Ποιος μας φταίει; Ή περί ατμού! (του Θανάση Σκαμνάκη)

Η ρευστότητα και αβεβαιότητα του κόσμου μας ποτέ δεν ήταν πιο ορατή, μια καθημερινή πραγματικότητα, που εισδύει με πολλαπλά ποτάμια στη συνείδηση των ανθρώπων. Στην ουσία η πανδημία, ενώ έφερε τα πράγματα στα όριά τους, αποκαλύπτοντας την πολλαπλή φθορά, και διαφθορά, του συστήματος, ταυτόχρονα πρόσφερε στα κυρίαρχα συστήματα και μεγάλη υπηρεσία (η αιώνια αντίφαση των, πραγμάτων, όπου ό,τι αφήνεις να φύγει από το χέρι σου, γίνεται όπλο του αντίπαλου).

Όχι μόνο έδωσε την ευκαιρία στις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες να κερδίσουν δισεκατομμύρια από τα εμβόλια, τα φάρμακα, τις μάσκες κ.λπ., ή σε όλες σχεδόν τις μεγάλες πολυεθνικές, πρωτίστως της βιομηχανίας της πληροφορικής, να κερδίσουν επίσης δισεκατομμύρια από τις δικές τους δραστηριότητες, από τη σύνθλιψη των εργασιακών δικαιωμάτων και από την εξουθένωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μια βίαιη αναδιάρθρωση που θα σαρώσει ό,τι επιβίωσε από την σαρωτική επιδρομή της οικονομικής κρίσης, αλλά και γιατί εμπεδώνει σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού την πεποίθηση πως έτσι είναι ο κόσμος, αβέβαιος, ρευστός, απρόβλεπτος, και πως συνεπώς τίποτα δεν μπορείς να κάνεις για να τον αλλάξεις. Μόνη φροντίδα είναι το πως θα καταφέρνεις να βγαίνεις ανέγγιχτος, ή με τις λιγότερες απώλειες, από τις δοκιμασίες που είναι αναπόφευκτες. Με την απομόνωση.

 Όπως οι πόλεμοι, οι καταστροφές των νοικοκυριών και το ξερίζωμα ήταν η αναπόφευκτη μοίρα των πληθυσμών του μεσαίωνα, κυρίως του πρώιμου, όμοια η αβεβαιότητα αποθέτει την τύχη των ανθρώπων στη μοίρα. Τους οποίους, εν τω μεταξύ, οι μοντέρνες και μεταμοντέρνες θεωρίες φρόντισαν να τους στήσουν ατομικά μόνους στον πίνακα του κόσμου – πείθοντας πως πρέπει να καμαρώνουν που είναι έτσι μόνοι, νομίζοντας πως επιβεβαιώνουν την ατομικότητά τους.

Οι αποκαλύψεις της πανδημίας, για νοσοκομεία, φάρμακα, πατέντες, εμπόριο, εμβόλια, πλουτισμό, ιδιοτέλεια, η κατάρριψη όλων των μύθων (και πάλι) για την αλληλέγγυα Ευρώπη κ.λπ., όλα σαν τον ατμό του Θρασύβουλα.

Η οργή δεν μετατρέπεται σε ενέργεια αλλά σε μοιρολατρία, καθώς κυριαρχεί η αίσθηση του μοιραίου και αβέβαιου, μαζί με τον διάχυτο φόβο, πως δυνάμεις ανώτερες και απροσδιόριστες, και εν πάση περιπτώσει ανυπέρβλητες, μας ορίζουν.  Τι να κάνουμε, αυτός ήταν πάντα ο κόσμος, αυτός είναι! Δεν αλλάζει! Και κυρίως δεν μπορούμε να τον αλλάξουμε εμείς!

Όπως κάθε φορά (αυτή είναι η μεγάλη δύναμη που κάνει πάντα επίκαιρη την αρχαία τραγωδία) οι άνθρωποι μπαίνουν αντιμέτωποι με το δίλημμα της σοφόκλειας Αντιγόνης. Και για να μη χρειαστεί να απαντήσουν δεν επιτρέπουν στη σκέψη τους να φτάσει ως το τι πρέπει να κάνουμε.

Η Αντιγόνη λέει, μιλώντας για τη στάση της σχετικά με το άθαφτο πτώμα του αδελφού της:

“όλοι αυτοί, αν δεν τους έδενε ο φόβος

τη γλώσσα, θα ’λεγαν πως το επικροτούν.

Η τυραννία και σ’ άλλα πλεονεκτεί,

μπορεί να κάνει και να λέει όσα θέλει”.

Φοβούμενοι πως θα έχουμε την τύχη της Αντιγόνης αν επικροτήσουμε, και αν συνεπώς, εν συνεχεία, δράσουμε, και προκειμένου να μη συνθλιβούμε στα διλήμματα μιας τέτοιας τροπής θεοποιούμε τις δυνάμεις που κυριαρχούν, τις θεωρούμε ανίκητες, άρα και κάθε δράση αναποτελεσματική. Κι έτσι η τυραννία πλεονεκτεί.

Αυτή ήταν η ισχύς των κυρίαρχων συστημάτων σε όλες τις εποχές της ανθρωπότητας, αυτή είναι μια απάντηση στο ερώτημα το οποίο τέθηκε για τους εβραίους των στρατοπέδων του Χίτλερ, αφού ήσαν συντριπτικά πιο πολλοί γιατί δεν εξεγείρονταν, αυτή ήταν που παρέτεινε την ισχύ της παρακμασμένης ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και αργότερα της βυζαντινής, αυτή είναι η δύναμη που διατηρεί την κυριαρχία του καπιταλισμού της παρακμής και της φθοράς, όπου ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου ιδιοκτήτης της Amazon, κλέβει τα φιλοδωρήματα των υπαλλήλων του...  

Εδώ βρισκόμαστε πάλι αντιμέτωποι με το τιτάνειο καθήκον του Προμηθέα να μεταδώσει τη φωτιά. Να μετακινηθούν τα βουνά του φόβου. Να ανατραπούν οι πεποιθήσεις πως δεν γίνεται τίποτα. Πως και η Αντιγόνη στον τάφο πήγε τελικά κι ο Προμηθέας δέσμιος σ’ ένα βουνό να τον κατασπαράζουν τα όρνεα.

Μονάχα που στην ηρωική εποχή των ατόμων, η ανθρωπότητα αντέταξε την συλλογική προσπάθεια. Αυτή είναι η συμβολή του πολιτισμού στην αρχέγονη αναζήτηση χειραφέτησης που υποδηλώνουν οι ελληνικές τραγωδίες.

Ποτέ κανένα μέλλον δεν χαράχτηκε πάνω σε πλάκες μοναξιάς.

Εν τέλει ο ατμός ήταν η μεγαλύτερη δύναμη ενέργειας. Και είναι, με άλλους τρόπους και σήμερα.

ΠΗΓΗ: www.kommon.gr