Από την Σαντορίνη μέχρι την Αμφίπολη: Η ανορθολογική αρχαιολογική πολιτικής της κυβέρνησης.
Κώστας Παλούκης
Έτυχε να βρεθώ στην Σαντορίνη τον Αύγουστο ως τουρίστας και ξανά τον Σεπτέμβριο για δουλειά, για ταξινόμηση αρχείων του δήμου.
Και στις δύο επισκέψεις ήρθα σε επαφή με ανθρώπους που διαμένουν μόνιμα στο νησί. Και τις δύο φορές επισκέφτηκα τον αρχαιολογικό χώρο της προϊστορικής πόλης στο Ακρωτήρι.
Πρόκειται για μια από τις πιο σημαντικές αρχαιολογικές έρευνες και ανακαλύψεις. Συγκεκριμένα, ένα κομμάτι της «πλούσιας» συνοικίας και ένα μικρότερο ολόκληρης της αρχαίας πόλης που καταστράφηκε περίπου στα 1600 έχει ανασκαφεί και αναστηλωθεί. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, καθώς σπάνια μπορεί να δει κανείς σε τόση καλή κατάσταση κτίρια από εκείνη την περίοδο. Και τις δύο φορές, η επίσκεψή μου στον αρχαιολογικό χώρο δεν ήταν παρά απλά τουριστική. Την πρώτη φορά πήγαμε με μια φίλη. Πραγματικά εντυπωσιαστήκαμε. Εντυπωσιαστήκαμε τόσο από τα ίδια τα ευρήματα, αλλά και με το σύγχρονο μεγάλο στέγαστρο που έχει τοποθετηθεί και καλύπτει όλον τον αρχαιολογικό χώρο. Αλλά ειλικρινά… δεν καταλάβαμε τίποτε.
Οι πληροφορίες που μπορούσαμε να συλλέξουμε από τις ελάχιστες επιγραφές και το φυλλάδιο που μας έδωσαν προκαλούσαν μάλλον περισσότερο σύγχυση. Χρειαζόταν να πληρώσουμε 60 ευρώ για ξενάγηση και προφανώς δεν είχαμε τη δυνατότητα να διαθέσουμε τόσα χρήματα. Αμέσως μου ήρθε στο νου η επίσκεψη στο μουσείο της Περγάμου στο Βερολίνο. Με 5 ευρώ είχα νοικιάσει ακουστικά με ένα πληκτρολόγιο. Μπορούσα με την πληκτρολόγηση ενός αριθμού να ενημερωθώ στα αγγλικά ή και στα ελληνικά για όλα τα εκθέματα με πολλές πληροφορίες. Ανάλογα με την διάθεσή σου μπορούσες στο Μουσείο της Περγάμου να προσπεράσεις γρήγορα ή να σταθείς για ώρες ολόκληρες. Αλλά ας επιστρέψουμε στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου, για να σημειώσω, πως όχι μόνο δεν υπήρχε κάποια τέτοια δυνατότητα, αλλά δεν βρήκαμε ούτε καν κάποιο «κατάστημα» εντός του μουσείου, σαν αυτά που συνήθως υπάρχουν, με βιβλία και έντυπα που σε ενημερώνουν καλύτερα. Ουσιαστικά, περπατήσαμε μέσα στην προϊστορική πόλη για να βγάλουμε φωτογραφίες. Η λατρεία του τουρίστα.
Την δεύτερη φορά επισκέφτηκα τον χώρο μαζί με την αποστολή ταξινόμησης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Μια συνάδελφος, αρχαιολόγος της ανασκαφής προσφέρθηκε να μας ξεναγήσει φιλικά. Οι πληροφορίες που λάβαμε από έναν άνθρωπο της ανασκαφής μάς έδωσαν μια πολύ καλή εικόνα για τον χώρο. Τότε μπόρεσα να καταλάβω το νόημα και τη σημασία των κτιρίων, αλλά και να προσέξω λεπτομέρειες που δεν είχα δει με τα δικά μου ακαθοδήγητα μάτια. Μπόρεσα να ενημερωθώ για τον χαμένο αυτόν πολιτισμό, τις θεωρίες και τις απόψεις γύρω από αυτόν. Αλλά το σημαντικότερο μπορέσαμε να ενημερωθούμε για την ανασκαφή, τους ανθρώπους της, την ιστορία της και τα προβλήματά της.
Συγκεντρώνοντας πληροφορίες από ντόπιους και αρχαιολόγους μπορεί κανείς να έχει μια όμορφη εικόνα της κατάστασης: α) στην αρχή της τουριστικής περιόδου ήταν ακόμα ανοιχτό το ερώτημα εάν ο αρχαιολογικός χώρος θα ανοίξει καθώς δεν είχαν προσληφθεί φύλακες, β) στη συνέχεια αυτό το πρόβλημα επιλύθηκε, προφανώς με την προσωρινή πρόσληψη φυλάκων μέσα από το σχετικό πρόγραμμα ΕΣΠΑ του υπουργείου Πολιτισμού. Πρόκειται για ένα 7μηνο πρόγραμμα κακοπληρωμένης εργασίας. γ) τον Σεπτέμβριο τα έσοδα από τα εισιτήρια της τουριστικής περιόδου άγγιξαν τα 1.200.000 ευρώ. δ) η αρχαιολογική ανασκαφή και η έρευνα έχει σταματήσει γιατί το υπουργείο δεν παρέχει τα περίπου 120.000 ευρώ που χρειάζεται. Την ίδια στιγμή στα εργαστήρια της ανασκαφής βρίσκονται δεκάδες πολύτιμα αντικείμενα της ανασκαφής (από τοιχογραφίες μέχρι σπόροι) που χρειάζονται την κατάλληλη τεχνική επεξεργασία και προστασία. ε) Οι άνθρωποι της ανασκαφής για την υποστήριξη της έρευνας έχουν δημιουργήσει ένα αντίσκηνο έξω από τον αρχαιολογικό χώρο το οποίο λειτουργεί σαν κατάστημα μουσείου. στ) Οι ντόπιοι παράγοντες ετοιμάζονται να οργανώσουν εκδηλώσεις για την συγκέντρωση των απαραίτητων κονδυλίων για την συνέχιση της έρευνας. στ) Η τουριστική περίοδος στην Σαντορίνη δεν έχει ακόμα λήξει, αλλά ακόμα καταφτάνουν χιλιάδες τουρίστες του Φθινοπώρου, οι οποίοι συνήθως έχουν πιο «ποιοτικά» χαρακτηριστικά από εκείνους του Αυγούστου.
Και αναρωτιέται κανείς με θυμό: είμαστε σοβαροί; Υπάρχει ένας τέτοιος αρχαιολογικός χώρος στον πλέον κορυφαίο ελληνικό τουριστικό προορισμό, με τόση αξία και την δυνατότητα αυτοχρηματοδότησης -μια έννοια τόσο προσφιλή στους νεοφιλελεύθερους γιατί προφανώς εάν είχε βρεθεί κάτι αντίστοιχο στην Βόνιτσα Αιτωλοακαρνανίας θα ήταν εντελώς καταδικασμένο αφού δεν θα είχε ούτε καν έσοδα- και το αποτέλεσμα είναι αυτό; Ούτε έρευνα ούτε δυνατότητα πραγματικής ξενάγησης στον χώρο. Και από πάνω το «δούλεμα» με την Αμφίπολη; Ένα εξαιρετικά σημαντικό εύρημα που η κυβέρνηση χειρίζεται με όρους προεκλογικού μπαλκονιού της δεκαετίας του ’50, ξιφουλκεί για τα συμπεράσματα πριν ακόμη αυτά προκύψουν και πιέζει για fast track μιντιακού χαρακτήρα έρευνα και προβολή πιστεύοντας ότι κάτι τέτοιο θα βελτιώσει την εικόνα της…
Είναι φανερό ότι η λογική του ολοκληρωτικού καπιταλισμού και της νοεφιλελεύθερης ιδεολογίας του είναι πάνω από όλα ανορθολογική και μη λειτουργική. Ο “ορθολογισμός” και η “κοινή λογική” του Πρετεντέρη που επιστρατεύονται ενάντια στην αριστερά καταρρίπτονται με μια απλή βόλτα έξω από το σπίτι μας. Οι ευθύνες της ακροδεξιάς μνημονιακής κυβέρνησης και της τρόικας φυσικά, δηλαδή της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και των πολιτικών τους τεράστιες. Ευθύνες φυσικά και στους τοπικούς παράγοντες που δεν πιέζουν την κυβέρνηση για να δώσει το αυτονόητο! Η απάντηση που προφανώς θέλουν να δώσουν οι διάφοροι κυβερνητικοί παράγοντες, αλλά και τα αδηφάγα νεοφιλελεύθερα παπαγαλάκια τύπου Τζήμερου και Ποτάμι, σε αυτήν την καταφανή αδυναμία του κράτους να εκμεταλλευτεί και να αναδείξει τα δημόσια αγαθά (τον αρχαιολογικό χώρο στη συγκεκριμένη περίπτωση) είναι η ιδιωτικοποίησή τους. Δηλαδή ο ιδιώτης να κερδίζει πάνω από 20.000.000 τον χρόνο όταν με αυτά τα χρήματα θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί όλη η αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα!!! Προς το παρόν βέβαια ούτε αυτό κάνουν, γιατί τα όποια χρήματα προορίζονται για τον άγιο σκοπό: την μεγάλη χαβούζα του χρέους.
Ας ξεμπερδεύουμε με αυτούς και το χρέος τους. Ας ξεμπερδεύουμε με τις πολιτικές τους. Ας τους ανατρέψουμε. Δεν υπάρχει άλλη λύση. Για την εκπαίδευση, την εργασία, τον πολιτισμό, την αρχαιολογία, τον αθλητισμό κ.ο.κ.
