Ριζοσπάστης / Αχλάδα Φλώρινας: Οι κάτοικοι παλεύουν ενάντια στους σχεδιασμούς του μονοπωλίου της «Metlen»
Αντιμέτωποι με την ασύδοτη δράση των εταιρειών που εκμεταλλεύονται τον ορυκτό πλούτο της περιοχής για να θησαυρίζουν, έχοντας
τη στήριξη των κυβερνήσεων διαχρονικά και το νομοθετικό πλαίσιο που έχουν διαμορφώσει για τη στήριξη των συμφερόντων του κεφαλαίου, βρίσκονται οι κάτοικοι της κοινότητας Αχλάδας του δήμου Φλώρινας.
Το «περικυκλωμένο» από τις εξορύξεις χωριό
Οι κάτοικοι αγωνίζονται διεκδικώντας την προστασία της υγείας και της ζωής τους, καθώς και τις νόμιμες αποζημιώσεις για την απαλλοτρίωση των περιουσιών τους, ώστε να μπορέσουν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους, αφού αναγκάζονται να φύγουν από το χωριό τους λόγω της εξορυκτικής δραστηριότητας των «Λιγνιτωρυχείων Αχλάδας».
Στα «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας» συμμετέχει με σημαντικά κεφάλαια ο Ομιλος Μυτιληναίου. Οι κάτοικοι καταγγέλλουν ότι οι υποσχέσεις που έδωσε ο Μυτιληναίος τον Φλεβάρη του 2025 για την αποζημίωση των κατοίκων, ώστε να μετεγκατασταθεί όλος ο οικισμός, έμειναν στα λόγια. «Υποσχέθηκε τίμια λύση και τώρα θέλει να πάρει τα σπίτια μας τσάμπα», λένε.
Στον ίδιο δρόμο, που κρατάνε ανοιχτό εδώ και δυόμισι δεκαετίες οι συνεταίροι του, το μονοπώλιο της «Metlen» θέλει να αρπάξει τα εδάφη του χωριού και τα σπίτια τους «κοψοχρονιά», για να αυγατίζουν τα κέρδη των μετόχων της.
Οι κάτοικοι διεκδικούν ενιαία λύση για όλο τον οικισμό, όμως η εταιρεία προσπαθεί να ανοίξει νέο ορυχείο και να πάρει το κοίτασμα - φιλέτο με το μικρότερο δυνατό κόστος. Θέλει να λειτουργήσει το ορυχείο σκάβοντας ανάμεσα στους δύο οικισμούς, Ανω και Μεσαία Αχλάδα, σε απόσταση 130 μέτρων από τα σπίτια τους. Η κατάσταση στο χωριό είναι ήδη ιδιαίτερα επικίνδυνη, καθώς έχει «περικυκλωθεί» από το ορυχείο, το οποίο απειλεί να «καταπιεί» τα σπίτια. Με το νέο ορυχείο θα κινδυνεύσουν οι κάτοικοι και τα σπίτια τους, κατά τη διάρκεια της εξόρυξης αλλά και μετά το πέρας της, καθώς οι περιουσίες των κατοίκων - όσες παραμείνουν όρθιες - θα υποβαθμιστούν ακόμα περισσότερο.
Σε ένα σημείο μόνο έγινε αποκατάσταση, κι αυτή με πρωτοβουλία των κατοίκων και με τα ίδια τους τα χέρια
Στις 30 Μάη η εταιρεία έκανε προσπάθεια να μπει και να ξεκινήσει τις εργασίες για τη διάνοιξη του ορυχείου. Βρήκε απέναντί της τους κατοίκους, οι οποίοι έχουν στήσει το στρατηγείο του αγώνα τους στον αγροτικό δρόμο.
Η εταιρεία έσυρε τους κατοίκους στα δικαστήρια, όπου την Τρίτη εκδικάστηκαν τα ασφαλιστικά μέτρα που κατέθεσε για παρακώλυση εργασιών, διεκδικώντας παράλληλα την αποκλειστική χρήση του δρόμου ως εργοταξιακού.
