, αποκτούν σαφέστερη επίγνωση των ικανοτήτων τους και σταδιακά υποχωρούν οι περισσότεροι φόβοι.

Τι είναι ο φόβος;

Ο φόβος λειτουργεί προστατευτικά, προειδοποιώντας το παιδί να λάβει προφυλάξεις για κάποιον επερχόμενο κίνδυνο. Αυτή είναι η υγιής πλευρά. Πολλές φορές ωστόσο ο φόβος είναι υπερβολικός κι εμποδίζει το παιδί να χαρεί τη ζωή του.  Ένας από τους πιο συχνούς φόβους είναι ότι φοβάται να αποχωριστεί τους γονείς του, να πάει στο σχολείο.
Μια ιδιαίτερη μορφή του άγχους αποχωρισμού, είναι η σχολική φοβία. Το σχολειοφοβικό παιδί δυσκολεύεται ν’ αυτενεργήσει, παρουσιάζει δυσκολίες στην κοινωνική του συμπεριφορά, ενισχύει τις εξαρτήσεις του.

Στην προσχολική ηλικία, αλλά και σχολική, εμφανίζονται φόβοι για διάφορα αντικείμενα ή καταστάσεις. Π.χ. σκύλους, γιατρούς, σκοτάδι. Εδώ είναι βασικό να ξεχωρίσουμε μεταξύ του φόβου, γιατί κάτι συνέβη πραγματικά, δηλαδή το παιδί είχε κάποια άσχημη εμπειρία με το αντικείμενο/κατάσταση και του "εικονικού" φόβου, αν το παιδί μεταφέρει κάποια εσωτερική σύγκρουση του πάνω σε ένα αντικείμενο ή μια κατάσταση, στην προσπάθεια του να γίνει κύριος του προβλήματος. 

Γιατί να μιλήσω στο νηπιαγωγείο για τους φόβους;                                                                      

Το νηπιαγωγείο αποτελεί μια μεταβατική περίοδο για το παιδί. Αρχικά γιατί καλείται να αποχωριστεί την ‘’ασφάλεια’’ του σπιτιού του και να μεταβεί σε ένα τελείως διαφορετικό χώρο, με άγνωστα άτομα με τα οποία θα πρέπει να συνεργαστεί. Έπειτα στο τέλος της χρονιάς θα χρειαστεί να αποχωριστεί και πάλι αυτά τα άτομα, την τάξη του δηλαδή και να περάσει σε ένα άλλο στάδιο αυτό του σχολείου , όπου συχνά είναι με καινούρια άτομα, σε μια καινούρια τάξη, σε ένα τελείως διαφορετικό περιβάλλον. Πολλά παιδιά λοιπόν, φοβούνται αυτές τις αλλαγές.  Ο χρόνος που θα χρειάζεται να περνούν μακριά από την οικογένεια όταν θα πάνε στο δημοτικό θα είναι μεγαλύτερος από αυτόν στο νηπιαγωγείο. Επίσης, οι υποχρεώσεις του θα μεγαλώσουν καθώς θα κληθεί να μάθει ακόμα περισσότερα πράγματα.  Το να θέσει ο παιδαγωγός στο τέλος της σχολικής χρονιάς στο νηπιαγωγείο το θέμα του φόβου, και πώς αυτός βιώνεται από το παιδί είναι μια καλή ευκαιρία για να συζητηθεί μέσα στην τάξη ο φόβος της μετάβασης από την μια βαθμίδα εκπαίδευσης στην άλλη.

Όσο κι αν φαίνονται αφελείς, οι φόβοι είναι πραγματικοί για το παιδί κι ως τέτοιοι πρέπει ν’ αντιμετωπίζονται. Οι φόβοι του δεν ξεπερνιούνται αν τους αγνοήσουμε. Αντί να προσπαθούμε να του αποδείξουμε πως δεν πρέπει να φοβάται, είναι προτιμότερο να του δείξουμε ότι του συμπαραστεκόμαστε και μαζί θα αντιμετωπίσουμε ό,τι το φοβίζει. Περνάμε το μήνυμα πως δεν είναι ο μόνος που αντιμετωπίζει αυτόν τον φόβο.

Πηγή: Αντικλείδι