Ταξίδι στο χρόνο με το Τραίνο της Καλαμπάκας (1ο Μέρος)
Ταξίδι στο χρόνο με το Τραίνο της Καλαμπάκας.
Έτος 2021:
Η είδηση που κυκλοφορεί από πολιτικούς, αυτοδιοικητικούς και υπηρεσιακούς παράγοντες της Δυτικής Μακεδονίας είναι ότι: «όπου νά’ νε ξεκινάει η κατασκευή της σιδηροδρομικής Γραμμής Καλαμπάκας – Κοζάνης»….
Tο 2018 ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΡΓΟΣΕ κ. Χρήστος Διονέλης, στο 2ο Συνέδριο Υποδομών και Μεταφορών στην Αθήνα ανακοίνωσε, μεταξύ άλλων, ότι: «Η κατασκευή της σιδηροδρομικής σύνδεσης Ηγουμενίτσας – Καλαμπάκας – Κοζάνης, στο πλαίσιο της σιδηροδρομικής ΕΓΝΑΤΙΑΣ με κόστος 1,5 δισ. ευρώ, αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα 6 χρόνια» [1]
Ακούγεται σαν ανέκδοτο στην Περιοχή μας, επειδή εδώ και πάρα πολλά χρόνια, αν θέλουμε να μιλήσουμε για ένα έργο που εξαγγέλλεται αλλά ποτέ δεν γίνετε λέμε: «Σαν το τρένο τσ’ Καλαμπάκας!»
Και δικαιολογημένα αφού η κατασκευή αυτής της Γραμμής εξαγγέλλεται, εδώ και εκατό περίπου Χρόνια! Ίσως και περισσότερα… Κάποτε άρχισαν και τα έργα. Κατασκευάστηκαν σιδηροδρομικοί σταθμοί, άνοιξαν γαλαρίες, στρώθηκαν γραμμές αλλά αυτό το τρένο ποτέ δεν σφύριξε.... Ήταν ένα “τρένο φάντασμα.”
Εικόνα 1. Αναμνηστική Φωτογραφία σε έργο κατασκευής σήραγγας στα Γρεβενά
«Με σύμβαση που υπεγράφη το 1928 μεταξύ του Ελληνικού Κράτους και της «Βελγικής Εμπορικής Εταιρίας», ξεκίνησε η κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής διεθνούς εύρους, από την Καλαμπάκα μέχρι την Βέροια, μέσω Γρεβενών, Σιάτιστας, και Κοζάνης, συνολικού μήκους 197 km. Οι εργασίες ξεκίνησαν με την υποστήριξη των Σιδηροδρόμων Θεσσαλίας, και προχώρησαν εντατικά μέχρι το φθινόπωρο του 1932, οπότε διακόπηκαν για λόγους αναστολής της εξυπηρέτησης των δανείων του Κράτους, εξαιτίας της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης 1929 – 1931. Μέχρι την οριστική αυτή διακοπή των εργασιών διασύνδεσης του σιδηροδρομικού δικτύου της Θεσσαλίας προς βορρά, η «Βελγική Εμπορική Εταιρία» (Société Commerciale de Belgique, συντομογραφικά S.C.B.) υλοποίησε ένα μεγάλο μέρος της χάραξης, στρώθηκε γραμμή σε μήκος περίπου 17 km με αφετηρία την Καλαμπάκα, ενώ κατασκευάστηκαν σιδηροδρομικοί σταθμοί, γέφυρες και σήραγγες. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι οι εργασίες σταμάτησαν ενώ είχε αποπερατωθεί το 67% περίπου των εργασιών του τμήματος Καλαμπάκα – Κοζάνη.» [2]
Εικόνα 2. Αριστερά ο σταθμός της Μικροκλεισούρας. Πάνω δεξιά αναμνηστική φωτογραφία, εργαζομένων με μηχανικούς της Εταιρείας και κάτω δεξιά κάτοικοι των Τρικάλων σε νεόδμητη γέφυρα της Γραμμής.
Κάποια «ίχνη» του όμως σώζονται ακόμα και σήμερα.
Σπουδαία δουλειά ιστορικής καταγραφής και διάσωσης στοιχείων για τη «Γραμμή της Καλαμπάκας έγινε το 2016 από μαθητές στα Γρεβενά.
«Στα πλαίσια του μαθητικού προγράμματος περιβαλλοντολογικής εκπαίδευσης και με τίτλο «Ίχνη της γραμμής Καλαμπάκας Κοζάνης στο νομό Γρεβενών» το τμήμα Α2 του 2ου Γυμνασίου Γρεβενών με επικεφαλή τον καθηγητή πληροφορικής κ. Μιχάλη Μιχαλόπουλο πραγματοποίησαν ευρεία ερευνητική εργασία για τα σιδηροδρομικά έργα που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή στο παρελθόν και που ουδέποτε ολοκληρώθηκαν. Μέσα από την εκτεταμένη και επισταμένη ερευνά, αναδέχθηκαν άγνωστες πτυχές αυτού του έργου που πολλοί αγνοούσαν. Το όλο ερευνητικό έργο των παιδιών θεωρούμε ότι αξίζουν τα συγχαρητήρια μας.» [3]
Εικόνα 3.«Ίχνη" της σιδηροδρομικής Γραμμής Καλαμπάκας Κοζάνης συναντάμε ακόμα και σήμερα
Ας επιχειρήσουμε λοιπόν να ταξιδέψουμε κι εμείς μ αυτό το “τρένο φάντασμα.” Ας ακολουθήσουμε αυτή τη «σιδηροδρομική Οδύσσεια» από την αρχή μέχρι το τέλος της. Παρακολουθώντας παράλληλα κάποια ενδιαφέροντα γεγονότα που διαδραματίζονται στην Περιοχή μας, στη Χώρα, και στον Κόσμο. Κατά την κατασκευή της Γραμμής διαδραματίστηκαν γεγονότα, έγιναν ληστείες, εργατικά ατυχήματα- χύθηκε πολύ αίμα εργατικό, έγιναν απεργίες και πολλά άλλα ενδιαφέροντα. Ταυτόχρονα θα δούμε και μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για την πορεία του Εργατικού κινήματος της Περιοχής μας που τότε ρίχνει τα πρώτα τα του βήματα. Θα γνωρίσουμε από κοντά τους πρωταγωνιστές και τα γεγονότα αυτής της εποχής. Θα μας βοηθήσει σ’ αυτό ο «θερμαστής» του τρένου διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα τρένα τότε δούλευαν με ατμό και έκαιγαν κάρβουνο.
