kozanitvbanner1363x131pix

banner 728x90 PJC 4

b834pix

ecofloor230

ΤΕΝΤΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ 1

pantelidisGIF834pix

asepop 2021 a

artinhouse2

garden hall banner1

musicart834pix

κοζάνη, ειδήσεις, νέα, Πτολεμαΐδα

noisi1

Το δίδαγμα του Γληνού

Το δίδαγμα του Γληνού του Δημήτρη Μπάτση*

«…Η οικονομία που στηρίζεται στο κέρδος και στην εκμετάλλευση της εργασίας ανθρώπων, κλείνει μέσα της αντιθέσεις, που οδηγούνε με καταναγκασμό σε ανταγωνισμούς και σε πολέμους.

Μόνο μια οικονομία που θα ρυθμισθεί απόλυτα σε κοινοχτηματική βάση που δε θα είναι οικονομία κέρδους και εκμετάλλεψης, που θα παράγει όσο χρειάζεται το σύνολο και θα κατανέμει την παραγωγή ανάλογα με τις ανάγκες όλων εκείνων που συμμετέχουνε σ’ αυτή, μόνο αυτή μπορεί να κόψει σύρριζα τις αιτίες των ανταγωνισμών και των πολέμων. Η κατάργησή τους προϋποθέτει την κατάργηση του καπιταλισμού. Αν όλο αυτό το κολοσσιαίο προτσέσο μπορεί να συντελεστεί χωρίς πολέμους και επαναστάσεις τότε μόνο μπορεί να είναι βάσιμη η ελπίδα, πως ο πόλεμος οριστικά θα διαγραφεί σαν μέσο διακανονισμού των διακανονισμών.

Ο πόλεμος άρχισε τους προϊστορικούς χρόνους με την εγκαθίδρυσι της ιδιοκτησίας των μέσων που παράγουνε τα υλικά αγαθά (γης, ζώων, ανθρώπων, εργαλείων μηχανών) και θα τελειώσει όταν θα εγκαθιδρυθεί σ’ όλη τη γη η κοινοχτημοσύνη των μέσων παραγωγής.

Έτσι θα κλείσει ο πύρινος κύκλος της εκμετάλλεψης, της αρπαγής, της αιματοχυσίας, του ολέθρου και της βαρβαρότητας και θα βασιλέψει ειρήνη απάνω στη γη· ειρήνη και λευτεριά και δικαιοσύνη. Οι παλαιοί Αργοναύτες ξεκίνησαν για ν’ αρπάξουν το Χρυσόμαλλο Δέρας! Από τότες όλοι οι λαοί μάχονται και σφάζονται γι’ αυτό. Εκείνοι που θα κατορθώσουνε να εξαφανίσουνε το “Χρυσόμαλλο Δέρας” από τη γη θα είναι οι Αργοναύτες που θα σώσουνε την ανθρωπότητα από τον πόλεμο. Ποιοι θα είναι αυτοί;»

Δ. Γληνός, από το τέλος του πρώτου μέρους της «Τριλογίας του Πολέμου»**

Οι λίγες γραμμές αυτές γράφονται για τη δεύτερη επέτειο του θανάτου του Δημήτρη Γληνού, που το έργο του και η προσωπικότητά του σφράγισε μια ολόκληρη περίοδο της νεοελληνικής ιστορίας, της ιστορίας της πάλης του αγωνιζόμενου λαού μας για το λυτρωμό του απ’ τη κοινωνική, εθνική και πνευματική σκλαβιά.

Ο «Ανταίος» θέλει να ’χει τη φιλοδοξία ότι θα μπορέσει σύντομα να συμβάλει με όσες δυνάμεις διαθέτει στην ανάλυση του έργου του πνευματικού αγωνιστή, του δασκάλου, του πρωτοπόρου μυαλού στη σύλληψη του νοήματος της αληθινής ανοικοδόμησης της Ελλάδας.

Ο Γληνός άφησε βαριά κληρονομιά σε μας τους νεώτερους τη συνέχιση ενός πολύπλευρου έργου τόσο για τη θεώρηση και την ανάλυση σε σωστή βάση των χαρακτηριστικών της εθνικής και κοινωνικής ζωής της χώρας μας, όσο και για τη μέθοδο και το δρόμο της δημιουργικής μεταβολής τους.