Ανθρωποι του μόχθου, κάτοικοι της Αχλάδας, που ζουν και εργάζονται τίμια στον τόπο τους, σύρθηκαν στα δικαστήρια επειδή όρθωσαν το ανάστημά τους μπροστά στην αδικία και υπερασπίστηκαν τις περιουσίες τους, δηλώνοντας ότι η αξιοπρέπειά τους δεν είναι διαπραγματεύσιμη.
Βρέθηκαν κατηγορούμενοι, αντί να προστατεύονται για τα δεινά που χρόνια τώρα έχουν υποστεί ώστε να προχωράει ανενόχλητη η καταλήστευση του ορυκτού πλούτου της περιοχής, δείχνοντας για ποιων τα συμφέροντα λειτουργούν το κράτος και οι θεσμοί του.
Στο στρατηγείο του αγώνα τους βρέθηκε ο «Ριζοσπάστης» και μίλησε μαζί τους. Αυτό που εξέπεμψαν καθαρά είναι ότι δεν τρομοκρατούνται, ότι το δίκιο είναι με το μέρος τους και θα το διεκδικήσουν ενωμένοι.
Κρανίου τόπος η άλλοτε γη υψηλής παραγωγικότητας
Οι κάτοικοι της Αχλάδας τις τελευταίες δεκαετίες είδαν τη γη τους να μετατρέπεται από υψηλής παραγωγικότητας σε κρανίου τόπο, στο όνομα του «δημόσιου» και «εθνικού» συμφέροντος, για να στηρίξουν τη λειτουργία των λιγνιτικών σταθμών παραγωγής Ενέργειας, τους ΑΗΣ. Είδαν το ποτάμι να εκτρέπεται βίαια, να καταργούνται δρόμοι και να αναγκάζονται να διέρχονται με δική τους ευθύνη από τον εργοταξιακό. Τα πάντα έχουν αλλάξει στον τόπο τους.
Αποφασισμένοι να συνεχίσουν τον αγώνα τους οι κάτοικοι
Τα «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ», που ανήκουν στην οικογένεια Ρόζα, εδώ και 25 χρόνια εκμεταλλεύονται τον λιγνίτη σε μια έκταση 19.000 στρεμμάτων, τα πρώτα χρόνια για λογαριασμό της ΔΕΗ και του ΑΗΣ Μελίτης και τώρα για να τον εμπορεύονται στους ΑΗΣ της Βόρειας Μακεδονίας. Στην επιχείρηση συμμετέχει πλέον με σημαντικά κεφάλαια και ο Ομιλος Μυτιληναίου.
Αν και έχει αποφασιστεί η αναγκαστική απαλλοτρίωση όλων των εδαφών και των τριών οικισμών του χωριού (Γιουρούκι, Μεσαία και Ανω Αχλάδα) όλα τα προηγούμενα χρόνια, η εταιρεία εφάρμοζε τη δική της πολιτική. Με αγοραπωλησίες έπαιρνε κομμάτι - κομμάτι τα εδάφη, δημόσια, δημοτικά και ιδιωτικά, και πραγματοποιούσε την εξόρυξη και την εμπορία του λιγνίτη. Πίεζε ένα τμήμα των εργαζομένων που απασχολεί στην εταιρεία, για να του δώσει χωράφια και σπίτια.
Αλλες φορές έπαιρνε τα εδάφη με αναγκαστική απαλλοτρίωση. Επαιρνε κτήματα, τα έσκαβε, πούλαγε τον ορυκτό πλούτο, συσσώρευε κέρδη, αλλά δεν αποζημίωνε. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι για την αναγκαστική απαλλοτρίωση του 2011 και του 2013, όπου η εξόρυξη ολοκληρώθηκε εδώ και χρόνια, οι κάτοικοι ακόμα δεν έχουν πληρωθεί. Για την απαλλοτρίωση του 2013 τους οφείλονται περίπου 1,5 εκατ. ευρώ, και 70 - 80 κάτοικοι διεκδικούν δικαστικά τα χρήματα για τη γη τους.
