Ο καταμερισμός της ευθύνης (του Θανάση Σκαμνάκη)

Ο αντισημιτισμός, η βαρβαρότητα και η σιωπή

Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδωσαν, την εβδομάδα που πέρασε:  

“Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας ματαίωσε ένα ταξίδι του στο Ισραήλ, έπειτα από σχόλια που φέρεται ότι έκανε ο πρωθυπουργός του Ισραήλ περί πολωνικής συνέργειας στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, ανακοίνωσε σήμερα η εκπρόσωπος της πολωνικής κυβέρνησης.

Η κυβερνητική εκπρόσωπος επιβεβαίωσε ότι ο πρωθυπουργός, Ματέους Μοραβιέτσκι, δεν θα συμμετάσχει αυτή την εβδομάδα στη σύνοδο κορυφής των τεσσάρων χωρών της ομάδας του Βίσεγκραντ και πως η Πολωνία θα στείλει, αντί του πρωθυπουργού, τον υπουργό Εξωτερικών Γιάτσεκ Τσαπούτοβιτς.

Ο Μοραβιέτσκι ενημέρωσε τον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου για την απόφασή του να ματαιώσει την επίσκεψή του στη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας τους σήμερα το απόγευμα, δήλωσε η εκπρόσωπος Τζοάνα Κοπτσίνσκα.

Η σύνοδος κορυφής των τεσσάρων χωρών της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης που αποτελούν την Ομάδα του Βίσεγκραντ πρόκειται να πραγματοποιηθεί αυτή την εβδομάδα στην Ιερουσαλήμ.

Σε ανακοίνωση, που εκδόθηκε από το πρωθυπουργικό γραφείο του Νετανιάχου, αναφέρεται πως οι δηλώσεις του πρωθυπουργού, ο οποίος όταν έκανε τα σχόλια βρισκόταν στη Βαρσοβία για μια υπό την αιγίδα των ΗΠΑ διάσκεψη για τη Μέση Ανατολή, μεταφέρθηκαν εσφαλμένα από την Jerusalem Post, η οποία δημοσίευσε ένα διορθωμένο ρεπορτάζ.

Η πρεσβευτής του Ισραήλ στην Πολωνία Άννα Αζάρι κλήθηκε την Παρασκευή από την πολωνική κυβέρνηση και της ζητήθηκε να αποσαφηνίσει τα σχόλια του Νετανιάχου.

Ο Μοραβιέτσκι δήλωσε σε συνέντευξη που μεταδόθηκε σήμερα από το πολωνικό πρακτορείο ειδήσεων PAP ότι η Αζάρι εξήγησε πως ο Νετανιάχου αναφερόταν σε ατομικές περιπτώσεις Πολωνών που συνεργάσθηκαν με τους Ναζί”.

Στην είδηση υπάρχουν μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες, με προεξάρχουσα εκείνην που λέει πως η Ομάδα του Βίσεγκραντ, η αποτελούμενη δηλαδή από τις 4 χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης (Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Πολωνία) και η οποία προωθεί την πιο σκληρή αντιμεταναστευτική πολιτική, συνεδρίαζε στην Ιερουσαλήμ (την οποία σχετικά πρόσφατα ο Τράμπ αναγνώρισε ως πρωτεύουσα του κράτους του Ισραήλ, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις των Παλαιστινίων και των δημοκρατικών ανθρώπων στον πλανήτη).

Ωστόσο, η είδηση εστιάζει στην αναφορά περί της πολωνικής συνέργειας στην εξόντωση των Εβραίων της χώρας.

Και βέβαια είναι ένα από εκείνα τα κακά αστεία που κάνει η Ιστορία, να είναι ο Νετανιάχου ο υπερασπιστής των δικαιωμάτων των Εβραίων και εκείνος που θέτει ένα ενδιαφέρον ζήτημα του σκοτεινού παρελθόντος της Ευρώπης, το οποίο αποσιωπάται επισταμένως: της συνενοχής μέρους των πληθυσμών στο Ολοκαύτωμα.     

Στην Πολωνία, στην ευρύτερη περιοχή της Κρακοβίας, διασώζεται ακριβώς όπως ήταν τα χρόνια της γερμανικής κατοχής το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς και εν μέρει το στρατόπεδο υποδοχής και διαλογής των αφικνούμενων στα στρατόπεδα, κατά το πλείστον Εβραίων, το Μπιργκενάου, που έχουν γίνει πλέον από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Φυσικά, η επίσκεψή τους είναι μια συγκλονιστική εμπειρία και ένα μάθημα για την ανθρώπινη βία και τη φασιστική βαρβαρότητα, η οποία δεν πρέπει οι άνθρωποι να επιτρέψουν να επαναληφθεί.

Και είναι εντυπωσιακό, αλλά όχι ανεξήγητο, πως σε χώρες οι οποίες φιλοξένησαν τη φρίκη αναπτύσσεται σήμερα μια νέα μορφή του ξενοφοβικού και αντιανθρώπινου ρατσισμού και νεοφασισμού.   

Τη χρονιά 2016-17 στο Εθνικό Θέατρο ανέβηκε το έργο του Πολωνού συγγραφέα Ταντέους Σλομποντζιάνεκ “Η τάξη μας”, γραμμένο το 2009, το οποίο αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν σε ένα χωριό της ανατολικής Πολωνίας, το Γιεντβάμπντε.

