Λευτέρης Ιωαννίδης: Ποια θέματα επιπλέον θα πρέπει να τεθούν στον Πρωθυπουργό από τους Δημάρχους της Δυτικής Μακεδονίας
Η προγραμματισμένη συνάντηση των Δημάρχων της Δυτικής Μακεδονίας με τον Πρωθυπουργό αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για να τεθούν επί τάπητος κρίσιμα και επίκαιρα ζητήματα
που αφορούν τη βιωσιμότητα και το μέλλον της περιοχής.
Είναι σημαντικό η συνάντηση αυτή να μην περιοριστεί σε παράθεση παραπόνων ή μη ρεαλιστικών αιτημάτων, αλλά να αποτελέσει καταλύτη για μια συγκροτημένη και τεκμηριωμένη συζήτηση, εστιασμένη στους στρατηγικούς άξονες της Δίκαιης Μετάβασης.
Προτείνονται, συνεπώς, τα εξής βασικά θέματα προς συζήτηση:
- Αναθεώρηση του συστήματος διακυβέρνησης της Δίκαιης Μετάβασης.
Το σημερινό συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό μοντέλο έχει αποδειχθεί αναποτελεσματικό. Είναι αναγκαίο να επανασχεδιαστεί το σύστημα διακυβέρνησης της μετάβασης, δίνοντας ουσιαστικό ρόλο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθμού, τους κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς και την τοπική κοινωνία.
Η εμπλοκή των Δήμων στη λήψη αποφάσεων, το σχεδιασμό και την υλοποίηση του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης είναι προϋπόθεση επιτυχίας. Αυτό έχει δείξει η ευρωπαϊκή εμπειρία σε ανάλογες περιπτώσεις. Μεταβάσεις που σχεδιάζονται "από τα πάνω" χωρίς τοπική συναίνεση και συμμετοχή είναι καταδικασμένες να αποτύχουν.
- Συνέχιση της λειτουργίας του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης μετά το 2028
Μετά την πρόσφατη ανακοίνωση της Κομισιόν για το Νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028–2034, ύψους 2 τρις €, είναι κομβικό η Ελλάδα να διεκδικήσει τη συνέχιση και ενίσχυση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και μετά το 2028, για τις ανθρακοφόρες περιοχές.
Ήδη η Ομάδα Εργασίας για το μέλλον του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης (στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι από όλη την Ευρώπη) έχει ξεκινήσει να διαμορφώνει σχετικές προτάσεις. Η κυβέρνηση οφείλει να δεσμευτεί δημόσια ότι θα υποστηρίξει στις διαπραγματεύσεις το εύλογο αυτό αίτημα.
- Αύξηση του ποσοστού από τα έσοδα των δημοπρασιών δικαιωμάτων CO₂
Προτείνεται η επαναφορά του ποσοστού στο 6% με στόχο την ενίσχυση βιώσιμων επενδύσεων στους ενεργειακούς δήμους. Αν το ποσοστό αυτό είχε διατηρηθεί για την περίοδο 2018–2030, η περιοχή θα είχε λάβει πάνω από 800 εκ. €. Δυστυχώς το 6% «διολίσθησε» σταδιακά μέχρι και ?? % (και εν πολλοίς διασπαθίστηκε), χωρίς ουσιαστική αντίδραση από τους τοπικούς άρχοντες
- Εξασφάλιση εθνικής συμμετοχής για τη Μετάβαση
Η χρηματοδότηση της Δίκαιης Μετάβασης δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στο Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) του ΕΣΠΑ. Χρειάζεται ολοκληρωμένος χρηματοδοτικός σχεδιασμός, που να αντλεί ταυτόχρονα πόρους από εθνικά προγράμματα, το Ταμείο Ανάκαμψης, προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης και άλλα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία.
Η μετάβαση είναι μακρόχρονη και πολυδιάστατη διαδικασία και πρέπει να στηρίζεται σε πολλούς πυλώνες.
- Προώθηση της σιδηροδρομικής σύνδεσης της Δυτικής Μακεδονίας με το εθνικό δίκτυο και τα Βαλκάνια.
Η απουσία σιδηροδρομικής σύνδεσης αποτελεί δομικό εμπόδιο στην αναπτυξιακή προοπτική της Περιφέρειας και τη συνεργασία της με τις γειτονικές χώρες.
- Αποφυγή νέων, αδιέξοδων εξαρτήσεων από τα ορυκτά καύσιμα
Η επιστροφή στο λιγνίτη και η εμμονή στο φυσικό αέριο αποτελεί ανεπίτρεπτο σφάλμα. Η Δίκαιη Μετάβαση οφείλει να στηρίζεται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) χωρίς υπερβολές, αλλά με ορθή χωροθέτηση και σεβασμό στην περιβαλλοντική νομοθεσία, με στήριξη των Ενεργειακών Κοινοτήτων, προώθηση της αυτοπαραγωγής, εξοικονόμηση ενέργειας και επενδύσεις στην αποθήκευση ενέργειας.
Μόνο έτσι μπορεί να οικοδομηθεί ένα βιώσιμο ενεργειακό μέλλον για τη Δυτική Μακεδονία.
Η μετάβαση δεν είναι απλώς μια οικονομική ή ενεργειακή υπόθεση, είναι πρωτίστως κοινωνική και πολιτική πρόκληση. Οι Δήμαρχοι της περιοχής οφείλουν να αξιοποιήσουν τη συνάντηση με τον Πρωθυπουργό για να θέσουν το πλαίσιο ενός νέου κοινωνικού και αναπτυξιακού συμβολαίου για τη Δυτική Μακεδονία.
21/07/2025
Λευτέρης Ιωαννίδης
