Πρόωρη Απολιγνιτοποίηση, Ανώφελη και Επικίνδυνη Ηλεκτρενεργειακή Πολιτική (Γράφει ο Χρήστος Παπαγεωργίου)
(ΧΡ. Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, τ. Δ/ντης ΛΚΔΜ/ΔΕΗ ΑΕ, τ. μέλος ΔΣ ΔΕΗ ΑΕ, Κοζάνη 26 ΣΕΠ 2022).
Το άρθρο γνώμης μου με τίτλο
«OXI στην Πρόωρη Απολιγνιτοποίηση, NΑΙ στην Οικονομική και Ασφαλή Ηλεκτρική Τροφοδοσία», στο οποίο αναλύεται το θέμα της απολιγνιτοποίησης, δημοσιεύτηκε σε ιστότοπους της Δ. Μακεδονίας στις 31 ΑΥΓ 2022, όχι όμως, αν και είχε αποσταλεί, σε κεντρικούς ιστότοπους, όπως π.χ. το energypress.gr. Ωστόσο, στον ίδιο ιστότοπο δημοσιεύτηκε συναφές άρθρο μου στις 19 ΑΥΓ 2022 με τίτλο «Νέα Λιγνιτική Μονάδα Πτολ/δα 5 (τί, γιατί, πώς, πότε, από ποιον και για ποιον)», όπου και ακολούθησε μεταξύ δύο αγνώστων σε μένα σχολιαστών ο ακόλουθος πολύ διαφωτιστικός διάλογος:
«bjoe24: Μπλα-μπλα: γιατί, ως μέλος του ΔΣ τς ΔΕΗ, κλείσατε τον ΑΗΣ Αμυνταίου, για τον οποίο η ΔΕΗ είχε προτάσεις συνεργασίας από Μυτιληναίο, Περιστέρη & Κοπελούζο
Chris: Ό,τι του φανεί του Λολοστεφανή.
Οι «προτάσεις» των εγχώριων αρπακτικών δεν αφορούσαν καμία συνεργασία τους με την ΔΕΗ. Έπεσαν μονομερώς στο τραπέζι την ίδια περίοδο που ήταν διαθέσιμες (μέσω ανοικτής διαγωνιστικής διαδικασίας) προς πώληση λιγνιτικές μονάδες και ορυχεία της ΔΕΗ.
Τα εγχώρια αρπακτικά δεν ενδιαφέρονταν όμως να αγοράσουν και να λειτουργήσουν μονάδες και ορυχεία αλλά αντιθέτως ζητούσαν να αναλάβουν το κόστος περιβαλλοντολογικής αναβάθμισης του ΑΗΣ Αμυνταίου με αντάλλαγμα να τους τροφοδοτεί η ΔΕΗ με τζάμπα ρεύμα για όσο γούσταραν.
Να έμενε δηλαδή στην ΔΕΗ ο «μουτζούρης» (με λειτουργικά και λοιπά κόστη) για την τροφοδοσία και λειτουργία του σταθμού και να φορτωνόταν και την υποχρέωση να δίνει τζάμπα ρεύμα στα αρπακτικά.
Σαν να είχες εσύ αλυσίδα με σουβλατζίδικα να πουλούσες 3 από αυτά και να ερχόμουν εγώ να σου πω «ξέρεις κάτι δεν με ενδιαφέρει να αγοράσω κάποιο από τα καταστήματα που πουλάς αλλά έχω να σου προτείνω ότι με ενδιαφέρει να σου κάνω ανακαίνιση στον απορροφητήρα σε ένα από τα πιο παλιά σου που το προορίζεις για κλείσιμο καθώς δεν πληροί τα πολεοδομικά κριτήρια κι ως αντάλλαγμα εσύ θα δεσμευτείς να με τροφοδοτείς με τζάμπα σουβλάκια για όσο θέλω»
Μιλάμε για τρομερή πρόταση όχι αστεία.
Πέρα από την πλάκα για να άξιζε να γίνει η περιβαλλοντολογική αναβάθμιση του συγκεκριμένου σταθμού (ήτοι μονάδα αποθείωσης) έπρεπε η αρμόδια ευρωπαϊκή επιτροπή να κάνει δεκτό το αίτημα για παράταση των ωρών λειτουργίας τους από 17.000 σε 32.000, αίτημα το οποίο τελικά απορρίφθηκε.
bjoe24: Αν έκλεινε το Αμύνταιο, θα καίγαμε αέριο κι η ΔΕΗ αυτό ακριβώς έκανε. Αν ενδιαφερόταν να το κρατήσει ανοικτό, οι ώρες λειτουργίας δεν ήταν πρόβλημα, άλλωστε ο Άγ. Δημήτριος 5 έχει μείνει ατελείωτες ώρες εκτός για να κάνει την υγρή αποθείωση. Η ΔΕΗ δεν μπήκε καν σε συζητήσεις για να διαμορφώσει όρους συνεργασίας. Συνεπώς, μην πουλάτε τρέλα!