Το 2023, αφού έσκαψε όλη τη γύρω περιοχή, η εταιρεία έφτασε κοντά στο Γιουρούκι, τον μικρότερο οικισμό του χωριού. Εκανε την εξόρυξη σε όλα τα γύρω εδάφη και, αφού είχε απομείνει ένα μικρό «νησάκι» με την εκκλησία στη μέση, αναγκάστηκε να αποζημιώσει τα 11 σπίτια του οικισμού, με την τιμή που είχε ορίσει το αρμόδιο Πρωτοδικείο συν 20%, για να πάρει γρήγορα και από εκεί τον λιγνίτη.
Το 2024 το ΥΠΕΝ επανέλαβε την κρίση του ότι είναι απαραίτητο να προχωρήσουν οι αναγκαστικές απαλλοτριώσεις και των άλλων δύο οικισμών, της Μεσαίας και Ανω Αχλάδας, αναφέροντας στο αιτιολογικό του «λόγους δημοσίου συμφέροντος» - την επίτευξη της ενεργειακής επάρκειας της χώρας και της ασφάλειας του εφοδιασμού της με εγχώριες ενεργειακές πρώτες ύλες - αλλά και «λόγους ασφάλειας και υγείας των κατοίκων του οικισμού και των εργαζομένων, όπως επισημαίνεται από την αρμόδια επιθεώρηση, οι οποίοι συνηγορούν στην άμεση εκκένωση και μετεγκατάσταση όλων των οικισμών».
Ομως η εταιρεία θέλει να πάρει κοψοχρονιά τις περιουσίες των κατοίκων.
Στις 30 Μάη επιχείρησε να μπει με μηχανήματα και να ξεκινήσει την εξόρυξη, ενώ οι κάτοικοι ακόμα περίμεναν συμφωνία για όλο το χωριό. Η εταιρεία είχε αγοράσει κάποια χωράφια και προσπάθησε να τους πιάσει στον ύπνο.
Στη συνέχεια εμφανίστηκε ο εκπρόσωπος της «Metlen», Ευ. Χρυσάφης, κάνοντας λόγο για «συμβόλαιο τιμής» και προτείνοντας στους κατοίκους να προχωρήσει σε απαλλοτρίωση του οικισμού της Ανω Αχλάδας με την τιμή που όρισε το Εφετείο, στο οποίο προσέφυγε η εταιρεία, και η οποία είναι μειωμένη κατά 30% σε σχέση με την τιμή που όρισε το Πρωτοδικείο. Για τον δε οικισμό της Μεσαίας Αχλάδας πρότεινε μόνο αντισταθμιστικά μέτρα.
Οι κάτοικοι αντέδρασαν επισημαίνοντας ότι «η τιμή που όρισε το Εφετείο δεν είναι τίμια, διότι με την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί από την ασύδοτη δράση της εταιρείας όλα τα προηγούμενα χρόνια έχει υποβαθμιστεί η αξία της περιουσίας μας. Υποβαθμίσατε την περιουσία μας και τώρα μας λέτε να πάρουμε αυτήν την τιμή».
Και έτσι είναι, αφού εξαιτίας της εξορυκτικής δραστηριότητας δημιουργήθηκαν ρήγματα στα σπίτια τους και κατολισθήσεις δίπλα ακριβώς από τα χωράφια τους.
Οπως χαρακτηριστικά είπαν, με την τιμή αποζημίωσης που όρισε το Εφετείο «όχι μόνο δεν μπορούμε να αγοράσουμε σπίτι για να μετεγκατασταθούμε, αλλά θα πρέπει να πάρουμε και δάνειο», δηλαδή θα βρεθούν και ξεσπιτωμένοι και χρεωμένοι.