Οι κάτοικοι του χωριού είναι κατά πλειοψηφία Εβραίοι, οι συμμαθητές της τάξης, Εβραίοι και χριστιανοί, ζουν ειρηνικά και με τις μικρές αντιθέσεις ενός χωριού και των μαθητών μιας τάξης. Αλλά αλλάζουν όψεις αρχικά με τη σοβιετική κατοχή και εν συνεχεία με τη γερμανική. Οι συμμαθητές αλλάζουν ρόλους, μετατρέπονται σε θύματα και θύτες εναλλάξ, συσσωρεύοντας καθημερινό, βιωματικό, ασήμαντο μεν αλλά τεράστιο μίσος.  

Το καλοκαίρι του 1941 μια ομάδα καθολικών κατοίκων σε συνεργασία με τους Γερμανούς συγκέντρωσαν στην κεντρική πλατεία του Γεντβάμπνε όλους τους Εβραίους της πόλης, καθώς και όσους από τα γύρω χωριά είχαν αναζητήσει καταφύγιο σε αυτήν, τους οποίους εξανάγκασαν σε πράξεις εξευτελισμού. Εν συνεχεία εκτέλεσαν 40 με επικεφαλής τον ραβίνο και οδήγησαν όλους τους υπόλοιπους, περίπου 300, στον αχυρώνα, όπου τους κλείδωσαν, περιέλουσαν με κιροζίνη γύρω-γύρω το ξύλινο κτίσμα και έβαλαν φωτιά καίγοντάς τους όλους ζωντανούς. Οι δράστες ήταν Πολωνοί, ενώ οι Γερμανοί στρατιώτες απλώς παρακολουθούσαν και σκότωναν επιτόπου όσους αποπειρώνταν να διαφύγουν.  

“Ο Αρθούρος Νέμπε, άνθρωπος-κλειδί της γερμανικής Κεντρικής Ασφάλειας, ο οποίος ανέλαβε να φέρει εις πέρας το εγχείρημα, βασίστηκε στην ένθερμη συμμετοχή των ίδιων των Πολωνών, των οποίων τα αντισημιτικά αισθήματα ήταν ιδιαιτέρως υψηλά, πράγμα θετικό για τους Γερμανούς, καθώς δεν ήθελαν τα Ες-Ες να αφήσουν τα ίχνη της συνενοχής τους. Τα πτώματα εντοπίστηκαν χρόνια αργότερα σε δύο ομαδικούς τάφους”.  

Μια “ασήμαντη” λεπομέρεια: “Οι κατοχικές αρχές είχαν ζητήσει, λέει, από τους προεστούς του χωριού να αφήσουν τουλάχιστον μία οικογένεια Εβραίων από κάθε επάγγελμα. Οι Πολωνοί αρνήθηκαν: είχαν αρκετούς δικούς τους τεχνίτες να κάνουν τη δουλειά τους.” (Το απόσπασμα είναι του Γρηγόρη Ιωαννίδη από την Εφημερίδα των Συντακτών).

Από το 2009 οπότε έγραψε το έργο ο Ταντέους Σλομποντζιάνεκ η πολωνική κυβέρνηση πήρε τα μέτρα της. Με νόμο έκανε ποινικό αδίκημα την αναφορά στην πολωνική ευθύνη για την εβραϊκή εξόντωση. Κι έτσι η σιωπή επέστρεψε στη χώρα.

Η ιστορία θέλει να περιγράψει πως το μεγάλο έγκλημα δεν έγινε από κάποιους βάρβαρους ναζί, σε έναν αθώο κόσμο. Έγινε από βάρβαρους φασίστες σε έναν κόσμο όπου ο αντισημιτισμός και ο ρατσισμός, η αντίληψη της φυλετικής ανωτερότητας, είχαν απλώσει ρίζες σε πολλές χώρες και λαούς της Ευρώπης, αλλά και πέραν του Ατλαντικού. Και πάνω σ’ αυτό το ρεύμα πάτησε και εξελίχθηκε η βαρβαρότητα, η οποία είχε συνεργούς, υποστηρικτές και θιασώτες.

Αυτό δεν έγινε και με τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης;   

Εκεί ο ελληνικός αντισημιτισμός πήρε την πιο μαχητική και ταυτόχρονα την πιο πολιτική και θεωρητική του μορφή, προσφέροντας την πρώτη ύλη για την ανάπτυξη οργανώσεων με εθνικιστικά αλλά και ναζιστικά χαρακτηριστικά.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ο αντισημιτισμός στην πόλη απέκτησε χαρακτηριστικά κινήματος - όπως επισημαίνει ο ιστορικός Γιώργος Μαργαρίτης, στο βιβλίο του “Ανεπιθύμητοι συμπατριώτες” (εκδόσεις Βιβλιόραμα) - με αποτέλεσμα, τον εμπρησμό του εβραϊκού συνοικισμού Κάμπελ τον Ιούνιο του 1931.  

Κατά τη διάρκεια της κατοχής οι Γερμανοί οδήγησαν στα στρατόπεδα και την εξόντωση πάνω από 50.000 Εβραίους της Θεσσαλονίκης. Το ποσοστό θανάτων είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη: σε σύνολο 70.000 εξοντώθηκαν πάνω από 50.000, δηλαδή πάνω από 70%, όταν στην ίδια τη Γερμανία θανατώθηκαν 160.000 από τους 250.000, δηλ. το 65%, στο Βέλγιο το 37%, στη Γαλλία 30% και μόνο στην Ολλανδία, τη Λιθουανία και τη Λετονία εξοντώθηκαν περισσότεροι, και φυσικά στην Πολωνία, όπου η εξόντωση ήταν σχεδόν καθολική, σε ποσοστό 90%.

Όλα αυτά είναι παρελθόν, το οποίο όμως επιστρέφει όσο το αποκρύπτουμε και το αποσιωπούμε. Και δεν είναι μόνο η πολωνική κυβέρνηση που το κάνει!

ΠΗΓΗ: kommon.gr