Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς . νεκρό
Πέρασαν δυόμιση μήνες από τότε που ο πρωθυπουργός μπροστά από τον τύμβο Καστά της Αμφίπολης ανακοίνωνε ότι σε λίγες ημέρες θα αποκαλυφθεί κάτι πολύ σπουδαίο και ο υπουργός Πολιτισμού
παρότρυνε «περιμέναμε 2.300 χρόνια μπορούμε να περιμένουμε δύο εβδομάδες ακόμα». Βέβαια το σπουδαίο ήταν ήδη μπροστά στα μάτια μας και ήταν το ίδιο το μνημείο. Αλλά εκείνοι κάτι άλλο εννοούσαν… Ετσι, όλη η Ελλάδα περίμενε τον σπουδαίο νεκρό μέσω του οποίου θα αναβίωνε το αρχαίο ελληνικό κλέος. Μέχρι να φτάσουμε στον νεκρό κάθε τι που προηγείτο, Σφίγγες, Καρυάτιδες, ψηφιδωτό – σπουδαία ευρήματα αυτά καθ’ αυτά που δεν χρειάζονται ένα όνομα βασιλικού οίκου για να αποδείξουν την αξία τους – δεν ήταν παρά ένα ακόμα βήμα που μας έφερνε κοντύτερα στον επιφανή θαμμένο. Οι εικασίες παρήλαυναν από τις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες και μέχρι πριν από μία εβδομάδα οι ανακοινώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού συνέδεαν τον τάφο με τον βασιλικό οίκο των Τημενιδών…
Μα αλίμονο… ο τάφος έχει τη δική του ιστορία. Οι ανασκαφείς έφτασαν στον τρίτο θάλαμο που είναι ο τελευταίος και αποκαλύφθηκε αδειανός, μήτε νεκρός, μήτε νεκρική κλίνη, μήτε κάτι άλλο που θα μπορούσε να δίνει έστω την εικόνα του ταφικού θαλάμου. Τέταρτος θάλαμος δεν υπάρχει, όπως υπέθεταν, άρα πάει κι αυτή η προσδοκία. Τι έμεινε; Να ψάχνουν κάτω από τα δάπεδο του θαλάμου, μήπως κι εκεί δοθεί η απάντηση. Προς το παρόν βρήκαν τα φτερά της μίας Σφίγγας (της αριστερής), το λαιμό και κάποια τμήματα του ψηφιδωτού πάντως όχι κάτι που να παραπέμπει στην ταυτότητα του θαμμένου προσώπου. Αφού όμως δεν υπήρχε κάτι εντυπωσιακό για να ανακοινωθεί, αν και επί δύο ημέρες οι τηλεοπτικές εκπομπές δημιουργούσαν κλίμα αναμονής για τις αποκαλύψεις που έρχονται, έδωσαν βίντεο από τις ανασκαφικές εργασίες. Ετσι για πρώτη φορά η ανασκαφική διαδικασία, που ως τώρα ήταν δημόσιο θέαμα εξ ανακοινώσεων, τώρα γίνεται και reality. Θα μπορούσαν ωστόσο να ακολουθήσουν την παραίνεση του ποιητή «αφού δεν είχε νέα ευχάριστα να πει, καλύτερα να μη μας πει κανένα».
Στο μεταξύ άρχισαν να καταρρίπτονται μία – μία κι άλλες βεβαιότητες. Το μνημείο είναι συλημένο μας λένε τώρα, ενώ επέμεναν ότι το χώμα και τους σφραγιστικούς τοίχους τους έβαλαν οι κατασκευαστές του τάφου ηθελημένα για να προστατευτεί ο τάφος από τους τυμβωρύχους. Βέβαια οι τυμβωρύχοι είχαν ήδη μπει, από αιώνες, και είχαν ξαφρίσει ό,τι είχαν προλάβει. Κι αφού έφτασαν στο τέλος του τάφου μας λένε ότι οι σφραγιστικοί τοίχοι πιθανόν τοποθετήθηκαν αργότερα. Δηλαδή; Και πόσες φάσεις τελικά έχει αυτό το μνημείο; Πόσες φορές χρησιμοποιήθηκε; Ωστόσο η καλλιέργεια των μεγάλων προσδοκιών συνεχίζεται. «Αν το μνημείο έχει συληθεί, ανήκει σε κάποιον μεγάλο», δήλωσε η ανασκαφέας. Ράβδος εν γωνία, άρα βρέχει; Κι αλήθεια, τι σημαίνει ο χαρακτηρισμός «μεγάλος»; Μεγάλος στο μέγεθος, στη θέση την οποία κατέχει στην κοινωνία, μεγάλος στον πλούτο;
Σε λίγο καιρό θα ξέρουμε έλεγαν. Θα απασχολήσει χρόνια τους επιστήμονες λένε τώρα. Μα το ξέραμε ότι θα πάρει χρόνια, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα μνημείο τόσο περίπλοκο. Η επιστημονική έρευνα δεν τρέχει με προεκλογικούς ούτε με τηλεοπτικούς ρυθμούς. Σύμβουλοι και πολιτικοί προϊστάμενοι καλλιεργούσαν επί δυόμιση μήνες μια αδειανή προσδοκία, η οποία βόλευε μια χαρά το Μαξίμου για τη συλλογή ψήφων έμπλεων εθνικού φρονήματος. Θυμίζουμε πως για να «ταϊστεί» η προσδοκία του θαμμένου βασιλικού προγόνου δόθηκαν 590.000 ευρώ! Παρ’ όλα αυτά μοιάζει σαν να πιάστηκαν στο δίχτυ που ύφαιναν. Να ξαναβγεί ο πρωθυπουργός μπροστά από τον Τύμβο και να πει «βιαστήκαμε», αποκλείεται. Πόσο μάλλον «σας παραπλανήσαμε»! Τι απομένει επομένως; Για τα επόμενα χρόνια να αιωρείται το «μυστήριο της Αμφίπολης», ο σπουδαίος νεκρός που δεν αποκαλύπτεται, άλλος ένας θρύλος που θα εξάπτει φαντασιώσεις και εθνικές αφηγήσεις.
Και για να το προχωρήσουμε λίγο ακόμα, ίσως χρόνια θα έπρεπε να κρατήσει και η ίδια ανασκαφή, να ακολουθεί όλες τις σύννομες διαδικασίες των συστηματικών ανασκαφών, οι οποίες δεν είναι απλώς τυπικές, αλλά και ουσιαστικές, να πηγαίνει βήμα – βήμα και να ξεψαχνίζεται σπυρί – σπυρί το χώμα. Εδώ που τα λέμε, ίσως πρόκειται για την πιο γρήγορη ανασκαφή τουλάχιστον στα ελληνικά ανασκαφικά χρονικά. Και ενώ η ανασκαφή ακόμα δεν έχει κλείσει ήδη άρχισε η συζήτηση για να γίνει, το μνημείο, επισκέψιμο.
Οσο συμβαίνουν όλα αυτά, οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού ζουν το δικό τους δράμα. Από τις 28 Οκτωβρίου τίποτα δεν είναι ίδιο. Διευθύνσεις και Εφορείες Αρχαιοτήτων συγχωνεύτηκαν, προϊστάμενοι μετακινήθηκαν ή παύθηκαν, όπως η Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων, Μαρία Βλαζάκη, υπάλληλοι μετακινούνται κακήν – κακώς από τα Γιάννενα στο Κιλκίς, από την Αρκαδία στην Εδεσσα, από την Σπάρτη στην Πέλλα αφήνοντας αδιάφορη την πολιτική ηγεσία το τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα που δημιουργείται σε δεκάδες οικογένειες, αρχαιολόγοι των βυζαντινών αρχαιοτήτων μετακινούνται σε Εφορείες κλασικών αρχαιοτήτων, η Εφορεία Ακροπόλεως καταργήθηκε… ο κατάλογος είναι μακρύς. Στο εξής το Υπουργείο Πολιτισμού θα δουλεύει με μειωμένες δομές κατά 40% ακολουθώντας τις εντολές της τρόϊκα με ό, τι αυτό σημαίνει για την Πολιτιστική Κληρονομιά, αλλά και τη στήριξη του Σύγχρονου Πολιτισμού.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αντιδρώντας σε ανακοίνωσή του αναφέρει «Τη στιγμή που περιχαρείς προβαίνουν σε ανακοινώσεις για την ανασκαφή της Αμφίπολης –εκμεταλλευόμενοι ανερυθρίαστα τον αγώνα και το έργο των αρχαιολόγων της Υπηρεσίας για την προσωπική τους προβολή- ας θυμόμαστε όλοι ότι αυτή η πολιτική ηγεσία φέρει ακέραια την ευθύνη για την χωρίς κανένα κριτήριο και καμία σοβαρότητα άρον άρον συγχώνευση υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ, αφήνοντας εκκρεμή και με χιλιάδες προβλήματα έργα, μνημεία, εργαζόμενους και υποθέσεις των πολιτών. Είναι αυτή η πολιτική ηγεσία που έχει μετατρέψει την διοίκηση του ΥΠΠΟΑ σε επίλυση «προσωπικών λογαριασμών» με όποιον τολμά να αρθρώσει διαφορετικό λόγο!»