Αντισταθμιστικά «για να σωπάσουμε»
«Τα αντισταθμιστικά που πρότειναν έχουν στόχο να βουλώσουν τα στόματα των κατοίκων στη Μεσαία Αχλάδα και να μπορούν να σκάβουν ανεξέλεγκτα. Ζητάει έναν χρόνο φίμωση. Μετά, μόλις τελειώσει, θα κόψει και τα αντισταθμιστικά και θα μείνει η τρύπα στη μέση, και εμάς θα μας εκβιάζει να πάρουμε τις τιμές του Εφετείου, αλλιώς θα πρέπει να ζούμε εδώ με την τρύπα», μας λένε.
Τα αντισταθμιστικά περιλαμβάνουν: Πρόσληψη των ανέργων του οικισμού της Αχλάδας στο έργο - που έχει ημερομηνία λήξης 2,5 χρόνια από σήμερα. Εργα αναβάθμισης του οικισμού, όπως γήπεδα ποδοσφαίρου, μπάσκετ, τένις, παιδική χαρά - για τους κατοίκους που δεν θα υπάρχουν. Επιχορήγηση 10.000 ευρώ για κάθε οικογένεια που κατοικεί μόνιμα στον οικισμό της Αχλάδας - ως λύτρα για την ανοχή και τη σιωπή τους. Δωρεάν ρεύμα για όλους όσους θελήσουν να πάνε ως πελάτες στη «Metlen».
Και αν η εξορυκτική δραστηριότητα κυλήσει ομαλά για την επόμενη χρονική περίοδο, και αν συνεχιστεί το ενδιαφέρον της Βόρειας Μακεδονίας για αγορά λιγνίτη, καθώς και αν υπάρξουν προοπτικές ανανέωσης της μίσθωσης του ορυχείου από το ΥΠΕΝ και μετά το 2028, θα ξαναγίνουν συζητήσεις από μηδενική βάση για λύση η οποία θα συμπεριλαμβάνει και τον κυρίως οικισμό, δηλαδή την Ανω Αχλάδα.
Με άλλα λόγια, «θέλει να μπει και να σκάψει ανάμεσα στους δύο οικισμούς, να υποβαθμιστεί τελείως το χωριό μας, να μην έχουμε καμία διαπραγματευτική δύναμη, και μετά να μας πει: Μπορείτε να ζήσετε δίπλα στην τρύπα; Αν δεν μπορείτε, δώστε μου το σπίτι σας στην τιμή που σας προτείνω.
Τώρα έχουμε δύναμη. Αν τους αφήσουμε να έρθουν και να σκάψουν δίπλα στα σπίτια μας, δεν θα έχουμε καμία δύναμη», λέει ο Σάκης Μάινος.
Και ο Στέφανος Αντωνιάδης αναρωτιέται: «Μέχρι τώρα όλο αυτό το κακό έχει γίνει για "εθνικούς λόγους". Τώρα δουλεύουν για ιδιωτικό συμφέρον. Τι συμβαίνει; Οι "εθνικοί μας λόγοι" είναι να σώσουμε τους επιχειρηματίες;».
Και όλοι μαζί, με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, τονίζουν ότι βρίσκονται στις επάλξεις του αγώνα για να προστατεύσουν τις περιουσίες τους και τις ζωές τους.
Εχουν ζητήσει συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, ετοιμάζουν παρέμβαση στο Περιφερειακό Συμβούλιο και δηλώνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν μέχρι να δικαιωθούν.
Κάθε μέρα συναντιούνται στο «στρατηγείο» τους, από τις 6 π.μ. μέχρι που τελειώνει η πρωινή βάρδια των μηχανημάτων, ώστε να εμποδίσουν ενδεχόμενη προσπάθεια της εταιρείας να ξεκινήσει την εξόρυξη.
Διεκδικούν να αποζημιωθούν με τις τιμές που αποφάσισε το αρμόδιο Πρωτοδικείο, γιατί με αυτές μπορούν να αγοράσουν σπίτι κάπου αλλού, χωρίς να χρεωθούν στις τράπεζες. Επίσης απαιτούν να πληρωθούν και τα χρωστούμενα από τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις.
