kozanitvbanner1363x131pix

banner 728x90 PJC 4

b834pix

ecofloor230

ΤΕΝΤΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ 1

pantelidisGIF834pix

asepop 2021 a

artinhouse2

garden hall banner1

musicart834pix

κοζάνη, ειδήσεις, νέα, Πτολεμαΐδα

noisi1

Θεόδωρος Αγγελόπουλος: Η «Αυγή» παρουσιάζει μία αδημοσίευτη συνέντευξη

κοζάνη, ειδήσεις, νέα, Πτολεμαΐδα Η εποχή της δικτατορίας λειτούργησε καταλυτικά πάνω στη γενιά μου και πάνω σ’ εμένα. Πάνω στους ανθρώπους που ξαφνικά, δεν ήταν η γενιά που έζησε την Αντίσταση.

Συμπληρώθηκαν 11 χρόνια από τον θάνατο του Θόδωρου Αγγελόπουλου και σχεδόν 50 από τότε που γυρίστηκε ο «Θίασος», η εμβληματική ταινία του που πραγματεύεται τη συλλογική μνήμη. Στα ενδιάμεσα, Νοέμβριο του 1992, με την ιδέα του αδελφού μου Αλέξη Βάκη να προτείνουμε στην ελληνική δισκογραφία ό,τι οι ίδιοι θέλαμε ν’ ακούσουμε αλλά οι εταιρείες δεν είχαν σκοπό να εκδώσουν, ξεκινάμε τον Τροχό με το soundtrack από τον «Θίασο» σε δίσκο βινυλίου.

Χρησιμοποιώντας για την έκδοση το πρωτότυπο ηχητικό υλικό της ταινίας, που ο σκηνοθέτης πήρε το ρίσκο να μας εμπιστευτεί, με μόνη δικλίδα ασφαλείας την πραγματικά κρίσιμη συμμετοχή του μοντέρ Γιάννη Τσιτσόπουλου στη διαδικασία της ανασύνθεσης, διακρίναμε εξαρχής το πρόβλημα: πώς κάνεις soundtrack για μια σπουδαία ταινία που είναι ήδη ένα διακειμενικό ιστορικό και πολιτισμικό μωσαϊκό; Θέατρο, παράδοση, ποίηση, πολιτική, τραγωδία, ελαφρό, δημοτικό και λαϊκό τραγούδι, Εσπερία και Ιωνία, παρελθόν και παρόν, είναι όλα εκεί. Στον «Θίασο» ο Αγγελόπουλος χτίζει ένα σύνθετο ηχητικό σύμπαν γύρω και πέρα από την κάμερα, επεκτείνοντας όχι μόνο τη δράση, όσο συνολικά τον φιλμικό του χώρο και χρόνο. Πρόκειται για θέση περισσότερο παρά για τεχνική, στην οποία ο ίδιος αναγνωρίζει την επιρροή του εμβληματικού Ιάπωνα σκηνοθέτη Κέντζι Μιζογκούτσι.

Στο soundtrack του «Θιάσου» η ίδια διαδικασία, που ήταν βέβαια μονόδρομος, οδήγησε σε ένα νέο σύνθετο ακρόαμα, διαμορφωμένο ειδικά για την περίπτωση, αναδεικνύοντας άλλη μια φορά το συμπέρασμα πως ένα μεγάλο έργο τέχνης μπορεί τελικά να υπερβεί την αρχική καλλιτεχνική του φόρμα, προσφέροντας συνολική αισθητική, πνευματική και πολιτισμική απόλαυση, όπως αναφέρει ο Τίτος Πατρίκιος για τον «Θίασο». Κάτι που ο ίδιος αποδίδει στον σύνθετο ρυθμό ροής: της Ιστορίας, μιας ιδιαίτερης κινηματογραφικής ματιάς και, τέλος, της αφήγησης των γεγονότων. «[…] Κι εγώ σαν θεατής, μπλεγμένος μέσα σ’ αυτή την τριπλή ροή, ένιωθα να παρασύρομαι από το έργο του Αγγελόπουλου, να μετακινούμαι ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, που και τα δυο ήσαν βιωμένα και από μένα και από τους άλλους και, τελικά, βγαίνοντας από την ταινία να αισθάνομαι ότι είχα ξαναζήσει πράγματα που γνώριζα και είχα γνωρίσει πράγματα που δεν είχα ζήσει» (1). Σ’ αυτή τη σύνθετη ροή ο Αγγελόπουλος προσθέτει κι άλλες παραμέτρους· την περιπέτεια της ίδιας της ταινίας, αλλά και τη σημασία της στην πορεία του χρόνου. Στοιχεία που καταθέτει συνοπτικά, πλην όμως πολύ περιεκτικά στη ραδιοφωνική παρουσίαση που ετοιμάσαμε για την κυκλοφορία του δίσκου τον Δεκέμβριο του 1992.

