Ολυμπία ντε Γκουζ, μια πολίτισσα (του Θανάση Σκαμνάκη)

 

“Το σύμβολα της Γαλλικής Επανάστασης είναι γυναίκες από μάρμαρο ή μπρούντζο, με σφριγηλά γυμνά στήθη, κόκκινα σκουφιά

και σημαίες που κυματίζουν στον αέρα.

Η Επανάσταση διατύπωσε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, αλλά όταν η επαναστάτρια Ολυμπία ντε Γκουζ πρότεινε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων της Γυναίκας και της Πολίτισσας φυλακίστηκε, το Επαναστατικό Δικαστήριο την καταδίκασε και η γκιλοτίνα της έκοψε το κεφάλι. Ανεβαίνοντας τα σκαλιά του ικριώματος η Ολυμπία, ρώτησε:  “Αν οι γυναίκες είμαστε άξιες ν’ ανέβουμε στην γκιλοτίνα, γιατί να μην είμαστε άξιες ν’ ανέβουμε και στα έδρανα του δικαστηρίου;”

”Δεν μπορούσαν. Ούτε να μιλήσουν ούτε να ψηφίσουν. Η Συμβατική, το Επαναστατικό Κοινοβούλιο είχε καταργήσει όλες τις γυναικείες πολιτικές οργανώσεις και είχε απαγορεύσει στις γυναίκες να συζητούν με τους άντρες σαν ίσος προς ίσον.

Οι συντρόφισσες της Ολυμπίας ντε Γκουζ κλείστηκαν στο φρενοκομείο.

Λίγο μετά την εκτέλεσή της ήρθε η σειρά της Μανόν Ρολάν. Η Μανόν ήταν η σύζυγος του υπουργού Εσωτερικών, αλλά ούτε αυτό την έσωσε.

Την καταδίκασαν για την “αφύσικη επιρρέπειά της στην πολιτική δραστηριότητα”.

Είχε προδώσει τη γυναικεία φύση της, που ήταν να προσέχει το σπίτι της και να γεννάει γενναίους γιους, και είχε διαπράξει τη θανάσιμη αμαρτία, να χώνει τη μύτη της σε κρατικά, αντρικά ζητήματα.  

Και η γκιλοτίνα έπεσε ξανά.”

Αυτά γράφει ο Εντουάρντο Γκαλεάνο, στο βιβλίο του “Οι καθρέφτες”, προκειμένου να μας υπενθυμίσει κάμποσα πράγματα:

Όπως, το ότι η γαλλική επανάσταση δεν ήταν για όλους, και οι γυναίκες όχι μόνο δεν απέκτησαν δικαιώματα, αλλά έχασαν και δικαιώματα που είχαν - αν πάρει κανείς υπόψη το ρόλο τους και στο προηγούμενο καθεστώς και στη διάρκεια των φλεγόμενων εκείνων ημερών.

Όπως, το ότι η γαλλική επανάσταση δεν ήταν μια και ενιαία: μέσα της έθρεψε το πληβειακό κίνημα που εξέφρασε ο Γράκχος Μπαμπέφ ή τη διεκδίκηση της γυναικείας χειραφέτησης που εξέφρασαν η Ολυμπία ντε Γκουζ και η Μανόν Ρολάν.

Όπως, το ότι τα αιτήματα που προβάλλονται σε μια ιστορική εποχή, ανώριμα πιθανόν, μπορεί να είναι η πρόβλεψη και η επανάσταση του μέλλοντος.

Όπως, το ότι η διεκδίκηση της γυναικείας χειραφέτησης, που πήρε υπόσταση με το αίτημα της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων της Γυναίκας και της Πολίτισσας, παραμένει διεκδίκηση μετά από διόμιση αιώνες περίπου.

Όπως, το ότι αν δεν απελευθερωθούν τα πιο καταπιεσμένα τμήματα της κοινωνίας, η επαναστατική κοινωνία δεν θα μπορεί να βρει δικαίωση.

Αυτές οι επιστροφές στην Ιστορία, είναι πολύτιμες. Καθώς δεν σημαδεύουν μόνο τις παραλείψεις του παρελθόντος, αλλά επισημαίνουν τα κενά των σχεδίων που καταρτίζονται στο παρόν. Και επί πλέον, υπενθυμίζουν, σε εποχές ανιαρών καθημερινοτήτων, ύφεσης, αδράνειας, απογοήτευσης, αποστράτευσης, πόσος κόπος χρειάζεται για να καρπίσουν οι κοινωνικές διεκδικήσεις, αλλά που χωρίς αυτόν τον κόπο δεν θα καρπίσουν ποτέ.  

Υποδεικνύουν επίσης πως η παρούσα βαρβαρότητα έχει αφετηρία και αιτίες. Πως ο καπιταλισμός, ακόμα και αν μια μεγαλειώδης επανάσταση όπως η γαλλική τον έφερε στο πολιτικό προσκήνιο, καταστρέφει τις δυνάμεις που δημιουργεί. Δημιουργεί και καταστρέφει. Οδηγώντας σε απόγνωση τους ανθρώπους του.         

Η Ολυμπία ντε Γκούζ δεν είναι πια, παρά ένα μικρό παράθεμα στα βιβλία που γράφουν για την επανάσταση. Κι ωστόσο, κατά ένα περίεργο(;) παιχνίδι του καιρού και της μοίρας, κάποιος συγγραφέας την ανασύρει από τη λήθη, κάποιοι άλλοι την πολλαπλασιάζουν στη συνείδησή τους, και κάποια παιδιά μπορεί να τη ζωντανεύουν στη δική τους διεκδίκηση, δίνοντας νόημα στο παρελθόν και δύναμη στο παρόν. Έτσι ξαναγίνεται επίκαιρη. Οι κύκλοι του κόσμου.

(“Τα καλά κορίτσια δεν μιλάνε για πολιτική” ειρωνεύεται σ’ ένα τραγούδι της η Ντούλτσε Πόντες)

Κι έτσι, οι επιστροφές στην Ιστορία επικυρώνουν το αιώνιο σύμβολο και σκέψη των επαναστατημένων ανθρώπων, στην ήττα τους, στην εξορία τους ή στην μοναξιά τους (γιατί στην έξαρσή τους δεν προλαβαίνουν να σταθούν και να απαντήσουν σε ερωτήματα που έτσι κι αλλιώς δεν τίθενται): τίποτα δεν πάει χαμένο.

ΠΗΓΗ: kommon.gr