Ελληνικός εμφύλιος στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία (του Βλάση Αγτζίδη)

Δυστυχώς ο πόλεμος αυτός έχει και την τραγική πλευρά ενός ελληνικού εμφυλίου*. Ποιος ξέρει πόσα ελληνόπουλα έχασαν τη ζωή τους ως στρατιώτες του ουκρανικού στρατού, ή της εθνοφρουράς και πόσοι από τις ρωσικές δυνάμεις, είτε των λεγόμενων Λαϊκών Δημοκρατιών, είτε του ρωσικού στρατού; Θα αργήσουμε πάρα πολύ να μάθουμε το ελληνικό κόστος του πολέμου. Το σίγουρο είναι ότι το μεγάλο θύμα που επέφερε η ρωσική εισβολή είναι ο ελληνισμός της Αζοφικής.

Τα τρία πρόσωπα που γνωρίζουμε ότι έπεσαν στις μάχες είναι ο Μαριουπολίτης Μιχαήλ από την ελληνο-ουκρανική πλευρά και από την ελληνο-ρωσική πλευρά ο Μανώλης Ποπώφ από το Μινεράλνι Βόντι και ο Γιώργος Ρομανώφ από το Εσεντούκι. Η Ελλάδα μετά την έναρξη του πολέμου ανακάλυψε έκπληκτη το γεγονός ότι στην περιοχή του πολέμου κατοικούσαν 90.000 Έλληνες από ένα σύνολο 150.000 στο σύνολο της Ουκρανίας.

Όμως, άλλοι 100.000 ομογενείς κατοικούν στη Ρωσική Ομοσπονδία και κυρίως στη Νότια Ρωσία. Ενώ σήμερα στα κατεχόμενα από τους Ρώσους εδάφη κατοικούν όσοι δεν έχουν πάρει το δρόμο της προσφυγιάς. Πληθυσμός που χρήζει την άμεση  βοήθεια του (λεγόμενου) εθνικού κέντρου, που όμως δεν έχει το παραμικρό σχέδιο, αλλά και ενδιαφέρον για τους άτυχους αυτούς ομογενείς…

Ελληνικός εμφύλιος

Η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που έχει σημαντική ομοεθνή μειονότητα στις εστίες του πολέμου στην Ανατολική Ουκρανία, καθώς και στην ίδια τη Ρωσική Ομοσπονδία. Η αίσθησή μου είναι ότι η παράμετρος αυτή δεν προσμετρήθηκε κατά τη διαμόρφωση της ελλαδικής πολιτικής στην κρίση, η οποία (κρίση) έτσι κι αλλιώς ήταν αναμενόμενη και κορυφώθηκε ήδη το 2014.

Ήδη από το 2015 υπήρχαν σχέδια στο υπουργείο Εξωτερικών για τον απεγκλωβισμό των Ελλήνων της Αζοφικής σε περίπτωση όξυνσης, τα οποία αγνοήθηκαν, ή δεν υπήρξε έγκαιρη προετοιμασία για την εφαρμογή τους. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάς με τόση πολυάριθμη Διασπορά κατάφερε να απεγκλωβίσει τελικά μόνο 200 άτομα και αυτά με δικά τους έξοδα. Αντιθέτως η Τουρκία που δεν διαθέτει μειονότητα, πλην κάποιων επιχειρηματιών στην περιοχή και των συγγενών της Τατάρων, κατάφερε να απεγκλωβίσει 14.000.

Νομίζω ότι η Ελλάς για άλλη μια φορά είναι συνεπής με την αυτοχθονική παράδοση της “Μικράς πλην Εντίμου”, όπως την γνωρίσαμε από τη δεκαετία του 1840 και εντεύθεν… Δυστυχώς έγινε τον Φεβρουάριο του 2022 πράξη αυτό που γνώριζαν όλοι όσοι παρακολουθούσαν τη σοβιετική κατάρρευση και τις εκκρεμότητες που κληροδότησε. Τα 30 αυτά χρόνια ελάχιστα έγιναν για να ομαλοποιηθούν οι σχέσεις και να βρεθεί μια ειλικρινής νέα συνθήκη στις σχέσεις Δύσης και Ρωσίας.

Η Δύση επηρεάστηκε από τον εξτρεμισμό των εμιγκρέδων από την Ανατολική Ευρώπη που είχαν εγκατασταθεί στις ΗΠΑ, οι οποίοι χαρακτηρίζονταν από ακραίο αντιρωσικό πνεύμα και πίστευαν ότι ήρθε η ώρα να πάρουν την ιστορική ρεβάνς. Χαρακτηριστική περίπτωση ο Πολωνοαμερικανός Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκυ, που υπήρξε η πιο εμβληματική προσωπικότητα αυτής της διαδικασίας.

Οι ιδέες συντριβής της μετασοβιετικής Ρωσίας και τριχοτόμησής της σε ξεχωριστά κράτη είχαν πρωτοακουστεί μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Έτσι διαμορφώθηκε ένας σκληρός ρωσοφοβικός πυρήνας κυρίως στο εσωτερικό του αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος που επηρέασε τις αντιλήψεις περί της εξωτερικής πολιτικής στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Στο πλαίσιο αυτής της ρεβανσιστικης αντίληψης δεν είχαν το παραμικρό πρόβλημα να συνεργαστούν με ακροδεξιές δυνάμεις που προέρχονταν από την αρνητική κληρονομιά της ουκρανικής ιστορίας.

Από την άλλη, η πολιτική ζωή της Ρωσίας σφραγίστηκε από την “αυταρχικοποίηση” που έφερε η διακυβέρνηση Πούτιν, από την εξόντωση κάθε αντιπολιτευτικής φωνής και από τη βαθμιαία επικράτηση μιας μεγαλορωσικής εθνικιστικής ιδεολογίας που ονειρευόταν την παλινόρθωση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Έτσι, τα κληρονομημένα προβλήματα από τη σοβιετική εποχή έλαβαν μια νέα δυναμική, συνδεόμενα με γεωπολιτικές συγκρούσεις και νέες ιδεολογικές κατασταλάξεις.

-------------------------

Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας-συγγραφέας. Υπηρέτησε στη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού. Η μελέτη του «Παρευξείνιος Διασπορά. Οι ελληνικές εγκαταστάσεις στις βορειοανατολικές ακτές του Εύξεινου Πόντου» βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών.