Η ανάδειξη των «συστημικών επαγγελμάτων» - "Ματιές στην κοινωνία της πανδημίας με τον Γιώργο Τσιάκαλο"

Η ανάδειξη των «συστημικών επαγγελμάτων»

Σε εποχές κρίσεων μπαίνουν στο λεξιλόγιό μας λέξεις και έννοιες, που ποτέ δεν είχαμε ακούσει προηγουμένως, και ξαφνικά καλούμαστε να διαπιστώσουμε ότι είναι πάρα πολύ σημαντικές στην καθημερινή μας ζωή.

(video)

Έτσι, στην αρχή της οικονομικής κρίσης σε όλο τον κόσμο και την έλευση της τρόικας στη χώρα μας εμφανίστηκε ο όρος «συστημικές τράπεζες».
Τράπεζες, που αξιολογήθηκαν και θεωρήθηκαν ότι είναι αναγκαίες για να επιβιώσει το οικονομικό σύστημα.
Για το σκοπό αυτό ενισχύθηκαν από τα κράτη με τεράστιες χρηματοδοτήσεις και εγγυήσεις.
Στη φράση «Πρέπει να σώσουμε τις τράπεζες» συμπυκνώθηκε τότε η κυρίαρχη πολιτική.
Υπήρχαν και οι αντιρρήσεις, όπως θυμόμαστε όλοι και όλες, αλλά το πρώτο ήταν αυτό που κυριάρχησε.
Ο όρος «συστημικές τράπεζες» μπήκε από τότε στη ζωή μας και παρέμεινε.
Όπως μπήκε και παρέμεινε ο επίσημος κατάλογος των συστημικών τραπεζών στον κόσμο, ο οποίος ανανεώνεται κάθε χρόνο, επειδή ισχύει η συμβουλή «τις συστημικές τράπεζες και τα μάτια μας».
Κρίση περνούμε και τώρα. Τη μεγαλύτερη που περάσαμε ποτέ, λένε, και πολύ σωστά.
Και μέσα στην κρίση, νά, που εμφανίζεται πάλι ένας νέος όρος. Νέος, αλλά όμοιος με αυτόν, που ανέφερα προηγουμένως: Ο όρος «Συστημικά επαγγέλματα».
Χρησιμοποιείται πολύ, και χρησιμοποιείται επίσημα σε άλλες χώρες. Έχω την εντύπωση, ότι χρησιμοποιείται λιγότερο στη δική μας. Βρίσκεται πάντως ξαφνικά στο επίκεντρο της επιστημονικής έρευνας, που αφορά σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά θέματα.
Ποια είναι αυτά τα «συστημικά επαγγέλματα»;
Είναι εκείνα, που ακόμη και σε συνθήκες επιβεβλημένης από τις κυβερνήσεις απόλυτης κοινωνικής αποστασιοποίησης, δηλαδή απόλυτης καραντίνας, αυτά πρέπει να λειτουργούν.
Για ορισμένα από αυτά ισχύει μάλιστα, ότι πρέπει να λειτουργούν, παρά το γεγονός ότι εγκυμονούν πιθανούς σοβαρούς κινδύνους γι’ αυτούς που τα ασκούν.
Στα συστημικά επαγγέλματα δεν καταλογίζονται στην εποχή της πανδημίας οι χρηματιστές ούτε οι μάνατζερ των headsfunds και γενικά δεν καταλογίζονται αυτοί που συνήθως εμφανίζονταν να είναι οι πιο σημαντικοί για τη ζωή μας.
Σήμερα είναι πρώτοι απ’ όλους οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία: γιατροί (άνδρες και γυναίκες), νοσηλεύτριες και νοσηλευτές, οδηγοί ασθενοφόρων και γενικά όσοι και όσες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης της πανδημίας.
Το ίδιο ισχύει για το προσωπικό διαφόρων ιδρυμάτων, όπως είναι τα γηροκομεία ή τα Κέντρα Φιλοξενίας «ευπαθών ομάδων».
Στα συστημικά επαγγέλματα καταλογίζεται,επίσημα πια,το προσωπικό των σούπερ μάρκετ, των φούρνων και των φαρμακείων, οι άνθρωποι που φροντίζουν για την καθαριότητα των πόλεωνκαι για την αποκομιδή των απορριμμάτων, και οι εργαζόμενοι διάφορων άλλων παρόμοιων επαγγελμάτων, ας μη συνεχίσω την απαρίθμηση, τα γνωρίζουμε όλοι και όλες.
Είναι τα επαγγέλματα, τα οποία, αυτοί που τα ασκούν δεν μπορούν να σταματήσουν να τα ασκούν ακόμη και σήμερα.
Ή, πιο σωστά διατυπωμένο: δεν μπορούν να σταματήσουν να τα ασκούν ιδιαίτερα σήμερα.
Επειδή από αυτά εξαρτάται η επιβίωση, η ζωή των ανθρώπων.
Η ζωή των φτωχών και των πλουσίων,
η ζωή των μικρών και των μεγάλων,
η ζωή των απλών ανθρώπων και η ζωή των επισήμων,
η ζωή του άνεργου εργάτη της Μ. Βρετανίας και η ζωή του πρωθυπουργού της ίδιας χώρας,
