Ο ουρανός ιδιωτικοποιείται; (του Θανάση Σκαμνάκη)

Το καλοκαίρι του 2023 ρεμβάζοντας τη νύχτα και την αστροφεγγιά είδα έκπληκτος ένα φωτισμένο τρένο να ταξιδεύει ανάμεσα στα άστρα.

Αναρωτήθηκα αν ήμουν ξύπνιος. Αλλά ήμουν. Αν είχα παραισθήσεις. Δεν είχα.

Για να μην βρεθώ αντιμέτωπος με καινούργιες αμφιβολίες περί του εαυτού μου, έψαξα και έμαθα πως πρόκειται για τους δορυφόρους του Έλον Μασκ που κάνουν επιδείξεις πάνω από τον ευρωπαϊκό ουρανό.

Εντάξει είπα, λεφτά έχει ας παίζει με τα φώτα στο διάστημα προκειμένου να μας προσφέρει ένα αστρικό υπερθέαμα.

Μετά μάθαμε για τους αστροναύτες που πήγαν στο διάστημα με ιδιωτικές αποστολές. Πριν λίγες βδομάδες, μάλιστα, ένας δισεκατομμυριούχος έγινε ο πρώτος ιδιώτης που περπάτησε στο διάστημα.

Μετά ήρθε η είδηση πως δυο αστροναύτες, η Σουνίτα Γουίλιαμς και ο Μπάρι Γουίλμορ έχουν μείνει εγκλωβισμένοι στην Διαστημικό Σταθμό. Ξεκίνησαν στην 5 Ιουνίου του 2024 για ένα ταξίδι με επιστροφή σε οχτώ ημέρες, με σκάφος της ιδιωτικής εταιρείας Boeing, το Boeing CST-100 Starliner. Αλλά η εταιρεία αδυνατεί να πραγματοποιήσει την επιστροφή και οι ελπίδες είναι να μπορέσουν να τους φέρουν πίσω στη Γη το Φεβρουάριο του 2025.

Όπως αποκαλύπτεται, πριν την απογείωση είχε διαρρεύσει ήλιον από το σκάφος και πέντε από τους προωθητές του είχαν πρόβλημα. Παρ’ όλα αυτά η Boeing τους έστειλε.

Τώρα η NASA σχεδιάζει να αναθέσει στην άλλη ιδιωτική εταιρεία, του Έλον Μασκ, να στείλει το SpaceX για να τους παραλάβει. Ειρωνεία εντός της τραγικότητας: η Boeing με το Starliner επεδίωκε (και επιδιώκει) να ανταγωνιστεί τον Έλον Μασκ στο διάστημα.

Boeing και η SpaceX είναι οι επιλογές της NASA προκειμένου να προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση των διαστημικών προγραμμάτων. Και ήδη η SpaceX έκανε την πρώτη επιτυχημένη αποστολή το 2020, μεταφέροντας πλήρωμα στον διαστημικό σταθμό.

Αυτή είναι μια σύντομη ιστορία της ιδιωτικοποίησης του διαστήματος την οποία έχει αρχίσει να εφαρμόζει η αμερικανική κυβέρνηση, από την αρχή του 21ου αιώνα.

Η απόφαση, όπως λένε οι Αμερικανοί παράγοντες, ελήφθη στο πλαίσιο καταστροφών του παρελθόντος. Οι εκρήξεις των διαστημικών λεωφορείων Challenger και Columbia σκότωσαν συνολικά 14 αστροναύτες και σε αυτό είχε μεγάλη συμβολή, όπως υποστηρίζουν, το κλίμα στη NASA που εμπόδιζε τους μηχανικούς να αναφέρουν «προφανή λάθη».

Μια χαρά(;) δικαιολογία!..

Έτσι έχει αναπτυχθεί ένα ιδιωτικό σχέδιο. Το ερώτημα που τέθηκε και στο προηγούμενο σχετικό άρθρο πριν δεκαπέντε ημέρες, σχετικά με το νομικό καθεστώς και τις οριοθετήσεις που πρέπει να θεσπίζει, τίθεται τώρα με ακόμα μεγαλύτερη ένταση – και δραματικότητα θα έλεγα. Ποιος ορίζει τι κατέχει ποιος; Τι κανόνες ισχύουν για να εμποδίσουν την ανεξέλεγκτη δράση και ιδιοποίηση;

Άνευ ιδιαίτερης σημασίας ερωτήματα όταν το διάστημα ήταν μεν , όπως και παραμένει, αχανές αλλά ήδη τα ευρήματα παραπέμπουν σε θησαυρούς μετάλλων. Όπως επίσης η δυνατότητα πολύπλοκων εκτυπώσεων από τρισδιάστατους εκτυπωτές σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας.

Που παραδίδονται σταδιακά και ανεπαισθήτως στους ιδιώτες τρισεκατομμυριούχους των ΗΠΑ.

Ποιος θα είναι ο ρόλος τους σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γη; Τι θα γίνει αν κατασκευάζουν κλώνους, ζώων ή ανθρώπων, με βάση τις προβλεπόμενες, ίσως και υποθετικές, δυνατότητες των τρισδιάστατων εκτυπωτών;

Προς το παρόν ο Έλον Μασκ ασκεί πολιτική μέσω των δορυφόρων. Υποσχέθηκε να πάει «οποιονδήποτε θέλει να γίνει διαστημικός ταξιδιώτης» στον Άρη, μόνο αν η Κάμαλα Χάρις δεν γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ. Σε δυο χρόνια θα στείλει πέντε διαστημόπλοια στον Άρη, αλλά μια άλλη προεδρία των Δημοκρατικών «θα καταστρέψει το πρόγραμμα για τον Άρη και θα καταδικάσει την ανθρωπότητα» πνίγοντάς το στη γραφειοκρατία.