Chris: Μου αρέσει πάντως που από την μία κατακεραυνώνεις τα συμφέροντα γύρω από το αέριο κι από την άλλη εμμένεις στην άποψη ότι τα ίδια συμφέροντα (που έχουν στο δυναμικό τους τις δικές τους μονάδες φυσικού αερίου) είχαν την σούπερ πρόταση για να διατηρήσουν στην ζωή τον λιγνιτικό σταθμό της ΔΕΗ. Δεν ξέρω αν το έχεις καταλάβει αλλά γι' αυτούς ο Κούλης το 2019 με το που ανέλαβε την πρωθυπουργία, το πρώτο πράγμα που ανακοίνωσε ήταν ότι θα βάλει λουκέτο σε όλα τα λιγνιτικά της χώρας άμεσα και θα βάλει μπροστάρη το φυσικό αέριο ως «καύσιμο γέφυρα». Δεν ξέρω αν έχασες εκείνη την είδηση αλλά μερικές ημέρες αργότερα από αυτές τις ανακοινώσεις, ο Κούλης πήγε και εγκαινίασε την έναρξη κατασκευής της μονάδας φυσικού αερίου του Μυτιληναίου. Την Μεγαλόπολη 5 δεν πήγαν να την εγκαινιάσουν ούτε όταν ξεκίνησε να λειτουργεί το 2014. Αέριο θα έκαιγες ακόμη κι αν ήταν το Αμύνταιο ανοικτό, γιατί δεν αποφασίζει η ΔΕΗ ποια μονάδα θα μπει στο σύστημα αλλά ο ΑΔΜΗΕ κι εδώ και κάμποσα χρόνια (μάλλον έχεις χάσει επεισόδια) προτεραιότητα στο σύστημα έχουν οι ΑΠΕ, μετά οι μονάδες Φ.Α και στο τέλος οι λιγνιτικές. Πόσο μάλλον όταν και οι τιμές ανά τόνο διοξειδίου στας Ευρώπας από το 2016 και πέρα έφθασαν εσκεμμένα στον Θεό. Έτσι είχαν αποφασίσει αυτοί που ψηφίζουν τα ευρωλιγούρια που σήμερα κλαίγονται για το πως θα τα βγάλουν πέρα.
Τι σχέση έχει το πόσες ώρες έχει μείνει εκτός μια μονάδα για εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης, με τις διαθέσιμες ώρες λειτουργίας που έχει ακόμη μέχρι να επέλθει το τέλος του κύκλου ζωής της βάσει των κατασκευαστικών προδιαγραφών της και των δεσμευτικών ευρωπαϊκών κανονισμών; Καμία απολύτως. Ο ΑΗΣ Αμυνταίου είχε στην διάθεσή του 17.000 ώρες λειτουργίας ακόμη (ΜΕ αποθείωση, χωρίς αποθείωση είχε μηδέν καθώς δεν πληρούσε πλέον τους ισχύοντες περιβαλλοντολογικούς όρους), ήτοι 2 χρόνια με το ζόρι. ΚΑΝΕΝΑΣ παραγωγός - διαχειριστής δεν παίρνει την απόφαση να ρίξει χρήμα για περιβαλλοντολογική αναβάθμιση σε σταθμό για να λειτουργήσει για λιγότερο από 2 χρόνια. Γι' αυτό και τα εγχώρια αρπακτικά πρότειναν να πληρώσουν την αναβάθμιση κι όχι φυσικά να αναλάβουν την διαχείριση και λειτουργία του σταθμού, κι ως αντάλλαγμα να παίρνουν τζάμπα ρεύμα για καμιά δεκαετία. Εφόσον απορρίφθηκε το αίτημα για επέκταση των διαθέσιμων ωρών στις 32.000, η ΔΕΗ ως επιχείρηση δεν είχε πλέον κανέναν λόγο να ανοίξει οποιαδήποτε συζήτηση για τον ΑΗΣ Αμυνταίου. Κι ορθώς έπραξε στην συγκεκριμένη περίπτωση. Από εκεί και πέρα ο Κούλης και η παρέα του θα έβαζαν λουκέτο στο ΑΗΣ Αμυνταίου έτσι κι αλλιώς όπως έκαναν και με την Μεγαλόπολη 3 (που έχει αποθείωση και οι διαθέσιμες ώρες λειτουργίας της την έφταναν μέχρι το 2025) που την αδρανοποίησε από τον Δεκέμβριο του 2019.