Το ιστορικό της σιδηροδρομικής γραμμής Καλαμπάκας -Κοζάνης
Έτος 1920. Ξεκινάει η πρώτη μελέτη
«Στην Καλαμπάκα βρίσκεται το τέλος της σιδηροδρομικής γραμμής που ξεκινάει από τη Λάρισα. Στο παρελθόν έγιναν σοβαρές προσπάθειες για την συνέχιση της γραμμής από την Καλαμπάκα προς την Κοζάνη. Η πιο σημαντική θεωρείται η μελέτη του 1925 και η υλοποίηση της με την κατασκευή της γραμμής η οποία όμως έληξε άδοξα στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Η Μελέτη αυτή ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1920, την περίοδο δηλαδή της ενδυνάμωσης και ανάπτυξης των σιδηροδρόμων Ελλάδας. Την εκπόνηση της ανέλαβε η νεοσύστατη τότε (Μάρτιος του 1920) εταιρία, νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους» (ΣΕΚ) από την κυβέρνηση Βενιζέλου».[4]
Έτος 1925.
Εικόνα 4. Κουντουριώτης, Κονδύλης, Μιχαλακόπουλος
To 1925 Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο Παύλος Κουντουριώτης. Αρχικά έχουμε μια κυβέρνηση του Ανδρέα Μιχαλακόπουλου που είναι πρωθυπουργός, (ηγέτης της πτέρυγας των Συντηρητικών Φιλελεύθερων), σε συνεργασία με τον Γεώργιο Κονδύλη τον γνωστό «Κεραυνό» της Μικρασιατικής εκστρατείας που είναι Υπουργός «επί των εσωτερικών». Η Κυβέρνηση αυτή δημιουργήθηκε στις 7 Οκτωβρίου του 1924 και διαδέχτηκε την Κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη. Είναι μια αντεργατική - αντιλαϊκή Κυβέρνηση. Αρνείται το διάλογο με το συνδικαλιστικό κίνημα και τους εργαζόμενους. Φέρεται αυταρχικά στους απεργούς (σιδηροδρομικούς, καπνεργάτες, ναυτεργάτες, αγρότες κ.α), χτυπάει και γεμίζει τις φυλακές και τα ξερονήσια με κομμουνιστές, συνδικαλιστές πρωτοπόρους εργάτες. [5]
Εικόνα 5. Στο στρατοδικείο 12 Κομμουνιστές εργάτες
«Ο θερμαστής »
Συνεχίζεται….
Κοζάνη 19/3/2021
Πηγές:
- Στα επόμενα έξι χρόνια η ολοκλήρωση της σιδηροδρομικής γραμμής Ηγουμενίτσας – Καλαμπάκας – Κοζάνης σύμφωνα με την ΕΡΓΟΣΕ - Michanikos Online
- ΒΙ.Δ.Α. - ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής: –: «το τρένο της Καλαμπάκας»
- Σιδηροδρομικά Νέα: Το τρένο των ... Γρεβενών. Ένα αφιέρωμα στην παλιά σιδηροδρομική γραμμή Καλαμπάκας - Κοζάνης.
- 4.Το ιστορικό της σιδηροδρομικής γραμμής από την Καλαμπάκα προς την Κοζάνη. http://trikala365.gr/istoriko-sidirodromikis-gramis-apotin-kalampaka-prostin-kozani/
- 5.Ριζοσπάστης 28/5/1925
Εικόνες
- ΒΙ.Δ.Α. - Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής: –: «το τρένο της Καλαμπάκας
- Κολάζ εικόνων από: Σιδηροδρομικά Νέα: Το τρένο των ... Γρεβενών. Ένα αφιέρωμα στην παλιά σιδηροδρομική γραμμή Καλαμπάκας - Κοζάνης.
- Κολάζ εικόνων από: Η μισοτελειωμένη σιδηροδρομική γραμμή Καλαμπάκα - Μουργκάνι - Οξύνεια | ΒΙΝΤΕΟ | Trikala365.gr
- Φωτογραφίες από εφημερίδες: Μακεδονικά Νέα 6/12/1926, ΦΩΣ 23/8/1926 ΕΜΠΡΟΣ 1/12/1926
- Ριζοσπάστης 2/8/1925
http://trikala365.gr/misoteleiomeni-sidirodromiki-grami-kalampaka-mourgkani/
ΠΑΤΗΣΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΡΗ
