Ο Ναός της Αγίας Παρασκευής Γαλατινής (του Αναστάσιου Μπέλλου)
Ο Ναός της Αγίας Παρασκευής Γαλατινής -Μεθεόρτια -
«Παρασκευή αθλοφόρε· όθεν προχέεις ιάματα,
και πρεσβεύεις υπέρ των ψυχών ημών» (απολυτίκιο, ήχος α΄).
Καθώς πέρασε η φετινή εορτή (Σάββατο 26 Ιουλίου 2025) ανασύρεται απ' το αρχείο μας και προσεκτικά συμπληρώνεται παλαιότερη εργασία για την τιμητική συμβολή μας στην Πανήγυρη της γενέτειρας Γαλατινής.
Ο επιβλητικός καθεδρικός Ιερός Ναός της χωριούχου Αγίας Παρασκευής, βρίσκεται στα ΒΑ των δύο συνοικιών της Γαλατινής, στην παρυφή της μεσημβρινής συνοικίας, σε καταπράσινο λοφίσκο, γήλοφο με χλόη και δένδρα, παρατηρητήριο για όλο το οροπέδιο.
Επιβλητικός όπως είναι στο ύψωμα σκέπει όλο το χωριό – κωμόπολη και κλείνει μέσα του την ιστορία αλλά και την ψυχή μας, καθώς η περίοδος της επανακτίσεως το 1847 περιβάλλει με συναισθήματα γεγονότα προσωπικά: την κοίμηση του Ιεροδιδασκάλου Παπαγιάννη Μπέλλου (1772-1846) και την βάπτιση του οπλαρχηγού Γεώργιου Δούκα – Νταβέλη (1848).
Ο Ναός ύστερα απ' τις κατά καιρούς συμπληρώσεις, αντικαταστάσεις, ανακατασκευές και προσθήκες, είναι ρυθμού Βασιλικής, μακροσκελές ορθογώνιο, με απλό Νάρθηκα ΝΑ και πρόναο Δυτικώς.
Η είσοδος και το Ιερό Βήμα αρμονικότατα σχηματισμένα με λιθο-κεραμοσκεπή αψίδα θυμίζει βυζαντινή Μονή, βέβαια με νεότερα συμπληρώματα. Δυστυχώς τελευταία χάθηκε (σκεπάσθηκε) και η εγχάρακτη - λίθινη, σε σταυρό, επιγραφή κτίσεως (επανακτίσεως 1847), σε θεμέλια παλαιού, μικρού Ναού, μέσα και στο Νεκροταφείο μας.
Εντυπωσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο, με θωράκιο και τρεις σειρές εικόνων, διακοσμήσεων, αγία Τράπεζα και οι τοιχογραφίες της κόγχης του ιερού και οι φορητές εικόνες, του 1616, Γεωργίου, Σπυρίδωνος, Βίκτωρος, Βικεντίου, διά χειρός Εμμανουήλ Τζάνα.
Στο Ιερὸ υπάρχει σκευοφυλάκιο και μικρά βιβλιοθήκη, όπου σώζονται τα παλαιότερα βιβλία, με σημειώσεις και ενθυμήσεις από το 1600 περίπου, όπως και ὁ «περί ου κώδικας", το πλέον αξιόλογο γραπτό μνημείο της Γαλατινής.
Πίσω από το ιερό υπάρχουν τάφοι ιερέων και Μακεδονομάχων διδασκάλων. Δυστυχώς οι τάφοι των Παπαγιάννη και Μακεδονομάχων ιερέων χάθηκαν από αβλεψία αδαών αρχών.
Ὁ Ναός εορτάζει και πανηγυρίζει την 26η Ιουλίου και προσελκύει προσκυνητές πολλούς.
Ευχάριστα και δυσάρεστα γεγονότα της Γαλατινής αρχίζουν και τελειώνουν στην Αγία Παρασκευή και στον πέριξ αυτής χώρο, όπου εκτείνεται το όλο κέντρο του χωριού: Κοινοτικό Γραφείο, Ηρώο, Σχολεία, Κεντρική Αγορά, τόπος συγκεντρώσεως.
Διατυπώθηκε η σκέψη - πρόταση οι προτομές των Παπαγιάννη και Παπαθύμιου να μεταφερθούν στην αυλή το Ναού και ν΄ αποκαλυφθεί η «γκλιστρόπετρα» του Αγίου Κοσμά.
Η προσεκτική εξέταση - μελέτη του όλου χώρου της Αγίας Παρασκευής κρύβει και φανερώνει πολλά, που ανήκουν στην καλή προαίρεση ειδικότερου μας.
Υπάρχει η ανάγκη εύρεσης στέγης, κατάλληλης αίθουσας - γραφεία εκδηλώσεων και ταιριάζει το Διδακτήριο (1914-18 άνω σχολείου).
Το παρόν κείμενο αντλήθηκε από την ετήσια έκδοσή μας «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΚΟΖΑΝΗΣ 1992» και το Ζήση Αν. Μπέλλου «ΚΩΔΙΚΑΣ ΓΑΛΑΤΙΝΗΣ», Κοζάνη 1991.
Οι περισσότερες, καλύτερες πληροφορίες είναι των αειμνήστων: διδασκάλου Δημ. Παπαγεωργίου, Γραμματέα Μάρκου Χ. Δεμίρη, Ταξιάρχου Δημ. Παπαγιάννη – Χατζή και της γιαγιάς μου Δέσποινας Πλιάκα, συζ. Αντ. Μπέλλου.
Με ευχές, χαρές και λόγια τελειώνω με το Δημοκρίτειο απόφθεγμα, που επαναλάμβανε ο μακαρίτης διδάσκαλος – Δ/ντής μας Κων. Δ. Τσακμακίδης: «Βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος».
Βοήθειά μας η Αγία Παρασκευή.
Και του χρόνου με υγεία!
Αναστάσιου Ζ. Μπέλλου
Δημοδιδάσκαλου - Συγγραφέα