Αν θες να επιρρίψεις ευθύνες για το κλείσιμο του ΑΗΣ Αμυνταίου θα πρέπει να πας πίσω στον χρόνο. Στην κυβέρνηση Καραμάν Αλή (και τις επόμενες που επίσης αδράνησαν εσκεμμένα) που το 2005 πήγε στην Ευρώπη, συμφώνησε σε όλα για την σταδιακή απολιγνιτοποίηση και τους περιβαλλοντολογικούς όρους και όταν γύρισε πίσω τι έκανε μαζί με την τότε διοίκηση της ΔΕΗ; Έλαβε απόφαση για αποθείωση μόνο για την 3η μονάδα της Μεγαλόπολης, έλαβε απόφαση και προκήρυξε διαγωνισμό για την κατασκευή της μονάδας φυσικού αερίου Μεγαλόπολη 5 και έλαβε τον Νοέμβριο του 2007 απόφαση για την κατασκευή της Πτολεμαΐδα 5 την οποία όμως έβαλε αμέσως στο συρτάρι (όπου έμεινε εκεί μέσα μέχρι το 2012). Από το 2005 ήξεραν ότι από το 2015 και πέρα όποια λιγνιτική μονάδα δεν διαθέτει αποθείωση φλερτάρει με το αναγκαστικό λουκέτο. Όταν ήρθε το έτος 2015 οι μόνες λιγνιτικές που είχαν αποθείωση από το συνολικό δυναμικό της χώρας ήταν μόλις 3 (Μελίτη, Μεγαλόπολη 4 και Μεγαλόπολη 3). Όλες οι υπόλοιπες είχαν αφεθεί έκθετες συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου ατμοηλεκτρικού σταθμού της χώρας (Άγιος Δημήτριος). Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η φυσικού αερίου Μεγαλόπολη 5 λειτουργούσε από το 2015 που εντάχθηκε στο σύστημα με μισό φορτίο γιατί ναι μεν πήραν την απόφαση πριν κάποια χρόνια και προχώρησαν στην κατασκευή της αλλά είχαν «ξεχάσει» ότι έπρεπε να κατασκευαστεί και νέο ΚΥΤ με νέα γραμμή για να μπορεί να δουλέψει στο φουλ. Βλέπεις η Μεγαλόπολη 5 ήταν η πιο σύγχρονη κι αποδοτικότερη μονάδα φυσικού αερίου της χώρας αλλά είχε την ατυχία να ανήκει στην δημόσια (τότε) ΔΕΗ, όχι σε κάποιο εγχώριο αρπακτικό.
Το 2015 ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ (από τα λίγα θετικά που έκαναν κι αυτοί) και τους χάλασε τα σχέδια (προσωρινά βέβαια) πρώτα με το κλείσιμο της συμφωνίας χρηματοδότησης για την Πτολεμαΐδα 5 και ξεκίνησε έτσι η κατασκευή της στην κυριολεξία στην λήξη της προθεσμίας της σύμβασης με τον ανάδοχο, δεύτερον με τις αποφάσεις για αναβάθμιση με αποθείωση των μονάδων του Αγίου Δημητρίου και τρίτον με την παράταση λειτουργίας του ΑΗΣ Καρδιάς. Το 2019 ήρθε ο Κούλης κι όλα αυτά τα κατέστησε ανούσια έτσι κι αλλιώς. Λουκέτο σε όλες τις υπάρχουσες λιγντικές έως το 2023 και για την Πτολεμαΐδα 5 σκόπευαν να μην λειτουργήσει ποτέ. Το τελευταίο, τους το χάλασε (για την ώρα) ο Πούτιν. Βέβαια η ζημιά έχει γίνει αφού αδρανοποιήθηκαν τα ορυχεία και οι υποστηρικτικές δομές και πλήθος προσωπικού πήγε στα σπίτια του με εθελουσία και μπόνους.
Αυτά που λένε τα παπαγαλάκια τους τον τελευταίο καιρό για δήθεν επιστροφή του λιγνίτη, «στο φουλ οι λιγνιτικές» κτλ. είναι για αφελείς που δεν ξέρουν κατά που πέφτουν οι λιγνιτικές περιοχές, κι αν τους δείξεις ράουλο από ταινιόδρομο και τους ρωτήσεις να σου πουν τι είναι, θα σου απαντήσουν «πλάστης μαγειρικής»».
