Πόσο άρρωστο είναι να βγάζεις selfies;
Πριν λίγους μήνες κυκλοφόρησε η hoax (ψεύτικη) είδηση ότι η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση (APA) χαρακτήρισε, επισήμως, ψυχική διαταραχή το να βγάζει κανείς selfies. Πολλοί (ανάμεσα σε αυτούς κι εγώ) το πίστεψαν και βιάστηκαν να ανησυχήσουν
για τον εαυτό τους ή να αναρτήσουν την είδηση θέλοντας να επιβεβαιώσουν αυτό που κατά βάθος ούτως ή άλλως πίστευαν: «Είστε “άρρωστοι” όσοι επιμένετε να ποστάρετε selfies. Ακόμα πιο άρρωστοι όταν για ένα like είστε ικανοί να κάνετε duck face ή να γδυθείτε».
“Selfie”: Λέξη της χρονιάς το 2013 από το Λεξικό της Οξφόρδης. «Σέλφι»: η συνήθεια που έγινε μανία.
Ψάχνοντας λίγο παραπάνω ανακάλυψα ότι πέραν της ψεύτικης είδησης που αναστάτωσε πολλούς και πολλές, επιστήμονες όντως ανησυχούν και συνδέουν τα selfies με ψυχικές διαταραχές. Πρώτη και καλύτερη φυσικά, τη ναρκισσιστική διαταραχή.
«Ο ναρκισσισμός είναι η διαταραχή προσωπικότητας όπου το άτομο ασχολείται υπερβολικά με τον εαυτό του, την εμφάνιση, τον τρόπο ομιλίας και γενικότερα την εικόνα την οποία δημιουργεί στους άλλους. Περνάει έτσι πολύ χρόνο της ημέρας μόνος… Το υπερβολικό ενδιαφέρον για τον εαυτό του οδηγεί στην κατάσταση όπου ερωτεύεται τον εαυτό του».
Ερωτευμένοι με τον εαυτό μας. Δεν λείπουν βέβαια και οι κρυφές σχέσεις ή αυτές που δεν θέλουμε να παραδεχτούμε ανοιχτά. Στην προσπάθεια μου να προσεγγίσω ανθρώπους που επανειλημμένα ποστάρουν selfies, για να αρχίσω την έρευνά μου, έπεσα πάνω στην Ζ.(ηθοποιός), η οποία σοκαρίστηκε όταν της ζήτησα συνέντευξη. Η απάντησή της ήταν: «Καλησπέρα. Ομολογώ ότι εξεπλάγην με το μήνυμα σου. Σε ευχαριστώ αλλά δε με ενδιαφέρει και μάλλον πρέπει να κόψω τα selfies. Είναι που δεν έχω κανέναν να με βγάζει. Να σαι καλά».
Το να μην υπάρχει κανένας γύρω, όπως στην περίπτωση της Ζ. ήταν το δεύτερο καμπανάκι. Ο Π. (2ο άτομο που προσέγγισα) μου είπε: «Φυσικά και κρύβει μοναξιά μια selfie. Και μοναξιά και ναρκισσισμό και πολλά- πολλά άλλα». «‘Όπως;» ρώτησα. Πολλά απωθημένα, μου απάντησε. «Εγώ ας πούμε πάντα ήθελα να γίνω rock star και να κάνω εξώφυλλα. Ε, εκτονώνομαι λίγο έτσι. Γίνομαι και εξώφυλλο άμα γουστάρω. Δεν είναι έτσι; Άλλοι μπορεί να ήθελαν να γίνουν μοντέλα ή δε ξέρω εγώ τι». Οι σταρ που ποστάρουν selfies τί θέλουν να γίνουν (σκέφτηκα); Καθημερινοί, απλοί άνθρωποι;
Ο Μάριος Ζίττης, ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής με έδρα την Κηφισιά, θεωρεί ότι έχει δοθεί υπερβολική διάσταση στο όλο θέμα με τις selfies: «Είναι πολύ νωρίς και πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στις απόψεις που διατυπώνουμε. Άλλωστε δεν υπάρχουν επίσημες στατιστικές αναλύσεις. Όπως οτιδήποτε καινούριο τεχνολογικά, έχει φέρει μια μικρή επανάσταση στον τρόπο επικοινωνίας των ανθρώπων και αυτό είναι που το κάνει “καυτό” θέμα. Αυτό που έχει σημασία είναι η χρήση που κάνουμε στο όποιο τεχνολογικό “μέσο”».
Η ιστορία του Danny Bowman, του 19χρονου νεαρού που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει όταν απέτυχε να «βγάλει» την τέλεια selfie, τι μας λέει όμως; «Εμένα προσωπικά δεν μου λέει τίποτα», συνεχίζει ο κ. Ζίττης. Ψύχραιμος. «Αυτό το παιδί είχε προφανώς σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας τα οποία δεν αντιμετωπίστηκαν. Δεν το πρόσεξε κανείς, δεν το βοήθησε κανείς, δεν το στήριξε κανείς και είτε έτσι- είτε αλλιώς, από τη στιγμή που δε βοηθήθηκε, θα έφτανε σε ένα τέτοιο σημείο. Δεν φταίει το μέσο γι αυτό. Το ίδιο μέσο χειρίζονται εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι που δεν έχουν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν».