η ζωή του ισραηλινού πολίτη,που ζητούσε επειγόντως μέτρα κατά της πανδημίας, και η ζωή του υπουργού υγείας της ίδιας χώρας, που αντιστεκόταν σθεναρά και αποφασιστικά ενάντια στη λήψη οποιουδήποτε μέτρου, λέγοντας ότι η πανδημία είναι θεϊκή τιμωρία για την έκλυση των ηθών και απειλεί μόνο ομοφυλόφιλους, και σήμερα βρίσκεται ο ίδιος στο νοσοκομείο να ασθενεί βαριά από τον κορωνοϊό.
Βγήκε η καγκελάριος της Γερμανίας με διάγγελμά και αναφέρθηκε με θερμά λόγια σε όλα αυτά τα επαγγέλματα - αναφέρθηκε συγκεκριμένα στις γυναίκες, που δουλεύουν στα ταμεία των σούπερ μάρκετ, αφήνοντας τα παιδιά τους σε καραντίνα μόνα στο σπίτι.
Μίλησε και για τους ανθρώπους άλλων «συστημικών επαγγελμάτων»,για να καταλήξει λέγοντας τα ίδια, που λένε αυτές τις μέρες οι επίσημοι σε όλες τις χώρες, και στη δικιά μας: «εκφράζουμε την εκτίμησή μας και την ευγνωμοσύνη μας σε όλους αυτούς τους ανθρώπους». Των «συστημικών επαγγελμάτων», εννοούν.
Και βγαίνει η έρευνα του Ινστιτούτου της Γερμανικής Οικονομίας για να μας υπενθυμίσει, αυτό που ξέραμε:
Όλα αυτά τα συστημικά επαγγέλματα, από τα οποία εξαρτάται η ζωή όλων μας, «απολαμβάνουν» - η λέξη «απολαμβάνουν» σε εισαγωγικά- τη χαμηλότερη εκτίμηση μεταξύ όλων των επαγγελμάτων. Και αμείβονται δυσανάλογα χαμηλά σε σχέση με όλα τα άλλα επαγγέλματα.
Συμπληρώνω και πάλι, για να μην υπάρχει καμιά παρεξήγηση: ακόμη και μεταξύ των γιατρών- επάγγελμα με πολύ υψηλή εκτίμηση και συχνά πολύ υψηλά εισοδήματα- χαμηλότερη εκτίμηση και χαμηλότερους μισθούς απολαμβάνουν οι γιατροί των δημόσιων νοσοκομείων. Τουλάχιστον στη χώρα μας. Αυτοί δηλαδή, που σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος της πανδημίας.
Ξέρω. Οι κυνικοί ανάμεσά μας,και κάποιοι γνωστοίμου νοσοκομειακοί γιατροί, που τον τελευταίο καιρό βρίσκουν τη δύναμηνα αυτοσαρκάζονταιμε πίκρα, θα πουν:
«Μα πόλεμος, λένε ότι είναι, και στον πόλεμο οι στρατιώτες της πρώτης γραμμής μόνο θερμά λόγια από μακριά και χειροκροτήματα απολαμβάνουν, και, όταν θυσιάζουν τη ζωή τους, σε «αγνώστου στρατιώτη» μνημεία τιμώνται.
Ίσως να είναι έτσι, και να έχουν δίκαιο οι κυνικοί ανάμεσά μας. Όμως: θα παραμείνει για πάντα έτσι;
Λέγεται πολύ συχνά, ότι η Πανδημία μάς υποχρέωσε να σκεφτούμε πράγματα, που δεν σκεφτόμασταν πριν, και μας υποχρεώνει ν’ αλλάξουμε ριζικά προτεραιότητες και εκτιμήσεις.
Ναι; Θα δούμε, άραγε, αλλαγές και σε αυτόν τον τομέα;
Θα δούμε δηλαδή να παραμένει και μετά το τέλος της πανδημίας ο όρος «συστημικά επαγγέλματα», όπως παρέμεινε μετά την οικονομική κρίση ο όρος «συστημικές τράπεζες»;
Και πιο συγκεκριμένα:
Θα δούμε την εκτίμηση στα συστημικά επαγγέλματα να υψώνεται στο ύψος της πραγματικής τους σημασίας, που αποδείχτηκε σήμερα ότι έχουν;
Αυτό το ερώτημα μάς αφορά όλους και όλες, επειδή τη δική μας αρνητική στάση και εκτίμηση αποτυπώνουν οι σχετικές έρευνες του παρελθόντος.
Όμως πιο σημαντικό ακόμη είναι το ερώτημα, που αφορά τις κυβερνήσεις και τους ισχυρούς παράγοντες της οικονομίας.
Θα δούμε αλλαγές στη στάση και στη συμπεριφορά τους σε ό,τι αφορά τις δυσανάλογα χαμηλές απολαβές των εργαζομένων στα συστημικά επαγγέλματα; Θα δούμε π.χ. το νοσηλευτικό προσωπικό των νοσοκομείων να υπάγεται στα ανθυγιεινά και βαριά επαγγέλματα ή θα παραμείνει η πρόσφατη απόφαση ότι δεν ανήκει σ’ αυτά;
Μήπως στο τέλος της πανδημίας και του κινδύνου η εκτίμηση που συνοδεύεται με ενισχύσεις οικονομικού χαρακτήρα θα συνεχίσει να θεωρείται δίκαιη, σωστή και απαραίτητη μόνο για τις συστημικές τράπεζες και όχι για τους ανθρώπους των συστημικών επαγγελμάτων;
Εδώ θα αποδείξει η κοινωνία κατά πόσο κάτι διδάχτηκε από τη μεγαλύτερη απειλή που βίωσε η ανθρωπότητα στα νεότερα χρόνια.

8 Απριλίου 2020
Γιώργος Τσιάκαλος