Ανεξάρτητα από το ύφος του πιο πάνω γραπτού διαλόγου, ο σχολιαστής Chris περιγράφει συνοπτικά την ελληνική πραγματικότητα. Υπενθυμίζεται ότι η εξαγγελία του έλληνα πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη τον Σεπτέμβρη 2019 για πρόωρη απολιγνιτοποίηση, χωρίς αυτό να επιβάλλεται από καμία απόφαση της Ε.Ε., οδήγησε άμεσα στη δραστική λειτουργική υποβάθμιση των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ ΑΕ με εθελούσια αποχώρηση προσωπικού, εγκατάλειψη μετώπων εξόρυξης λιγνίτη, αποξήλωση εξοπλισμού κ.α. Γι’ αυτό επαναλαμβάνω για πολλοστή φορά το ερώτημα που διατύπωσα στις 4 ΟΚΤ 2021, σχεδόν 5 μήνες πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία (24 ΦΕΒ 2022), στο άρθρο γνώμης με τίτλο ΑΠΟΛΙΓΝΙΤΟΠΟΙΗΣΗ & ΗΛΕΚΤΡΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α(ΠΡΟ)ΝΟΗΣΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ:
«Είναι η χώρα μας σήμερα σε θέση και σε ποιο βαθμό να αξιοποιήσει τις υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής για την αντιμετώπιση της ηλεκτρενεργειακής καταιγίδας; Ειδικότερα, υπάρχουν οι αναγκαίες προϋποθέσεις και οι δυνατότητες στα λιγνιτωρυχεία και στους ΑΗΣ και τι πρέπει να γίνει για να στηριχθεί άμεσα και αξιόπιστα το ηλεκτρικό ισοζύγιο στο λιγνίτη ώστε να διασφαλιστεί η ηλεκτρενεργειακή επάρκεια, η ασφάλεια και η σχετική οικονομικότητα της ηλεκτρικής τροφοδοσίας της χώρας;»
Δυστυχώς, δεν λήφθηκαν έγκαιρα από τους αρμόδιους τα αναγκαία μέτρα με σημερινό αποτέλεσμα, αφ’ ενός μεν την αδυναμία των ορυχείων να εξασφαλίσουν επαρκείς ποσότητες και κατάλληλης ποιότητας λιγνίτη για τη συνεχή κανονική λειτουργία των εναπομεινάντων λιγνιτικών ΑΗΣ που, ήδη, από το ΣΕΠ 2021 είναι πολύ φθηνότεροι από τους αντίστοιχους με εισαγόμενο φυσικό αέριο (φ.α.) και αφ’ ετέρου δε τη μη θεσμική διασφάλιση της ακώλυτης λειτουργίας των λιγνιτικών ΑΗΣ. Έτσι η ηλεκτρική ενέργεια (Η.Ε.) από εισαγόμενο φ.α., πετρέλαιο και εισαγωγές Η.Ε. από γειτονικές χώρες ξεπερνά την περίοδο αυτή το 60% της ζήτησης σε ηλεκτρισμό, με τη χώρα μας ξανά «πρωταθλήτρια» στην τιμή της ηλεκτρικής μεγαβατώρας στη χονδρική αγορά της Ε.Ε-27.
Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι για να γεμίσουν με νερό οι ταμιευτήρες των υδροηλεκτρικών σταθμών (ΥΗΣ) θα περιμένουμε έως τον Απρίλη 2023 για να λιώσουν τα επόμενα χιόνια.
Παράλληλα, οι επιδοτήσεις των καταναλωτών Η.Ε. και δια μέσου αυτών των παρόχων Η.Ε. που «ροκανίζουν» τον κρατικό προϋπολογισμό, σε συνδυασμό με τις αυξήσεις στις τιμές των βασικών προϊόντων (πληθωρισμός σε ύψος ρεκόρ 25ετίας), προοιονίζονται εφιαλτικές οικονομικές και κοινωνικές προοπτικές. Το μάρμαρο το πληρώνει, ήδη, ο έλληνας καταναλωτής, αλλά πολύ περισσότερο το πληρώνουν οι κάτοικοι της Δ. Μακεδονίας με την πολύ μεγάλη ανεργία, τη μέγιστη πληθυσμιακή συρρίκνωση (-10,5% μεταξύ 2011-2021) από τη μετανάστευση -εσωτερική και εξωτερική- και τελικά την οικονομική και την κοινωνική αποδιάρθρωση ως επακόλουθο της πρόωρης και βίαιης απολιγνιτοποίησης.
Μόνη ασφαλής και οικονομική λύση για τη χώρα είναι η ταχεία επαναλειτουργία όλων των περιβαλλοντικά συμβατών λιγνιτικών ΑΗΣ με μόνιμη συμμετοχή πάνω από 20% στο ηλεκτρικό ισοζύγιο της εγχεόμενης στο δίκτυο Η.Ε. σε ικανό βάθος χρόνου, δηλ. συνολικά των εγχώριων πόρων (λιγνίτης, ΑΠΕ και νερά) πάνω από 70%, συγχρόνως με την καταπολέμηση και εξαφάνιση της κερδοσκοπίας στην αγορά Η.Ε. Είναι πια φανερό, ότι οι γενικότερες γεωοικονομικές και πολιτικές ανακατατάξεις στην ευρύτερη περιοχή μας παραπέμπουν, ατυχώς, σε σκοτεινό, αβέβαιο και μακράς διάρκειας χρονικό ορίζοντα.
