«Κότα πίτα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη» (Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας)

Ιούλιος ή Ιούλης είναι ο έβδομος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό Ημερολόγιο και έχει 31 ημέρες. ΠΗΓΗ: eranistis.net

Στο αττικό ημερολόγιο ήταν ο πρώτος μήνας του έτους και ονομάζονταν «Εκατομβαιών» διάρκειας 30 ημερών που αντιστοιχεί με το χρονικό διάστημα από 23 Ιουνίου έως τις 23 Ιουλίου. Είναι ο ενδέκατος μήνας κατά το Εκκλησιαστικό ημερολόγιο, που αρχίζει τον Σεπτέμβριο, και ο πέμπτος κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο, γι’ αυτό αρχικά στα Λατινικά ονομάζονταν «Quintilis». Αργότερα, όμως, ο Αύγουστος Καίσαρας για να τιμήσει τον Ιούλιο Καίσαρα του έδωσε το όνομα Ιούλιος.

Αλώνισμα. Χρήστου Γ. Δημάρχου, Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής, Αθήνα 1947

Στη γλώσσα του λαού ο Ιούλιος λέγεται και «Αλωνάρης» ή «Αλωνιστής», επειδή αυτόν τον μήνα γίνεται το αλώνισμα των δημητριακών. Η παροιμία του τίτλου λέγεται και αλλιώς: «Κότα πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη.» και «Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.»

Άλλες παροιμίες είναι οι εξής: «Αλωνάρης τ᾿ αλωνίζει κι Αύγουστος τα ξεχωρίζει.», «Χιόνι μέσα στο Γενάρη, να οι χαρές του Αλωνάρη.», «Αλωνάρη με τ᾿ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.», «Έτσι το ‘χει το λινάρι, να ανθεί τον Αλωνάρη.», «Ό,τι έφτιασε ο Φλεβάρης έχει ο Αλωνάρης.», «Στο κακορίζικο χωριό τον Αλωνάρη βρέχει.», «Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χρυσάφι τ’ Αλωνάρη.», «Φάε βετούλι τον Γενάρη και γίδα τον Αλωνάρη.», «Βάλε κάλτσα το Γενάρη, βγάλτηνε τον Αλωνάρη.», «Τ’ Αλωναριού τα μεσημέρια και του Γεναριού οι νύχτες.»

«Γαμπρός αλωναριάτικος, κακό χειμώνα βγάνει.», «Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη και βαστάει τ’ αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη.», «Κάλλιο λόγια στο χωράφι, παρά ντράβαλα (φασαρίες) στ’ αλώνι.», «Ο Θεριστής θερίζει, ο Αλωνάρης αλωνίζει κι ο Αύγουστος ξεχωρίζει.», «Που μοχθεί το χειμώνα χαίρεται τον Αλωνάρη.», «Τ’ Αλωναριού τα κάματα (δυνατή ζέστη), τ’ Αυγούστου τα λιοβόρια (ζεστός δυνατός ανατολικός άνεμος).», «Τον Αλωνάρη δούλευε καλό χειμώνα να έχεις.»

Αλώνισμα. Χρήστου Γ. Δημάρχου, Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής, Αθήνα 1947

Για το αλώνι και το αλώνισμα βρίσκουμε και τα επόμενα: «Κάλλιο σιασμός [= ομόνοια] στον αύλακα και μη μαλιά [= μαλώματα] στ’ αλώνι.», «Κάλλιο τ’ αλώνι σου μικρό και νάν’ μοναχικό σου.», «Του ήλιου αλώνι  άνεμος, του φεγγαριού βροχίτσα.», «Μικρό μικρό τ’ αλώνι σου, νάναι μοναχικό σου.» και «Μόχτος, ίδρως στο χωράφι, καλοτράγουδο στ’ αλώνι.», που σημαίνει ότι αυτός που εργάζεται σκληρά θ’ απολαύσει τους καρπούς των κόπων του.

Χειρομύλισμα. Αλώνισμα. Χρήστου Γ. Δημάρχου, Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής, Αθήνα 1947

Τέλος, ο επαναστάτης στρατηγός Μακρυγιάννης καταγράφει την κοινή -και οδυνηρώς επίκαιρη- έκφραση «Ηύραν αλώνι ν’ αλωνίσουν.»: «Οἱ Ἀντιβασιλεῖς μας τήραγαν κι᾿ αὐτεῖνοι νὰ πάρουν κάνα λεπτό, ὅτι εἰς τὴν Ἑλλάδα ἧβραν ἁλώνι ν᾿ ἁλωνίσουν. Πιάσαν φατρίες μὲ τοὺς δικούς μας.»

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ομάδα του facebook Παροιμίες & γνωμικά.

Αν θέλετε να γίνετε μέλη της ομάδας, επισκεφτείτε τη διεύθυνση: https://www.facebook.com/groups/2285257741730850/

Περισσότερες παροιμίες, παροιμιώδεις φράσεις και γνωμικά μπορείτε να βρείτε στο αρχείο μας ΕΔΩ

ΠΗΓΗ: eranistis.net