Μια πράσινη «όαση» στο απέραντο γκρι
Η ασύδοτη δράση της εταιρείας συνεχίζεται ανεξέλεγκτη όλα αυτά τα χρόνια, χωρίς ποτέ κανένας αρμόδιος φορέας του κράτους, της Περιφερειακής και της Τοπικής Διοίκησης να προσπαθήσει να επιβάλει την τήρηση των δεσμεύσεων που προκύπτουν από τις συμφωνίες που έχει υπογράψει.
Ετσι, όλα αυτά τα χρόνια η εταιρεία ποτέ δεν πραγματοποίησε αποκατάσταση των εδαφών που εκμεταλλεύτηκε. Ενδεικτική είναι η εικόνα από το πρώτο ορυχείο στο Παράσπορο, που εγκαταλείφθηκε το 2009, αλλά και από όλα τα υπόλοιπα.
Σε ένα σημείο μόνο έγινε αποκατάσταση, κι αυτή με πρωτοβουλία των κατοίκων, με τα ίδια τους τα χέρια, στην περιοχή του Αγίου Χαράλαμπου. Δημιούργησαν μια πράσινη «όαση» λίγο έξω από το χωριό, με κιόσκια για να μπορούν να ξεφεύγουν από το απέραντο γκρι τοπίο και να παίρνουν μια ανάσα καθαρού αέρα.
Στο πλευρό των κατοίκων το ΚΚΕ
Στο πλευρό των κατοίκων που αγωνίζονται βρέθηκαν από την πρώτη στιγμή το ΚΚΕ και οι εκλεγμένοι σύμβουλοι της «Λαϊκής Συσπείρωσης» στους δήμους και στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
Η Τομεακή Επιτροπή Φλώρινας του ΚΚΕ χαιρετίζει και στηρίζει τον δίκαιο αγώνα των κατοίκων της Αχλάδας. «Είναι ένας αγώνας κόντρα στο μονοπώλιο "Metlen", που έχει τη στήριξη της κυβέρνησης και της Τοπικής Διοίκησης και εμπαίζει τους κατοίκους για λογαριασμό των κερδών του. Δεν διστάζουν να καταστρατηγήσουν τον μεταλλευτικό κώδικα, με ό,τι αρνητικό αυτό συνεπάγεται για την υγεία και την ασφάλεια των κατοίκων. Χρησιμοποιούν το "διαίρει και βασίλευε", την προσπάθεια εξαγοράς, με στόχο να αποσπάσουν τα πιο πλούσια εδάφη με το λιγότερο δυνατό κόστος, αδιαφορώντας για την ασφάλεια και τα δίκαια αιτήματα των κατοίκων.
Οι ευθύνες των κυβερνήσεων είναι διαχρονικές, καθώς επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ (υπουργός Σταθάκης) χωρίστηκε το χωριό σε 3 ζώνες και άνοιξε ο δρόμος ώστε σήμερα να δίνεται η δυνατότητα στη "Metlen" να παίζει παιχνίδια στις πλάτες των κατοίκων, προσπαθώντας να διασπάσει την ενότητά τους για να προχωρήσει τα σχέδιά της. Στο πλευρό τους είχαν και τους εκλεγμένους στην Τοπική Διοίκηση, που πίσω από τη δήθεν "νομιμότητα" της εταιρείας εφησύχαζαν τους κατοίκους, κραδαίνοντας και το "σκιάχτρο" της ανεργίας σε όποιον εναντιωνόταν στα σχέδια του ιδιώτη.
Το ΚΚΕ δεσμεύεται ότι θα στηρίξει έμπρακτα και με κάθε τρόπο τον δίκαιο αυτό αγώνα, με παρεμβάσεις στη Βουλή, στην Τοπική Διοίκηση και στον δρόμο, με τις κινητοποιήσεις των κατοίκων και των μαζικών φορέων της περιοχής».
Ρεπορτάζ: Αννα ΑΝΑΝΙΑΔΟΥ
ΠΗΓΗ: www.rizospastis.gr