Κύριε Αγγελόπουλε, ευχαριστούμε που μας δώσατε την ευκαιρία να πάρουμε μέρος στο ταξίδι.

Πώς κάνεις ταινία για την Ιστορία;

Μια ιστορική ταινία είναι αποτυχημένη από τη στιγμή που μιλάει μόνο για το τότε. Από την άλλη μεριά, αποκλείεται να κάνεις μια ιστορική ταινία μεταφερόμενος ακριβώς στο τότε. Ποτέ δεν έχεις την ιστορική εμπειρία, από τη στιγμή που δεν την έχεις βιώσει. Άρα, τι κάνεις; Μεταφέρεις την Ιστορία, μιλάς για το τότε, αλλά ουσιαστικά μιλάς για το σήμερα, για το τώρα.

Πώς γεννήθηκε η ιδέα «Θίασος»;

Οπως γεννιέται κάθε ταινία. Πολλοί πιστεύουνε ότι είναι μια υπόθεση σύμπτωσης, τύχης· μια ιδέα που έρχεται απ’ τον ουρανό. Άλλοι πιστεύουνε ότι είναι αποτέλεσμα μιας διεργασίας που γίνεται χρόνια ή, αν θέλεις, σημαδιών. Εφημερίδες, διάλογοι, συναντήσεις, προσωπικά βιώματα τα οποία μαζεύονται και κάποια στιγμή ξεσπάνε ή βγαίνουνε, μορφοποιούνται σε μια ιδέα, σε μια λέξη, σε μια φράση. Όπως, ας πούμε, «ταξίδι στον χρόνο και στον χώρο μιας ομάδας ηθοποιών». Από κει, όμως, μέχρι την ταινία είναι μια τεράστια διαδρομή. Μιλάμε για το ’73 ουσιαστικά, αλλά η ιδέα του «Θιάσου» -να γίνει, δηλαδή, με βάση έναν θίασο, ένα ταξίδι στην Ελλάδα και στην Ιστορία- είναι παλιότερη. Δεν ξέρω πόσο παλιότερη, ίσως είναι η πρώτη ιδέα που είχα. Αλλά για λόγους διάφορους και κυρίως οικονομικούς, μια και απαιτούσε πολύ περισσότερα μέσα απ’ όσα διέθετα την εποχή της «Αναπαράστασης», προκρίναμε να κάνουμε εκείνη πρώτα και μετά τον «Θίασο».

Τα χρόνια της δικτατορίας

Η εποχή της δικτατορίας λειτούργησε καταλυτικά πάνω στη γενιά μου και πάνω σ’ εμένα. Πάνω στους ανθρώπους που, ξαφνικά, δεν ήταν η γενιά που έζησε την Αντίσταση, δεν ήταν η γενιά που έζησε τον πόλεμο, αλλά αυτή που εισέπραττε όλ’ αυτά που είχαν συμβεί. Ξαφνικά μια δικτατορία σημαίνει κάτι. Θες να γυρίσεις πίσω, να δεις τι έγινε, πώς φτάνεις σε μια δικτατορία. Επιστροφή, λοιπόν, πίσω σημαίνει ξεφύλλισμα της Ιστορίας, αλλά όχι με την έννοια του δοκιμίου. Ξεφύλλισμα της Ιστορίας με την έννοια «ποια η επίπτωση της Ιστορίας πάνω στους ανθρώπους». Πάνω σ’ αυτούς που την έζησαν δηλαδή, αυτούς που την υπέστησαν. Αυτό το ξεφύλλισμα άρχισε με τις «Μέρες του ’36». Ουσιαστικά, «Μέρες του ’36», «Θίασος», «Κυνηγοί», που είναι η ιστορική τριλογία, καλύπτει τα χρόνια της ζωής μου.

Οι δυσκολίες των γυρισμάτων μέσα στην καρδιά της δικτατορίας

Το θέμα δεν ήταν τεχνικό ή δεν ήταν οικονομικό. Περισσότερο ήταν πολιτικό, δηλαδή πώς μπορεί να κάνει κανείς μία ταινία ουσιαστικά μιλώντας για πράγματα τα οποία ήταν προγραμμένα από τη δικτατορία. Και αν θες, προγραμμένα από τον δεξιό πολιτικό λόγο ως εκείνη τη στιγμή. Πρέπει να σκεφτείς ότι ο «Θίασος» είναι η πρώτη φορά, η πρώτη ταινία στην οποία ο Εμφύλιος λέγεται εμφύλιος. Το πρόβλημα ήταν πώς φτάνει κανείς να μιλήσει ανοιχτά. Μέσα στη δικτατορία. Ήταν ένα ρίσκο απ’ την αρχή, δηλαδή πώς παίρνεις την άδεια… Χρησιμοποιήθηκαν διάφοροι πονηροί τρόποι. Ο ένας ήταν να γίνει ένα σενάριο που έμοιαζε περισσότερο με την «Γκόλφω» παρά με τον «Θίασο» όπως έγινε μετά. Δεύτερη διέξοδος ήταν η γνωριμία μου από την εποχή των φοιτητικών μας χρόνων το ’53-’54 με τον Ζουρνατζή, που εκείνη την εποχή ακριβώς, στο μεσοδιάστημα μεταξύ Παπαδόπουλου και Ιωαννίδη, με την κυβέρνηση Μαρκεζίνη, ήταν υφυπουργός Τύπου και Πληροφοριών. Πήγα, τον είδα και στο όνομα της παλιάς φιλίας του ζήτησα να περάσει το σενάριο χωρίς να διαβαστεί. Έγινε μέσα σ’ ένα τέταρτο· ένα τέταρτο αγωνιώδες λίγο γιατί δεν ήξερα πραγματικά ποιες ήταν οι διαθέσεις του. Όμως έγινε, πήρα την άδεια γυρίσματος και μ’ αυτήν ξεκίνησα μια ταινία που κανείς δεν ήξερε, ή σχεδόν κανείς, ούτε οι ηθοποιοί ούτε οι τεχνικοί, τι ακριβώς είναι. Γυρίζαμε συνέχεια στην κόψη του ξυραφιού, με κίνδυνο να μας βάλουν μέσα ανά πάσα στιγμή. Παίρναμε προφυλάξεις, βάζαμε τσίλιες, στέλναμε κάποιον να μιλήσει στο περιπολικό την ώρα που εμείς κάναμε κάποιο γύρισμα που είχε αιχμές και μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα. Ο διευθυντής παραγωγής εκαλείτο κάθε τόσο στα αστυνομικά τμήματα, αναγκασμένος να μιλάει για τους Ατρείδες, τον Αγαμέμνονα και τον Ορέστη, φλυαρώντας και κερδίζοντας χρόνο. Κάποια στιγμή ένα γύρισμα έγινε κάτω από την επίβλεψη της αστυνομίας, όπου με έναν τρόπο και σε συνεννόηση με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη αποφύγαμε την άμεση σύλληψη.

Τελικά, ο «Θίασος» είναι μια απαισιόδοξη ταινία;

Παρά το μελαγχολικό της ύφος, παρά το χτίσιμο της σαν τραγωδία, η ταινία αφήνει το «δι’ ελέου και φόβου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν» (2), που μας έλεγαν στο σχολείο· τον ορισμό του Αριστοτέλη. Την αφήνει στο βλέμμα του νεαρού Ορέστη που παρουσιάζεται στο τέλος, στο πρωτοβγάλσιμό του στη σκηνή (3). Στην επόμενη γενιά. Δεν είναι, επομένως, ένα «μη ευτυχές» τέλος, είναι ένα αναζητούμενο ευτυχές τέλος. Είναι μια λύση η οποία θα δοθεί· δεν δίνεται, και καμία ταινία δεν δίνει μια λύση. Νομίζω γενικά στην τέχνη δεν μπορεί κανείς να δίνει λύσεις. Δεν είναι μια ιστορική πραγματεία ούτε ένα ιστορικό εγχειρίδιο που μέσα του επενδύει όλες τις βουλήσεις, τις επιθυμίες και τα συμπεράσματα ενός ιστορικού. Καθόλου. Αφήνεται ανοιχτά, είναι μια ανοιχτή ταινία· κουβαλάει μια ανθρώπινη εμπειρία και εγκαταλείπει στο έλεος της επόμενης γενιάς την κατανόηση του μαθήματος και τη λύση του προβλήματος.

