kozanitvbanner1363x131pix

banner 728x90 PJC 4

b834pix

ecofloor230

ΤΕΝΤΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ 1

pantelidisGIF834pix

asepop 2021 a

artinhouse2

garden hall banner1

musicart834pix

κοζάνη, ειδήσεις, νέα, Πτολεμαΐδα

noisi1

Ερμηνεία Ποντιακών λέξεων και φράσεων | Αλέτρ, Ζεβλίν, Χερομύλ (της Δέσποινας Μιχαηλίδου - Καπλάνογλου)

κοζάνη, ειδήσεις, νέα, Πτολεμαΐδα Στην σημερινή δημοσίευση θα δούμε 3 λέξεις που αφορούν παλιά γεωργικά εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι γεωργοί στην καλλιέργεια των σιτηρών από την αρχαιότητα

έως και την δεκαετία του 1960 Η δημοσίευση αυτή είναι συνέχεια της προηγουμένης όπου αναφερθήκαμε και πάλι για γεωργικά εργαλεία που ήταν τα Κερεντή - Τουκάν και Λεγμετέρ

Σήμερα αναφερόμαστε στο Αλέτρ ,Ζεβλίν και το Χερομύλ .

ΣΤΑ ΠΟΝΤΙΑΚΑ

Αλέτρ ,Ζεβλίν ,Χερομύλ

ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ.

Είναι το Αλέτρι, η ζεύγλα και ο χειρόμυλος

Η ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

1.. Αλέτρ

-- Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη άροτρον η εξέλιξη της κατά την διάρκεια αιώνων άλλαξε σε αρότριον έγινε κάποια στιγμή αρότρι μετά αρέτρι και κάπου στον μεσαίωνα κατέληξε σε αλέτρι

Στην περιοχή του Καρς χρησιμοποιούσαν για το αλέτρ την λέξη κοτάν που σημαίνει επίσης αλέτρι,.

-- Παρέμεινε αλέτρι στην νεοελληνική διάλεκτο , λέξη που χρησιμοποιείται και σήμερα συγχρόνως με το άροτρο.

* Η χρήση του αλετρίου.

Αυτό το γεωργικό εργαλείο χρησιμοποιείτο για να οργώσουν τη γη Επ

ρόκειτο για ένα πανάρχαιο εργαλείο οργώματος του εδάφους που σχεδόν απαράλλαχτο εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται μέχρι πρόσφατα. Ο Ησίοδος, στο βιβλίο του “ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ”, αναφέρει ότι ήταν ξύλινο. Γι’ αυτό τα ξύλινα άροτρα λέγονταν “Ησιόδεια”.

Το άροτρο, στην αρχή ήταν ξύλινο και αργότερα έγινε σιδερένιο,

*************************************

2.Το Ζεβλίν πληθυντικός Ζεβλία

-- Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη ζεύγνυμι που έδινε την ζεύγλη .

Το ζεύγνυμι σημαίνει ενώνω στην νεοελληνική διάλεκτο και ζεύγλη σημαίνει ζυγός

Και στην νεοελληνική λέξη ζεύγνυμι εκτός από το ενώνω σήμαινε και συνδέω αλλά σε πολλά μέρη χρησιμοποιούσαν τις λέξεις ζεύγλα και ζεύλα για το εργαλείο συνέδεε υπό ζυγό 2 ζώα (συνήθως βόδια )

-- Παράγωγες λέξεις : ,

ἀναζεύγνυμι (ξαναζεύω) , διαζεύγνυμι (χωρίζω) , μεταζεύγνυμι (αλλάζω θέση στα άλογα, τα ζεύγω σε άλλη άμαξα), ὑποζεύγνυμι , ἐπιζεύγνυμι (συνδέω πάνω) , συζεύγνυμι (ενώνω μαζί, δένω μαζί, συνδέω)

* Η χρήση της ζεύγλας

Κάθε ζεύλα αποτελείται από δυο κυρτά ξύλα, τοποθετημένα στον λαιμό 2 ζώων που οι άκρες τους σμίγουν και κάνουν είδος θηλιάς. Η ζεύλα, δηλ. είναι μια κατασκευή που μοιάζει με τη λαιμαργιά. Μέσ΄ απ΄ αυτές τις ζεύγλες περνούσαν τα κεφάλια των βοδιών.

Ζεύλες αποκαλούσαν εκτός από τις προαναφερόμενες ξύλινες κατασκευές οι νεοέλληνες και καθεμιά από τις σιδερένιες ράβδους που τοποθετούνται στα άκρα τού ζυγού ώστε να μην εξέρχονται από αυτόν οι τράχηλοι των ζώων

Παράγωγα

Ζεύλα (η) = μέρος του ζυγού (ομηρική λέξη= ζεύγλη) Ζευγολάτης (ο) = ο γεωργός που οργώνει. Ζέχνω = βρωμάω. Ζυγώνω = πλησιάζω.

**************************************************************

3. Το Χερομύλ , ενίοτε εκφέρεται και Σερομύλ

Σύνθετη λέξη : Χείρ + μύλαξ

* Από την αρχαία ελληνική λέξη χείρ που σημαίνει χέρι και από την επίσης αρχαιοελληνική λέξη (ο) μύλαξ, ΄΄η μύλη που σημαίνει μυλόπετρα, με την ίδια δηλαδή λέξη μύλη αποκαλούσαν κάθε μεγάλη στρόγγυλη πέτρα που έβλεπαν.

-- Στην νεοελληνική ο συνδυασμός των δυο λέξεων αποδίδεται ως χειρόμυλος

.* Η χρήση του χερομύλ.

Ο χειρόμυλος είναι πέτρινο εργαλείο άλεσης σιτηρών που αποτελείται από δυο κυκλικές πέτρες, ίσου περίπου μεγέθους, η μια πάνω στην άλλη. Στο πάνω μέρος ο χειρόμυλος έχει μια οπή στο κέντρο απ’ όπου έριχναν τους σπόρους. Στην άκρη του πάνω χειρόμυλου υπάρχει επίσης μικρή κυκλική οπή όπου προσαρμοζόταν ξύλινος λοστός .Στη συνέχεια, πιάνοντας από τη λαβή, γυρνούσαν την περιστρεφόμενη μυλόπετρα πάνω στη σταθερή και έτσι άλεθαν το σιτάρι και έπαιρναν το αλεύρι

Πληροφορίες για τα cookies

Τα cookies είναι σύντομες αναφορές που αποστέλλονται και αποθηκεύονται στον σκληρό δίσκο του υπολογιστή του χρήστη μέσω του προγράμματος περιήγησης όταν αυτό συνδέεται στο Ιντερνέτ. Τα cookies μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή και αποθήκευση δεδομένων του χρήστη όσο αυτός είναι συνδεδεμένος, για να του παράσχουν τις ζητούμενες υπηρεσίες και που ορισμένες φορές τείνουν να μην διατηρούν. Τα cookies μπορεί να είναι τα ίδια ή άλλων:

  • Technical cookies (τεχνικά cookies) που διευκολύνουν την πλοήγηση των χρηστών και τη χρήση των διαφόρων επιλογών ή υπηρεσιών που προσφέρονται από τον ιστό, όπως προσδιορίζουν τη συνεδρία, επιτρέπουν την πρόσβαση σε ορισμένες περιοχές, διευκολύνουν τις παραγγελίες & τις αγορές, συμπληρώνουν φόρμες & εγγραφές, παρέχουν ασφάλεια, διευκολύνουν λειτουργίες (βίντεο, κοινωνικά δίκτυα κλπ.).
  • Customization cookies (cookies προσαρμογής) που επιτρέπουν στους χρήστες να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους (γλώσσα, πρόγραμμα πλοήγησης - browser, διαμόρφωση, κ.α.).
  • Analytical cookies (cookies ανάλυσης) που επιτρέπουν την ανώνυμη ανάλυση της συμπεριφοράς των χρηστών του Ιντερνέτ, επιτρέπουν την μέτρηση της δραστηριότητας του χρήστη και την ανάπτυξη προφίλ πλοήγησης για την βελτίωση των ιστότοπων.

Ως εκ τούτου, όταν έχετε πρόσβαση στον ιστότοπο μας, σύμφωνα με το Άρθρο 22 του Νόμου 34/2002 των Υπηρεσιών Κοινωνίας της Πληροφορίας, στην αναλυτική επεξεργασία των cookies ζητάμε τη συγκατάθεση σας για τη χρήση τους, με σκοπό να βελτιώσουμε τις υπηρεσίες μας. Χρησιμοποιούμε την υπηρεσία του Google Analytics για τη συλλογή ανώνυμων στατιστικών πληροφοριών όπως για παράδειγμα ο αριθμός των επισκεπτών στον ιστότοπο μας. Τα cookies που προστίθενται από την υπηρεσία Google Analytics διέπονται από τις πολιτικές απορρήτου του Google Analytics. Αν επιθυμείτε μπορείτε να απενεργοποιήσετε τα cookies από το Google Analytics.

Παρακαλούμε, σημειώστε ότι μπορείτε να ενεργοποιήσετε ή απενεργοποιήσετε τα cookies σύμφωνα με τις οδηγίες του προγράμματος πλοήγησης σας (browser).