Αυτή ίσως να είναι η ειρωνική, πιθανώς και ευτράπελη, πλευρά του ζητήματος.

Αλλά δεν είναι το ίδιο η δράση του στην Ουκρανία. Όταν οι Ρώσοι τις πρώτες ημέρες της εισβολής τους έθεσαν εκτός λειτουργίας ένα μέρος του διαδικτύου της χώρας, μπλοκάροντας τις επικοινωνίες των επιτελείων του στρατού, η SpaceX του Έλον Μασκ ήταν παρούσα. Έστειλε τερματικά υψηλής ταχύτητας Starlink και αποκατέστησαν τη σύνδεση με τους δορυφόρους της, οι οποίοι πετούν σε χαμηλή γήινη τροχιά. Ομοίως την ίδια χρονιά η SpaceX ανέλαβε την εκτόξευση των 25 δορυφόρων της εταιρείας OneWeb που εδρεύει στο Λονδίνο και στην οποία συμμετέχει η βρετανική κυβέρνηση. Οι Ρώσοι που είχαν αναλάβει την εκτόξευση από το κοσμοδρόμιο του Καζακστάν ζήτησαν εγγυήσεις πως οι δορυφόροι δεν θα χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς. Οι Βρετανοί βρήκαν τη λύση του Έλον Μασκ.

Τώρα λοιπόν η εταιρεία του Ελον Μασκ SpaceX σκοπεύει να μεταφέρει ανθρώπους στον Άρη. Ο Μασκ στους όρους παροχής υπηρεσιών της εταιρείας έχει περιλάβει και το εξής: «Για τις υπηρεσίες που παρέχονται στον Άρη ή κατά τη μετάβαση στον Άρη μέσω του Starship ή άλλου διαστημικού σκάφους, τα μέρη αναγνωρίζουν ότι ο Άρης είναι ένας ελεύθερος πλανήτης και ότι καμία κυβέρνηση με έδρα τη Γη δεν έχει εξουσία ή κυριαρχία επί των δραστηριοτήτων στον Άρη. Κατά συνέπεια, οι διαφορές θα διευθετούνται μέσω αρχών αυτοδιοίκησης, που θα καθιερωθούν με καλή πίστη, κατά τη στιγμή της εγκατάστασης στον Άρη».

Δηλαδή κατά τις επιθυμίες και τα σχέδια του Ελον Μάσκ (όπως γίνεται και στη Γη με τις επιχειρήσεις του).

Η NASA αγοράζει πλέον υπηρεσίες από ιδιωτικές εταιρείες. Όλα τα σχέδια του προγράμματος Άρτεμις, το σχέδιο για την εκμετάλλευση της Σελήνης, από τον πύραυλο εκτόξευσης έως τα ρομπότ έγιναν σε συνεργασία με εταιρείες.

Η SpaceX  ανέλαβε την κατασκευή της μονάδας προσεδάφισης στη Σελήνη. Ήδη μεταφέρει αστροναύτες στο Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ). Το 2010 εκτόξευσε και ανέκτησε διαστημόπλοιο. Το 2012 εκτόξευσε σκάφος που έφτασε στον ΔΔΣ. Το 2020 εκτόξευσε το Starlink που μεταδίδει ευρυζωνικά σήματα και έχει καταστεί ο μεγαλύτερος δορυφορικός αστερισμός. Το 2021 έστειλε μη επαγγελματίες αστροναύτες στο διάστημα.

Ο Τζεφ Μπέζος ίδρυσε την Blue Origin και στοχεύει στην κατασκευή γιγαντιαίων θολωτών πόλεων σε τροχιά γύρω από τη Γη. Έχει σχεδιάσει σκάφος προσεδάφισης που ελπίζει πως θα το χρησιμοποιήσει η NASA όταν δημιουργηθεί η βάση στη Σελήνη.

Ο Ρίτσαρντ Μπράσον, ο ιδρυτής του ομίλου Virgin, έχει δημιουργήσει την

Virgin Galactic και μπαίνει στον ανταγωνισμό, με στόχο τον υποτροχιακό τουρισμό. .

Οι ιδιωτικές εταιρείες κάνουν σχέδια για να αναπτύξουν το διαστημικό τουρισμό, όπως και υπηρεσίες μεταφορών μεγάλων αποστάσεων, αλλά και εξορύξεις στη Σελήνη και στους αστεροειδείς και στην κατασκευή τρισδιάστατων εκτυπωτών σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας.

Στην Κίνα βρίσκεται εν εξελίξει ένα σχέδιο εμπλοκής των ιδιωτικών επιχειρήσεων στα σχέδια του διαστήματος. Η κινέζική κυβέρνησης έχει επιτρέψει τη μεταφορά απόρρητης, έως πρόσφατα, τεχνολογίας και τεχνογνωσίας σε ιδιώτες, αλλά πολλές από αυτές είτε είναι τμήματα ή θυγατρικές του κρατικού τομέα είτε είναι υπό κρατικό έλεγχο, και πάντως ασχολούνται με την παραγωγή μέρους του τεχνικού εξοπλισμού.

Κι έτσι ο ουρανός μας παύει να δηλώνει αθώος. Εκεί επάνω συναντάμε όλο και πιο συχνά τους ιδιωτικούς στόλους και τους δυσοίωνους, ούτως ή άλλως, σχεδιασμούς των Αμερικανών τρισεκατομμυριούχων.

[Πολλές από τις πληροφορίες που παρατίθενται αλιεύθηκαν από το βιβλίο του Τιμ Μάρσαλ, Το μέλλον της γεωγραφίας, εκδόσεις διόπτρα]

ΠΗΓΗ: kommon.gr