Τι αντιπροσωπεύει για κείνον ο «Θίασος»;

Για μένα αντιπροσωπεύει κατ’ αρχάς, για να γίνω λίγο κακός, την ταινία που με απελευθέρωσε από τα νύχια της ελληνικής κινηματογραφικής πραγματικότητας. Με γλίτωσε κυριολεκτικά, μου άνοιξε έναν δρόμο. Από την άλλη μεριά, αντιπροσωπεύει μια περίοδο της ζωής μου, μια περίοδο της Ιστορίας της Ελλάδας, μια περίοδο που όλα φαντάζανε, μοιάζανε δυνατά. Δεν μπορεί κανείς εύκολα να ξαναγυρίσει στα χρόνια που ήταν χρόνια ελπίδας, χρόνια που πίστευε ότι όλα ήταν πιθανά, χρόνια που και ο κινηματογράφος και η πολιτική και η καθημερινότητα είχαν άλλο χρώμα, είχαν άλλη διάσταση. Υπήρχε κάτι που λείπει σήμερα, υπήρχε πίστη. Πιστεύαμε σ’ αυτό που κάναμε, πιστεύαμε στην αλλαγή του κόσμου, πιστεύαμε στη δυνατότητα να διορθωθούν όλα αυτά που μας τραυματίζανε χρόνια. Ότι μπορούσε, να έτσι, ένας αέρας ζωογόνος να περάσει και να τα σβήσει. Βέβαια, δεν έγινε έτσι. Όμως δεν μπορεί κανείς να μην αναπολήσει με νοσταλγία εκείνη την εποχή.

* Ο Δημήτρης Βάκης είναι σεναριογράφος και αρθρογράφος

1. Σε παρουσίαση του σάουντρακ στον ρ/σ Μελωδία. Δεκέμβριος 1992.

2. Αριστοτέλους, «Περί ποιητικής», VI 1-4.

3. Η πρώτη κατά σειρά κινηματογραφική εμφάνιση του θιάσου στον σιδηροδρομικό σταθμό είναι από το 1952 («Φθινόπωρο του ’52, ξανάρθαμε στο Αίγιο…»), ένα μπουλούκι λειψό. Αντίθετα, η εμφάνιση στο τέλος είναι από το 1939, με τον θίασο σε πλήρη σύνθεση.

ΠΗΓΗ: www.avgi.gr

Δημοφιλή νέα...

Πληροφορίες για τα cookies

Τα cookies είναι σύντομες αναφορές που αποστέλλονται και αποθηκεύονται στον σκληρό δίσκο του υπολογιστή του χρήστη μέσω του προγράμματος περιήγησης όταν αυτό συνδέεται στο Ιντερνέτ. Τα cookies μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή και αποθήκευση δεδομένων του χρήστη όσο αυτός είναι συνδεδεμένος, για να του παράσχουν τις ζητούμενες υπηρεσίες και που ορισμένες φορές τείνουν να μην διατηρούν. Τα cookies μπορεί να είναι τα ίδια ή άλλων:

  • Technical cookies (τεχνικά cookies) που διευκολύνουν την πλοήγηση των χρηστών και τη χρήση των διαφόρων επιλογών ή υπηρεσιών που προσφέρονται από τον ιστό, όπως προσδιορίζουν τη συνεδρία, επιτρέπουν την πρόσβαση σε ορισμένες περιοχές, διευκολύνουν τις παραγγελίες & τις αγορές, συμπληρώνουν φόρμες & εγγραφές, παρέχουν ασφάλεια, διευκολύνουν λειτουργίες (βίντεο, κοινωνικά δίκτυα κλπ.).
  • Customization cookies (cookies προσαρμογής) που επιτρέπουν στους χρήστες να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους (γλώσσα, πρόγραμμα πλοήγησης - browser, διαμόρφωση, κ.α.).
  • Analytical cookies (cookies ανάλυσης) που επιτρέπουν την ανώνυμη ανάλυση της συμπεριφοράς των χρηστών του Ιντερνέτ, επιτρέπουν την μέτρηση της δραστηριότητας του χρήστη και την ανάπτυξη προφίλ πλοήγησης για την βελτίωση των ιστότοπων.

Ως εκ τούτου, όταν έχετε πρόσβαση στον ιστότοπο μας, σύμφωνα με το Άρθρο 22 του Νόμου 34/2002 των Υπηρεσιών Κοινωνίας της Πληροφορίας, στην αναλυτική επεξεργασία των cookies ζητάμε τη συγκατάθεση σας για τη χρήση τους, με σκοπό να βελτιώσουμε τις υπηρεσίες μας. Χρησιμοποιούμε την υπηρεσία του Google Analytics για τη συλλογή ανώνυμων στατιστικών πληροφοριών όπως για παράδειγμα ο αριθμός των επισκεπτών στον ιστότοπο μας. Τα cookies που προστίθενται από την υπηρεσία Google Analytics διέπονται από τις πολιτικές απορρήτου του Google Analytics. Αν επιθυμείτε μπορείτε να απενεργοποιήσετε τα cookies από το Google Analytics.

Παρακαλούμε, σημειώστε ότι μπορείτε να ενεργοποιήσετε ή απενεργοποιήσετε τα cookies σύμφωνα με τις οδηγίες του προγράμματος πλοήγησης σας (browser).