Κροίσοι από την κρίση και φτώχεια για τους πολλούς
Αρθρογράφος: Γιώργος Καββαδίας
Σε συνθήκες παρατεταμένης κρίσης ο πλούτος αυξάνεται, ενώ ταυτόχρονα η φτώχεια παίρνει γιγάντιες διαστάσεις βαθαίνοντας τις κοινωνικές ανισότητες.
Και αυτό δεν είναι κάποια στερεότυπη αριστερή άποψη, αλλά καταγράφεται στην έκθεση "Wealth Report Europe" της ελβετικής ιδιωτικής τράπεζας Julius Bar. Σύμφωνα με αυτή η περιουσία στην Ευρώπη αυξάνεται συνεχώς και κατανέμεται ολοένα και πιο άνισα. Μέσα στο 2013 οι ιδιωτικές περιουσίες στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 1,7 % σε σχέση με το 2012 και ανήλθαν συνολικά στα 56 τρισεκατομμύρια ευρώ, υπερβαίνοντας τα επίπεδα στα οποία βρίσκονταν πριν από την οικονομική κρίση. Αυτές παρουσίασαν αύξηση έως και κατά δύο τρίτα σε χώρες όπως Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία και Ελβετία, ενώ σε χώρες, όπως Βρετανία, Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα υπήρξε σαφής συρρίκνωσή τους.Η Ευρώπη έχει πλέον 248 δισεκατομμυριούχους, με συνολικό πλούτο 1 τρις ευρώ. Περισσότερο από το ένα τρίτο αυτού του πλούτου βρίσκεται στην κατοχή των 25 πλουσιότερων ανθρώπων της ηπείρου. Ανάμεσά τους είναι οι άνθρωποι πίσω από μερικές από τις πιο αγαπημένες μάρκες και καταστήματα, όπως η Louis Vuitton, η Ikea, η H & M, η Nutella και άλλα.
Την ίδια ώρα περισσότεροι από 120 εκατ. Ευρωπαίοι ζουν σε συνθήκες παρατεταμένης φτώχειας. Η Ευρώπη όλο και περισσότερο βυθίζεται στη μαζική ανεργία, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη ξενοφοβία, τη διεύρυνση των ανισοτήτων. Με πολιτικές που αντιμετωπίζουν τον άνθρωπο ως μέσο, ως καύσιμη ύλη για την «ανάπτυξη». Γιατί η φτώχεια, η ανεργία, ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν είναι φυσικά φαινόμενα, αλλά σύμφυτα χαρακτηριστικά της καπιταλιστικής κοινωνίας που έχει ως βάση το κέρδος και όχι τις ανάγκες των ανθρώπων. Σπέρνουν, δηλαδή, την πείνα και τον θάνατο για να θερίσουν μυθικά πλούτη οι κερδοσκόποι. Έτσι, η απόγνωση, η κατάθλιψη, η παραίτηση συνθέτουν τη δύσκολη ψυχολογική κατάσταση πολλών Ευρωπαίων πολιτών. Εκατομμύρια άνθρωποι συνωστίζονται στα συσσίτια, χωρίς πρόσβαση σε φάρμαμα και περίθαλψη.
Όλα αυτά δεν είναι παράξενα, αλλά ερμηνεύονται με βάση τους νόμους της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Συσσώρευση πλούτου για τους λίγους από τη μια πλευρά και συσσώρευση φτώχειας για τους πολλούς από την άλλη. Ταυτόχρονα η κρίση γίνεται η μεγάλη ευκαιρία για τη ληστρική αναδιανομή του πλούτου. Μάλιστα στην εξαρτημένη Ελλάδα ο βαθμός εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης στην Ελλάδα, είναι υψηλότερος από τις άλλες χώρες της προηγμένης Ευρώπης.
Την ίδια ώρα που το 1/3 της κοινωνίας βυθίζεται στη φτώχεια και την εξαθλίωση στην έκθεση του ΔΝΤ αναφέρεται σε «αύξηση των περιθωρίων κερδοφορίας για τους εξαγωγείς. Επιπλέον 206 εισηγμένες εταιρίες στο χρηματιστήριο που αύξησαν τα κέρδη τους κατά 150,6 % στο εννεάμηνο του 2013. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο κατά τη διάρκεια του 2014 οι Έλληνες εφοπλιστές έχουν επενδύσει περίπου 5 δις. ευρώ, ενώ η Ελλάδα για ντο 2013 - 2014 αποτελεί την κυρίαρχη ναυτιλιακή δύναμη ελέγχοντας το 21, 04% του ευρωπαϊκού εμπορικού στόλου.
Εύστοχα ο Κ. Μαρξ τόνιζε ότι «ο εθνικός πλούτος είναι ταυτόσημος με τη λαϊκή φτώχεια» («Το Κεφάλαιο»). Γιατί η κυρίαρχη πολιτική οδηγεί στην διόγκωση των κοινωνικών ανισοτήτων, την αύξηση της φτώχειας, της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει ότι το 2013 το ποσοστό του πληθυσμού που ζούσε υπό τον κίνδυνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού αυξήθηκε στο35,7% (3.903.800 άτομα) από34,6% που ήταν το 2012 (3.795.100 άτομα). Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις 10 πρώτες θέσεις του «αναπτυγμένου κόσμου» με την πιο άνιση κατανομή εισοδήματος. Το πλουσιότερο 20% των νοικοκυριών κατέχει 6,6 φορές μεγαλύτερο μερίδιο εισοδήματος απ' ό, τι το φτωχότερο 20%, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης είναι 5,1 για το σύνολο των χωρών της ΕΕ.
Η φτώχεια έχει πάρει σήμερα πλανητικές διαστάσεις και συνυπάρχει με πρωτοφανείς μορφές πλούτου ως αποτέλεσμα της απάνθρωπης εκμετάλλευσης που χαρακτηρίζει την ίδια τη δομή του καπιταλιστικού συστήματος. Οι . Κροίσοι σε όλο τον πλανήτη τρέφονται από την κρίση. Έτσι στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονται 32 εκατομμύρια άνθρωποι, μόλις το 0,7% του παγκόσμιου πληθυσμού ενηλίκων με ατομική περιουσία μεγαλύτερη του ενός εκατομμυρίου ευρώ έκαστος. Αυτό, λοιπόν, το 0,7% κατέχει σήμερα το 41% του παγκόσμιου πλούτου! Την ίδια ώρα περίπου το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή πάνω από 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν με εισόδημα μικρότερο από 2,5 δολάρια τη μέρα.
Η κρίση εγκυμονεί κινδύνους, αλλά αποτελεί και μια ευκαιρία αντίστασης και ανατροπής της κυρίαρχης πολιτικής που θέτει τα κέρδη πάνω από τους ανθρώπους. Αγώνες χρειάζονται κοινωνικοί ενάντια στις κυρίαρχες πολιτικές που αντιμετωπίζουν τον άνθρωπο ως μέσο, ως καύσιμη ύλη για την καπιταλιστική ανάπτυξη. Αγώνες για μια άλλη κοινωνία με κέντρο τον άνθρωπο.
* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και αρθρογράφος στο «ΕΘΝΟΣ»
