Με αφορμή τις νέες ταυτότητες: Αποπροσανατολισμός και κλιμάκωση της καταστολής (Της Μαρίνας Λαβράνου*)

Το θέμα με τις νέες ταυτότητες, και κυρίως οι διάφορες ανορθολογικές απόψεις που αναπαράγονται από ακροδεξιές ομάδες,

οι ουρές έξω από αστυνομικά τμήματα, η διαδήλωση στη Θεσσαλονίκη και τα καλέσματα για νέες κινητοποιήσεις, προσφέρουν άφθονο πεδίο για αποπροσανατολισμό και βολική αντιπαράθεση από πλευράς της κυβέρνησης, που βρήκε ευκαιρία να εμφανιστεί ως υπέρμαχος της λογικής, της προόδου και του εκσυγχρονισμού. Το γεγονός όμως ότι στο ίδιο βολικό πεδίο αντιπαρατίθενται με την κυβέρνηση και τα υπόλοιπα κόμματα του συστήματος καταδεικνύει ότι τελικά, με αφορμή τις νέες ταυτότητες, υπηρετούνται πολλαπλοί στόχοι.

Αποπροσανατολισμός και «διαφήμιση» του εθνικισμού

Είναι προφανές ότι η συζήτηση γύρω από τις νέες ταυτότητες όπως διεξάγεται, με όλα τα φαιδρά συμπαρομαρτούντα, είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για το σύστημα ώστε να γίνεται πράξη ένας ευρύς αποπροσανατολισμός.

Μετατίθεται βολικά η συζήτηση μακριά από τα οξυμένα προβλήματα και τους πραγματικούς υπεύθυνους για τις πλημμύρες, τις πυρκαγιές, την ακρίβεια που σαρώνει, την επικίνδυνη κατάσταση με τις ελλείψεις στα νοσοκομεία σε συνθήκες νέας έξαρσης του κορονοϊού, τα τεράστια κενά σε υποδομές και δασκάλους στο «παρά ένα» μίας ακόμα σχολικής χρονιάς.

Βολεύει ώστε να μένουν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας οι εξελίξεις στην οικονομία, με μια νέα κρίση να βρίσκεται προ των πυλών και τα αστικά επιτελεία να ετοιμάζονται να υποβάλουν τους λαούς σε νέες βαριές θυσίες για να ξεπεραστεί. Οπως και το να περάσουν ανώδυνα τα παζάρια για επικίνδυνες διευθετήσεις στα Ελληνοτουρκικά και στην Ανατολική Μεσόγειο, που προχωράνε με γρήγορους ρυθμούς για να ενισχυθεί η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, με την αστική τάξη της Ελλάδας να επιδιώκει σε αυτό πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ταυτόχρονα διαμορφώνεται και το πλαίσιο ώστε όποιος αντιτάσσεται στα σχέδια της αστικής τάξης, στα καλέσματα για «εθνική ομοψυχία», στην εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και τη βαθύτερη εμπλοκή στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, να ταυτίζεται με τις οπισθοδρομικές θεωρίες και τον εθνικισμό.

«Ψηφιακό φακέλωμα» για τις ανάγκες του κεφαλαίου

Την ίδια στιγμή όμως μετατίθεται βολικά η συζήτηση μακριά από τα όντως σοβαρά ζητήματα που αφορούν την κλιμάκωση της καταστολής, μέσα και από το «ψηφιακό φακέλωμα», με τις νέες ταυτότητες να είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.

Μια προσεκτική ματιά στον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/1157 («για την ενίσχυση της ασφάλειας των δελτίων ταυτότητας των πολιτών της Ενωσης (...)») αποκαλύπτει όσα δεν λέγονται μέσα από τις διακηρύξεις περί «ασφαλούς ταυτοποίησης», «αντιμετώπισης της πλαστογραφίας και κατ' επέκταση διαφόρων εγκληματικών πράξεων και της τρομοκρατίας», όπως αναπαράγουν σε όλους τους τόνους κυβερνητικά στελέχη, αστοί αναλυτές και ΜΜΕ, και με τα οποία φυσικά συμφωνούν όλα τα αστικά κόμματα.

Ο Κανονισμός αναφέρει ότι με τις νέες προδιαγραφές των δελτίων ταυτότητας εξασφαλίζεται «διαλειτουργικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο» και ότι «αναμένεται να εξασφαλίσουν ευκολότερη ταυτοποίηση και να συμβάλουν στην καλύτερη πρόσβαση σε υπηρεσίες». Προμηνύεται έτσι η ευρύτερη χρήση τους και σε πεδία που μέχρι τώρα δεν απαιτούσαν την επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας. Επίσης, στο πλαίσιο των αυξημένων προδιαγραφών ασφαλείας και στο όνομα της αντιμετώπισης των «σύγχρονων προκλήσεων», ενισχύεται το πλαίσιο συγκέντρωσης προσωπικών δεδομένων και στοιχείων, μεταξύ των οποίων και «βιομετρικών δεδομένων» (αποθήκευση εικόνας προσώπου και δύο δακτυλικών αποτυπωμάτων). Και μάλιστα υποχρεωτικά, αφού οι παλιές ταυτότητες θα παραμείνουν σε ισχύ μέχρι τον Αύγουστο του 2026 και μετά θα θεωρούνται άκυρες. Ο Κανονισμός προκλητικά αναφέρει ότι από την υποχρέωση παροχής δακτυλικών αποτυπωμάτων απαλλάσσονται μόνο τα παιδιά κάτω των 6 ετών! Για τα παιδιά έως 12 ετών προβλέπει ότι «μπορούν να απαλλαγούν από την υποχρέωση παροχής δακτυλικών αποτυπωμάτων», αφήνοντας το θέμα στη διακριτική ευχέρεια κάθε κράτους. Συγκεντρώνονται έτσι «βιομετρικά δεδομένα» για το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού.

Προβλέπει επίσης ο Κανονισμός ότι όλη αυτή η διαδικασία με τη συγκέντρωση στοιχείων, δεδομένων και μεταδεδομένων (δηλαδή δεδομένων που περιγράφουν άλλα δεδομένα, έτσι ώστε τελικά να περιγράφεται, να εξηγείται, να εντοπίζεται ή να γίνεται ευκολότερη η ανάκτηση και διαχείριση πληροφοριών) μπορεί να ανατεθεί σε εξωτερικό πάροχο υπηρεσιών, σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες διαχείρισης και ανάλυσης δεδομένων. Φυσικά, ο Κανονισμός υποκριτικά αναφέρει ότι δεν νομιμοποιείται η διατήρηση αυτών των δεδομένων από το κράτος και ότι σε περίπτωση συνεργασίας με εξωτερικό πάροχο υπηρεσιών, το κράτος έχει ευθύνη αν παραβιαστεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα.

Την ίδια στιγμή, βέβαια, είναι συνεχείς οι αποκαλύψεις για παραβιάσεις προσωπικών δεδομένων (βλ. Cambridge Analytica), χρήσης κατασκοπευτικών και άλλων λογισμικών από διάφορους μηχανισμούς για μια σειρά λόγους, που φτάνουν ακόμα και σε επίπεδο αρχηγών κρατών. Μόνο τη χρονιά που μας πέρασε οι αρμόδιες επιτροπές της ΕΕ διαπίστωσαν παραβιάσεις και χρήση τέτοιων λογισμικών στο σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών χωρών!

«Ασφαλής ταυτοποίηση» ή αλλιώς ένας άνθρωπος - ένας αριθμός - ένας φάκελος

Στην ίδια κατεύθυνση, ένα πλήθος Οδηγιών, Κανονισμών και κατευθύνσεων από την ΕΕ και αντίστοιχων αλλαγών στην νομοθεσία των αστικών κρατών καταδεικνύει ότι προχωράει με γρήγορους ρυθμούς την τελευταία δεκαετία η προσπάθεια τα αστικά κράτη εύκολα και γρήγορα να μπορούν να γνωρίζουν εξατομικευμένα τις συνήθειες του καθενός και της καθεμιάς, πού συχνάζει, τι συναλλαγές κάνει, ποιες διαδρομές επιλέγει, μέχρι και την κατάσταση της υγείας του, ώστε να μπορεί να διαχειριστεί με πολλούς τρόπους αυτά τα δεδομένα: Να σχεδιάζει πιο αποτελεσματικά την αντιλαϊκή επίθεση και την επέλαση της αντιλαϊκής πολιτικής, να παρεμβαίνει σε προληπτικό επίπεδο απέναντι στη λαϊκή οργή και αγανάκτηση. Στην ικανότητα αυτή του αστικού κράτους συνέβαλε καταλυτικά και η πανδημία, τόσο με τους κωδικούς ανά δραστηριότητα για να μπορεί κάποιος να βγει από το σπίτι όσο και με το πιστοποιητικό εμβολιασμού, ως «διαβατήριο» όχι μόνο για να ταξιδέψει αλλά και για απλές καθημερινές δραστηριότητες.

Αλλωστε είναι διακηρυγμένος στόχος σε επίπεδο ΕΕ αλλά και στην Ελλάδα η προσπάθεια να ενοποιηθούν όλα τα δεδομένα που αφορούν ένα πρόσωπο σε έναν μόνο ψηφιακό φάκελο, που θα αντιστοιχεί σε έναν συγκεκριμένο αριθμό. Αυτοί οι στόχοι μάλιστα έχουν εγείρει σχετικές ανησυχίες, από αστική σκοπιά, σε ένα μεγάλο κομμάτι οργανώσεων, ακαδημαϊκών και ειδικών από όλο τον κόσμο. Είναι χαρακτηριστική η επιστολή που έστειλαν τον Φλεβάρη του 2023 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 39 τέτοιοι φορείς και πρόσωπα, όπου ανέφεραν ότι «τα συστήματα ψηφιακής ταυτοποίησης εγείρουν σοβαρές ανησυχίες για τα θεμελιώδη δικαιώματα σε όλο τον κόσμο», καθώς πρόκειται για ένα σύστημα που «μπορεί να χρησιμεύσει ως η κεντρική, ευρέως διαδεδομένη, πλατφόρμα από την οποία μπορεί σύντομα να εξαρτάται η πρόσβαση στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, στο εμπόριο, στην Εκπαίδευση, στις κοινωνικές υπηρεσίες και την αγορά εργασίας». Αναφέρουν επίσης ότι θα πρέπει να εξασφαλίζεται η ιδιωτικότητα, δηλαδή «να αποκλειστεί η δημιουργία ενός μοναδικού και συνεχούς αναγνωριστικού, το οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να εντοπίζεται η συμπεριφορά του χρήστη κατά την αλληλεπίδρασή του με μεμονωμένες επιχειρήσεις ή κρατικές υπηρεσίες».

Στην Ελλάδα, στις «διευκρινίσεις» που εξέδωσε το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για τις νέες ταυτότητες αναφέρεται ότι υπάρχει πρόβλεψη στο άμεσο μέλλον να τυπωθεί σε αυτές και ο Προσωπικός Αριθμός Πολίτη, που έχει ήδη προαναγγελθεί μέσα από σχετικές δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών το προηγούμενο διάστημα. Ενδεικτικό του πόσο γρήγορα προχωρά αυτή η κατεύθυνση είναι και το γεγονός ότι στην καταχώριση των υποψηφιοτήτων στην πύλη υποψηφίων, τόσο για τις βουλευτικές όσο και για τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, ήταν απαραίτητες για την ταυτοποίηση των υποψηφίων, εκτός από τα στοιχεία του εκλογικού καταλόγου, και η καταχώριση του ΑΦΜ και η ταυτοποίηση με την ΑΑΔΕ. Και σε αυτήν τη διαδικασία επέμενε το υπουργείο Εσωτερικών, παρ' όλα τα τεράστια προβλήματα που αυτή η ταυτοποίηση προκαλούσε λόγω των άπειρων λαθών που υπήρχαν με ευθύνη των συγκεκριμένων υπηρεσιών, υποβάλλοντας σε μεγάλη ταλαιπωρία χιλιάδες ανθρώπους για να τα διορθώσουν. Ετσι, σε μόλις λίγους μήνες ταυτοποιήθηκαν και ενοποιήθηκαν κάτω από τους αντίστοιχους ΑΦΜ τα στοιχεία δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων (μόνο στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές θα είναι υποψήφιοι το 2% του ελληνικού πληθυσμού).

Η πραγματική υπεράσπιση των λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών απέναντι στη δικτατορία του κεφαλαίου

Καλοπροαίρετα θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος ότι είναι υπερβολική αυτή η συζήτηση, ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αφού «δεν έχω να κρύψω κάτι» ή ότι «αφού έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν, δεν το χρειάζονται, υπάρχουν τα κινητά». Μάλιστα αυτές οι λογικές, δήθεν αθώα, αναπαράγονται σε διάφορες εκπομπές, άρθρα, αναλύσεις.

Στην πραγματικότητα, όμως, η πλήρη γνώση από το κράτος και τους ιδιωτικούς ομίλους των προσωπικών δεδομένων μάς κάνει ευάλωτους σε πιέσεις που δεν φανταζόμαστε. Ας σκεφτούμε τι δυνατότητες για πολλαπλές πιέσεις και χειραγώγηση θα έχει στα χέρια του το κράτος, ας σκεφτούμε τι θα σημαίνει για τον εργοδότη και τον ασφαλιστή να γνωρίζει πλήρως όλα τα σημερινά και πιθανά αυριανά προβλήματα υγείας, ή την οικονομική κατάσταση των εργαζομένων, ιδιαίτερα όσο εντείνονται τα αδιέξοδα αυτού του συστήματος, όσο προετοιμάζονται να υποβάλουν τους λαούς σε νέες βαριές θυσίες, σε νέες αιματοχυσίες. Γι' αυτό και προσπαθούν όχι μόνο να καταστείλουν τη ριζοσπαστική σκέψη και δράση, την επαναστατική πάλη για την ανατροπή του συστήματος, αλλά να «προλάβουν» αυτή να μη δημιουργηθεί καν.

Οι λαοί όμως έχουν αποδείξει πολλές φορές ότι έχουν τη δύναμη να χαλάσουν τα σχέδια του κεφαλαίου, να υπερασπιστούν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους, γιατί «ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ (...) μόνο που έχει ένα ελάττωμα, ξέρει να σκέφτεται». Το ΚΚΕ μαζί με τον εργαζόμενο λαό και τη νεολαία πρωτοστατεί και σ' αυτήν τη μάχη.

* Η Μ. Λαβράνου είναι υπεύθυνη του Τμήματος Δικαιοσύνης και Λαϊκών Ελευθεριών της ΚΕ του ΚΚΕ

• Αναδημοσίευση από τον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου», 9 - 10 Σεπτέμβρη 2023
• https://www.902.gr/