Το δεύτερο στοιχείο του Γληνού που δίνει τη διαλεκτική ενότητα στη σύνθεση θεωρίας και πράξης μέσα στη συγκεκριμένη κοινωνική πραγματικότητα της Ελλάδας πρέπει να προσεχτεί ιδιαίτερα απ’ τον κάθε μελετητή των συγκεκριμένων προβλημάτων της ανοικοδόμησής της. Γιατί ο Γληνός όπως πολύ σωστά παρατηρήθηκε ένιωσε τη βαθιά σημασία του ρόλου ενός πραγματικού αναγεννητή που δεν του φτάνει η στατική μελέτη της πραγματικότητας αλλά αγωνίζεται ταυτόχρονα και για τη μετατροπή της.

Ο Γληνός μετουσίωσε τη διαλεκτική του σκέψη μεσ’ τα προβλήματα της κοινωνικής πραγματικότητας και συλλαβαίνοντας το σωστό νόημα της κοινωνικής ζωής και την ζωντανή αλληλουχία των φαινομένων της, ζήτησε να βρει και να δώσει τις λύσεις που θα ’λυναν τις αντιθέσεις κάθε φορά οδηγώντας σε μια ολόπλευρη καινούρια της σύνθεση.

Και μελέτησε σ’ όλους τους τομείς τα προβλήματα της νεοελληνικής πραγματικότητας ο Γληνός. Και ακόμα σπουδαιότερο αποκατάστησε τη συνοχή και την ενότητά τους σαν κοινωνικών λειτουργιών μεσ’ τη πορεία για το καινούριο κοινωνικό γίγνεσθαι. Και είδε ο Γληνός το λαό δυναμικό φορέα και μοναδικά ζωντανό παράγοντα για την αναστήλωση και την προκοπή τους.

Η δουλειά του Γληνού έδωσε καρπούς στη μελέτη της διαλεκτικής φιλοσοφίας και του διαλεκτικού ιστορικού υλισμού, της κοινωνιολογίας, της παιδείας, του γλωσσικού ζητήματος, και στην αναζήτηση πρακτικών λύσεων για τα πιο ζωντανά προβλήματα (πολιτικά-εθνικά-οικονομικά) της μετάβασης της Ελλάδας στην καινούργια κοινωνική και πολιτιστική της ζωή.

Το έργο του Γληνού και το παράδειγμα της ζωής του δίνουν δυο πολύτιμα διδάγματα για το σωστό προσανατολισμό της νεοελληνικής επιστημονικής σκέψης:

Πρώτο: ότι το σημερινό καθεστώς της «επίσημης» πνευματικής ζωής που υποβαστάζει τα σάπια θεμέλια της παρασιτικής και αντιδραστικής άρχουσας τάξης στην Ελληνική κοινωνία δεν αφήνει πια κανένα περιθώριο σ’ ένα πραγματικό προοδευτικό επιστήμονα για γόνιμη δουλειά στα πλαίσια της σημερινής πραγματικότητας που ιστορικά χρεοκόπησε οριστικά και

Δεύτερο (που είναι η άλλη όψη του πρώτου): ότι οποιαδήποτε δημιουργία πνευματική, επιστημονική κ.ά. που να μην τοποθετείται στη σωστή αντίληψη και θεώρηση (για δράση) της κοινωνικής πραγματικότητας και που να μην εξυπηρετεί το συμφέρον του λαού για τη μετατροπή της, είναι καταδικασμένη όχι μόνο να μη συμβάλει στη πρόοδο, αλλά και να βοηθάει στην οπισθοδρόμηση, στην αντιδραστικότητα και το λιγότερο στον κοινωνικό ανεδαφισμό.

Δεν μπορεί να υπάρξει δηλαδή πραγματική επιστημονική σκέψη που μεθοδολογικά, ιδεολογικά και ουσιαστικά να καταλήξει σε λύσεις έξω από το συμφέρον του λαού και εναντίον του. Γιατί η επιστήμη είναι κοινωνική λειτουργία και όχι άθροισμα συλλογιστικών και γραφικών παραστάσεων και νοημάτων τέλειων για τον εαυτό τους, και σαν τέτοια η επιστήμη δεν μπορεί παρά να εντάσσεται αρμονικά με τις άλλες κοινωνικές λειτουργίες στην εξυπηρέτηση του συνόλου των προοδευτικών δυνάμεων που κινούν και αναπτύσσουν την κοινωνική ζωή σαν οι κύριοι μοχλοί της. Και τέτοιες δυνάμεις δεν είναι άλλες από τον λαό που δουλεύει και παράγει τον υλικό και τον πολιτιστικό πλούτο.

Και φτάνουμε σ’ ένα άλλο σημείο που οι επιστήμονες κι’ οι δουλευτές της ανοικοδόμησης πρέπει βασικά να προσέξουν.

Το σημείο αυτό αφορά την ενότητα και την ισοτιμία, ή πιο ακριβόλογα το ισοδύναμο της συμβολής του κάθε επιστημονικού τομέα στο έργο της ανοικοδόμησης σαν συνθετικού συνόλου ποσοτικά και ποιοτικά όλων των επί μέρους κοινωνικών συντελεστών για την ανάπλαση της χώρας.

Η οξύτατα δυνατή χρήση της διαλεκτικής μεθόδου από το Γληνό δείχνει ακριβώς στη πράξη και τη θεωρία, ότι δε χωράν «αξιολογήσεις» επιστημονικών κλάδων από τα πριν δοσμένες, δεν είναι δηλ. παραδεκτές διακρίσεις που να τονίζουν τη σημασία ενός κλάδου σε βάρος των άλλων.

Αυτό είναι ένα υπόλειμμα του στατικού ιδεαλισμού που ξεχωρίζοντας το νου από την ύλη, το υποκείμενο από το αντικείμενο, και τη θεωρία από τη πράξη, σπάζει την ενότητα των επιστημονικών κλάδων σαν κοινωνικών λειτουργημάτων και υψώνει κάθε φορά έναν απ’ αυτούς πάνω απ’ τους άλλους μεταβάλλοντάς τον σε υπερκοινωνική λειτουργία (όπως ακριβώς κάνει όταν υποτάσσει και «αξιοποιεί» την «ύλη» μέσα στο «πνεύμα»).

Για τη χώρα μας ιδιαίτερα με τη καθυστερημένη ανάπτυξη της «ακαδημαϊκής» σκέψης που ’μεινε προσκολλημένη στα σκουριασμένα καλούπια του καντιανού ιδεαλισμού και γερμανικού νεοϊδεαλισμού με τις φασιστικές παραφυάδες του δεν είναι συμπτωματικό τ’ ότι αναπτύχτηκαν λογιών λογιών μορφές τέτοιες «θεωρίες».

Έχουμε Τεχνοκράτες που θεοποιούν την Τεχνική και τη βάζουν πάνω από το «ευτελές υλικό» που τη δημιουργεί και που υποτάσσουν στα (θεία) «κελεύσματά» της κάθε άλλη κοινωνική-πολιτική δράση. Έχουμε από την άλλη αγροτιστές που βλέπουν την ανάπτυξη της κοινωνικής ζωής μονόπλευρα και αντιδραστικά με την χρησιμοποίηση ξεπερασμένων μορφών αγροτικής οικονομίας, έχουμε γεωπολιτικούς που ζητούνε να βρει η χώρα το «εδαφικότηςυπόβαθρο» για να ζήσει, έχουμε εμποροοικονομιστές που ζητάνε να ζήσει η χώρα μονάχα σαν έμπορος και μεσίτης της Ανατολικής Μεσογείου και με μετανάστευση του «πλεονάζοντος» πληθυσμού. Έχουμε κι άλλες πολλές ποικιλίες που παρουσιάζονται στην επιστήμη με αξιώσεις «νέων θεωριών» και που ξεκινούνε από την ίδια ρίζα της πολιτικής αντιδραστικότητας και της λαθεμένης κοινωνικοφιλοσοφικής τοποθέτησης. Οι «θεωρίες» αυτές δεν κάνουν τίποτ’ άλλο παρά να διασπούν την ενότητα της επιστήμης στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της ανοικοδόμησης.

Δεν κάνουν τίποτ’ άλλο παρά να ματαιώνουν στην ουσία τη λύση των πρακτικών της ζητημάτων δίνοντάς τους λαθεμένη και ανεδαφική-εξωκοινωνική και αντικοινωνική τοποθέτηση.

Το έργο του Γληνού με τη συνθετική του πολυμέρεια πρέπει να σταθεί οδηγός στο περιεχόμενο και στη μέθοδο για τη μελέτη της κοινωνικής ζωής σ’ όλες της τις εκδηλώσεις.

Στους έλληνες επιστήμονες που θέλουν να σταθούν πραγματικοί συντελεστές του έργου της ανοικοδόμησης απομένει ν’ αξιοποιήσουν το δίδαγμα του Γληνού για την κοινωνικότητα και την ενότητα των κλάδων της επιστήμης σαν κοινωνικής λειτουργίας στην υπηρεσία του λαού.

Αυτός είναι ο μοναδικός δρόμος που θα κάνει απόκτημα του λαού την επιστήμη για να μπορέσει τότες κι η ίδια ν’ ανυψωθεί σε άξιο και δημιουργικό συντελεστή της ανοικοδόμησης.

* Ο Δημήτρης Μπάτσης ήταν μαρξιστής οικονομολόγος. Καταδικάστηκε σε θάνατο ως συγκατηγορούμενος στη δίκη του Μπελογιάννη και εκτελέστηκε το 1952. Το παρόν άρθρο του δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ανταίος, τεύχ. 13-14, 31 Δεκεμβρίου 1945.

** Το έργο γράφτηκε από τον Γληνό όταν ήταν εξόριστος στην Σαντορίνη το Σεπτέμβρη του 1938.

http://www.marxistikiskepsi.gr/

Πληροφορίες για τα cookies

Τα cookies είναι σύντομες αναφορές που αποστέλλονται και αποθηκεύονται στον σκληρό δίσκο του υπολογιστή του χρήστη μέσω του προγράμματος περιήγησης όταν αυτό συνδέεται στο Ιντερνέτ. Τα cookies μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή και αποθήκευση δεδομένων του χρήστη όσο αυτός είναι συνδεδεμένος, για να του παράσχουν τις ζητούμενες υπηρεσίες και που ορισμένες φορές τείνουν να μην διατηρούν. Τα cookies μπορεί να είναι τα ίδια ή άλλων:

  • Technical cookies (τεχνικά cookies) που διευκολύνουν την πλοήγηση των χρηστών και τη χρήση των διαφόρων επιλογών ή υπηρεσιών που προσφέρονται από τον ιστό, όπως προσδιορίζουν τη συνεδρία, επιτρέπουν την πρόσβαση σε ορισμένες περιοχές, διευκολύνουν τις παραγγελίες & τις αγορές, συμπληρώνουν φόρμες & εγγραφές, παρέχουν ασφάλεια, διευκολύνουν λειτουργίες (βίντεο, κοινωνικά δίκτυα κλπ.).
  • Customization cookies (cookies προσαρμογής) που επιτρέπουν στους χρήστες να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους (γλώσσα, πρόγραμμα πλοήγησης - browser, διαμόρφωση, κ.α.).
  • Analytical cookies (cookies ανάλυσης) που επιτρέπουν την ανώνυμη ανάλυση της συμπεριφοράς των χρηστών του Ιντερνέτ, επιτρέπουν την μέτρηση της δραστηριότητας του χρήστη και την ανάπτυξη προφίλ πλοήγησης για την βελτίωση των ιστότοπων.

Ως εκ τούτου, όταν έχετε πρόσβαση στον ιστότοπο μας, σύμφωνα με το Άρθρο 22 του Νόμου 34/2002 των Υπηρεσιών Κοινωνίας της Πληροφορίας, στην αναλυτική επεξεργασία των cookies ζητάμε τη συγκατάθεση σας για τη χρήση τους, με σκοπό να βελτιώσουμε τις υπηρεσίες μας. Χρησιμοποιούμε την υπηρεσία του Google Analytics για τη συλλογή ανώνυμων στατιστικών πληροφοριών όπως για παράδειγμα ο αριθμός των επισκεπτών στον ιστότοπο μας. Τα cookies που προστίθενται από την υπηρεσία Google Analytics διέπονται από τις πολιτικές απορρήτου του Google Analytics. Αν επιθυμείτε μπορείτε να απενεργοποιήσετε τα cookies από το Google Analytics.

Παρακαλούμε, σημειώστε ότι μπορείτε να ενεργοποιήσετε ή απενεργοποιήσετε τα cookies σύμφωνα με τις οδηγίες του προγράμματος πλοήγησης σας (browser).