Περι-διαβάζοντας Νο 5: «Ο άντρας μου» και άλλα φαλλοκρατικά δεινά, της Ρ. Μπουζάροφσκα, εκδ. Guttenberg (του Παύλου Μουρουζίδη)
"Περι-διαβάζοντας - Παύλος Μουρουζίδης"
-----------
Η βορειομακεδόνισσα Ρουμίνα Μπουζάροφσκα είναι μια από τις πιο αναγνωρίσιμες συγγραφείς στα Βαλκάνια.
Η συλλογή διηγημάτων της «Ο άντρας μου» προκάλεσε αίσθηση με την απλή έως κοινότυπη γραφή της, το α’ πρόσωπο αφηγηματικό ρεαλιστικό της ύφος με το οποίο οι πρωταγωνίστριες γυναίκες διηγούνται απλές καθημερινές ιστορίες της διπλανής πόρτας.
Οι αφηγήσεις των ηρωϊδων συνθέτουν έναν καμβά καταγγελίας της γυναικείας καταπίεσης και της ανισότητας, μια καυστική σάτυρα της – άλλοτε συγκαλυμμένης κι άλλοτε μέχρι γελοιότητας – φαλλοκρατικής συμπεριφοράς, μιας κοινωνίας, της βόρειας Μακεδονίας, πολύ πιο παραδοσιακής από τη δική μας.
Από το βέλος της κριτικής της δε γλυτώνουν ούτε οι γυναίκες εκείνες που έχουν αποδεχθεί τον ίδιο κωμικοτραγικό πατριαρχικό τρόπο αντίληψης και στάσης απέναντι στα πράγματα. Η Μπουζάροφσκα είναι αδυσώπητη, ναρκοθετεί πότε με λεπτή ειρωνεία (ο άντρας μου, ο ποιητής) και πότε με εκρηκτικό σαρκασμό (όγδοη του Μάρτη) την ανδρική υπεροχή και την αδύναμη στάση των γυναικών, αποδομώντας τραγικές συμπεριφορές.
Στα έντεκα διηγήματα της συλλογής, έντεκα γυναίκες μιλούν αποκαλυπτικά για την καθημερινότητά τους και τη σχέση με τους συντρόφους τους. Οι αφηγήτριες πλάθουν με τρόπο ανελέητο τα πορτρέτα των ανδρών τους - φαντασμένοι, “πετυχημένοι”, χειριστικοί, υποκριτές, αποκαλύπτοντας παράλληλα τις δικές τους αδυναμίες τους, τις ήττες, τις διαψεύσεις, τα δανεικά τους όνειρα και τους φορεμένους ρόλους.
Παρότι απουσιάζει από τη γραφή της η ταξική ματιά της εκμετάλλευσης, η Ρ. Μπουζάροφσκα συμπάσχει, διακατέχεται από μια μελαγχολία επειδή κατανοεί και συμπονά τους ήρωές της, ακόμα και όταν δεν τους πολυσυμπαθεί (τους άντρες, εννοείται), σε αντίθεση με τον αστικό, ανθρωποφαγικό ανταγωνισμό προβεβλημένων, αν και ταλαντούχων, συγγραφέων οι οποίοι μαζί με την mucho συμπεριφορά συντρίβουν και το άλλο φύλλο αφού θεωρείται ως – “αυτονόητα” – εχθρικό.
Στο στόχαστρό της συγγραφέως είναι η πατριαρχία. Αυτό όμως στο οποίο δεν απαντούν συνήθως οι συγγραφείς, (παρότι δεν είναι κύρια δουλειά τους, ούτε του διαφαινόμενου κοσμοειδώλου τους), ούτε οι πολύφερνοι θεωρητικοί της αντι-πατριαρχίας, παρά την (εν μέρει) εύστοχη καταγγελία και κριτική, είναι το πώς θα απαλλαγούμε από την πατριαρχία, με την πιο πλατιά και μαζική κριτική και διάδοση μιας … άλλης συμπεριφοράς;
Και αν και εφόσον η πατριαρχία δεν αποτελεί κοινωνικό σύστημα (όπως ισχυριζόμαστε), από ποιους δρόμους θα απαλλαγούμε από αυτήν;
Αγγίζει την εξουσία και τον καπιταλισμό η αντι-πατριαρχία;
Με ποια εναλλακτική;
Ή η πατριαρχία συνιστά απλώς μια ενοχλητική κι ανεπιθύμητη υποκουλτούρα;…
Εννοείται πως δεν είναι βασικό μέλημα της λογοτεχνίας η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα. Και η Μπουζάροφσκα καταγγέλλει τόσο γλαφυρά και πειστικά με τις καθημερινές της και τόσο οικίες σε όλους μας ιστορίες, που ενδεχομένως κάποιες επαναπαυμένες συνειδήσεις να αφυπνίζονται.
Καλή ανάγνωση.
Πτολεμαΐδα, Αύγουστος 2025