Αυτό που θα έπρεπε να μας ανησυχεί και όντως ανησυχεί τη ψυχιατρική-ψυχολογική κοινότητα, συνεχίζει ο κ. Ζίττης είναι ο εθισμός στη χρήση των υπολογιστών και γενικότερα του διαδικτύου. «Αυτοί που “δαιμονοποιούν” τα selfies ή οτιδήποτε άλλο, μάλλον ξεχνάνε πως ήταν κάποτε νεότεροι και πως κάποιοι μεγαλύτεροι τότε, τους έκριναν γι αυτά που έκαναν και δοκίμαζαν. Εμείς αλλιώς φλερτάραμε και επικοινωνούσαμε, οι γονείς μας αλλιώς και ούτω καθεξής. Υπάρχει καλός ή κακός τρόπος επικοινωνίας; Ούτως ή άλλως το “φαινόμενο” selfie έχει απήχηση κυρίως στις ηλικίες 18-24. Όχι ότι δεν υπάρχει και ο 40αρης-45άρης που το κάνει».
Η Φ. ετών 38, κάνει αυτό ακριβώς, τα τελευταία δέκα χρόνια. Ξεκίνησε με την φωτογραφική της μηχανή και τώρα απλώς συνεχίζει με το κινητό. «Είναι σαν ημερολόγιο για μένα. Έχω ένα αρχείο με άπειρες selfies που το ονομάζω: Me (εγώ). Ανατρέχω σε αυτές για να δω πως ήμουν μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο της ζωής μου. Με βοηθάει να θυμάμαι τι έχω περάσει και που βρίσκομαι σήμερα». «Και δεν ποστάρεις καμιά;» τη ρωτάω. «Κάποιες ναι, αλλά τις περισσότερες τις βγάζω για να με δω εγώ και όχι για να με δούνε οι άλλοι».
Ο 45αρης-45αρα που ποστάρει selfie είναι απλώς ψώνιο; Ρωτάω τον ψυχίατρο (γιατί υπάρχουν πολλοί). Ο κ. Ζίττης χαμογελά. «Οι “νάρκισσοι” ή οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση που ψάχνουν επιβεβαίωση υπήρχαν πάντα, άσχετα αν παλιότερα δεν ποστάρανε selfies. Τότε φορούσαν το τάδε ή το δείνα μπλουζάκι. Την τάδε ή τη δείνα μάρκα. Το ότι διαφοροποιούνται τα μέσα που έχουμε για να διαπιστώσουμε κάποια πράγματα, δε σημαίνει ότι τελικά αυτά τα πράγματα συμβαίνουν πιο συχνά από ότι συνέβαιναν. Απλώς έχουμε μεγαλύτερη πρόσβαση στην “πληροφορία”».
Αυτή μπορεί να είναι και η περίπτωση του Κώστα Γούλια (22), ο οποίος δεν σταματά να ποστάρει selfies. «Παλιότερα έκανα μέχρι και duck face, αλλά τώρα το θεωρώ χαζό. Μου αρέσουν οι selfies. Αισθάνομαι καλά με τον εαυτό μου και θέλω να το δούνε όλοι. Δεν με νοιάζουν πια τόσο πολύ τα like αν και είναι μια επιβεβαίωση.
-Τα περισσότερα like που έχω πάρει; 500 και κάτι ψιλά… Αυτό που θα ήθελα να
βλέπουν οι άλλοι σε μένα είναι ότι είμαι ένας χαρούμενος και συμπαθητικός άνθρωπος. Γι αυτό και επιλέγω να τραβάω τον εαυτό μου, μέρα. Με φυσικό φως. Χωρίς καμιά ιδιαίτερη επεξεργασία». Μέσα μου εύχομαι το “concept” του Κώστα να φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα αν και όπως μου είπε δεν λείπουν και τα σχόλια τύπου: «Είσαι ψωνάρα!!!!*&@#$%*&*&*&*». Δεν ξέρω αν είναι, πάντως συμπαθητικός είναι πολύ.
Έχοντας πια μια ψυχραιμότερη ματιά, απέναντι στο θέμα selfie, αισθάνθηκα μια μικρή ανακούφιση. Είμαι κι εγώ άλλωστε από αυτούς που έχουν πειραματιστεί με την κάμερα του υπολογιστή ή του κινητού.
Για το τέλος άφησα την απάντηση του Χ. (φίλου) στην ερώτηση:
- Παίρνεις φωτογραφία του εαυτού σου και την ποστάρεις μόνο όταν νομίζεις ότι δείχνεις ωραίος;
«Πάντα δείχνω ωραίος. Ειδικά με την μπροστινή κάμερα του κινητού που έχει χαμηλότερη ανάλυση και λειτουργεί σαν φυσικό φίλτρο».
Γιατί η επίσης hoax (ψεύτικη) είδηση ότι η Apple, Samsung, Nokia ετοιμάζονται να καταργήσουν την μπροστινή κάμερα από τα καινούρια smartphones τους, ίσως να είναι πιο τρομακτική από το να πάσχουμε από σελφίτιδα.
(Της Ειρήνης Μαργαρίτη από το vice.com. Οι φωτογραφίες είναι του Φάνη Παυλόπουλου)
